شنبه, ۲۲ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 11 May, 2024
مجله ویستا
اخلاق از نظر همزیستی و ارزشهای انسانی
اخلاق از نظر همزیستی و ارزشهای انسانی در بردارنده بیست گفتاردر موضوعات مختلف اخلاقی است که خطیب توانا مرحوم حجهالاسلاموالمسلمین فلسفی در سخنرانیهای مختلف بیان داشته است و پس ازتجدیدنظر و پارهای اضافات توسط وی، به چاپ رسیده است.
هر گفتار به موضوع خاصی میپردازد. گفتارها با آیه یا روایتیدر موضوع مورد بحث، آغاز و با آیه یا روایتی پایان مییابد.
نویسنده در طرح مباحث، علاوه بر استفاده از آیات و روایات،شواهدی از تاریخ و مطبوعات نیز آورده است. برجستگی دیگر ایناثر نقل دیدگاههای دانشمندان و روانشناسان و نقد آنها است.
▪ گفتار اول: اخلاق و آرای دانشمندان
نویسنده، علاوه بر نقل سخنان دانشمندان طرفدار اخلاق، به بررسیدیدگاه مخالفین مقررات اخلاقی - از قدیم و جدید - نیز پرداختهو با استفاده از آیات و روایات به پاسخگویی میپردازد.
▪ گفتار دوم: اخلاق بشری و الهی
نویسنده در این بخش با تقسیم زندگی انسان به سه مرحله:
الف) زندگی حیوانی و حکومتبیقید و شرط غرایز
ب) زندگی اجتماعی و تعدیل تمایلات حیوانی
ج) زندگی انسانی و نیل به کرامت نفس و تعالی معنویبه تشریح و تبیین این سه مرحله از دیدگاه روان شناسان و اسلاممیپردازد.
▪ گفتار سوم: اخلاق بر اساس سودجویی یا ایمان؟
تمام رفتارهای انسانها از نیت و تصمیم درونی ناشی میشود. اماافراد از جهت این که منشا نیتشان چیست و چه انگیزهای آنان رابه چنین تصمیمی وا داشته به سه دسته تقسیم میشوند:
ـ گروه اول) انگیزه این گروه تنها خودپرستی و ارضای غرایز خویشاست
ـ گروه دوم) انگیزه اینان سودجویی و نفعطلبی است. این دسته بهمیزان قابل ملاحظهای مصالح جامعه را رعایت میکنند و سعادت خودرا وابسته به خوشبختی جامعه میدانند.
ـ گروه سوم) اینان افراد با فضیلتیاند که انگیزهشان در رفتاراخلاقی وظیفهشناسی و ادای تکلیف است.
نویسنده به گستردگی، طرز تفکر هر سه گروه را بررسی کرده واخلاق گروه دوم را «اخلاق انتفاعی» و اخلاق گروه سوم را «اخلاقایمانی» مینامد و تفاوت میان آنها را بیان میکند.
▪ گفتار چهارم: اخلاق طبیعی و نظریه تکامل
گفتار چهارم به مقولههای زیر میپردازد:
پایه صفات انسانی و نقد دیدگاه فروید و نقد نظریه کمونیسم وروش پیشوای اسلام و ارزش مکارم اخلاق و دنیای امروز و انحطاطاخلاق و اخلاق منهای مذهب، و وجدان اخلاقی و غرایز اجتماعی وتضاد وجدان و غریزه و اخلاق طبیعی بر اساس تربیت و بنیانگذارعدل جهانی و شرط ظهور امام(ع) و... .
▪ گفتار پنجم: تشخیص بیماریهای اخلاقی
این گفتار عهدهدار تبیین راههای شناخت عیوب اخلاقی از راهمراجعه به عالم بصیر، دوستشایسته، دشمن و افکار عمومی است.
▪ گفتار ششم: پیشگیری و درمان
پیشگیری و درمان، دو راه مبارزه با امراض جسمی است. در امراضاخلاقی نیز این دو راه وجود دارد. نویسنده علاج بیماریهای اخلاقیاز این دو راه را مبتنی بر چهار شرط اساسی میداند که عبارتانداز: آگاهی از وجود بیماری، شناخت منشا مرض و تشخیص راه علاج،تصمیم برای درمان، به کار بستن همه برنامههای درمانی.
▪ گفتار هفتم: آفات طبیعی و شرور نفسانی
بشر همواره در معرض دو قسم «شر» است: شرور خارجی مانند:
زلزله و شرور درونی مانند: خودخواهی و صفات رذیله.
نویسنده در این بخش ابتدا بحث مفصلی در باره شرور خارجی وچگونگی دفع آنها را بیان کرده و در ادامه، شرور درونی را اززاویههای مختلف -مانند منشا و راه مبارزه - بررسی میکند.
در این گفتار، همچنین انواع پناهگاههای حق و ناحق در مواجههبا شرور خارجی و درونی بیان شده است.
▪ گفتار هشتم: عیبجویی
آغاز این مبحثبه لزوم نهی از منکر اختصاص دارد. نویسندهآنگاه با بررسی تفاوت عیبجویی و امر به معروف و نهی از منکربه این موضوعات پرداخته است: ریشه عیبجویی، همنشینی باعیبجویان، نتیجه عیبجویی، بدبینان، پردهدری، حقارت عیبجویانو... .
▪ گفتار نهم: انتقاد
نویسنده با تبیین معنای لغوی انتقاد، لزوم انتقاد و شرایط آنرا مورد بحث قرار داده است و با استفاده از روایات یادآور شدهاست; برای این که انتقاد و تذکرات اخلاقی در جامعه، پایدار ونتیجهبخش باشد، رعایتسه نکته اساسی لازم است:
الف) مردم باید خواهان تذکر باشند و آن را با گشادهروییبپذیرند.
ب) انتقاد کنندگان بدون حضور و اطلاع دیگران یادآور عیوب شوند.
ج) انتقاد باید همراه با ادب و احترام باشد.
▪ گفتار دهم: تغافل
تظاهر به بیاطلاعی از آنچه انسان میداند، اگر به جا باشد ازصفات پسندیده و از نشانههای عقل به شمار میرود. نویسنده باتبیین اهمیت تغافل و ذکر شواهدی از تاریخ، انواع و نمونههاییاز تغافل را تشریح میکند; از جمله: تغافل خلاف حق، تغافل حسود،تغافل ممدوح، تغافل والدین، تغافل مضر، تغافل مدیر.
▪ گفتار یازدهم: خودشناسی و اخلاق
این گفتار که نخستین گفتار جلد دوم است، به موضوع خودشناسیاختصاص دارد. مرحوم فلسفی در این گفتار منشا محرومیتبشر ازسعادت واقعی را ناخودآگاهی و معلول خودناشناسی میداند. نکتهبرجسته این گفتار، بیراهه رفتن بشر در طلب سعادت و خوشبختیاست.
▪ گفتار دوازدهم: ایمان ایمنیبخش
نویسنده با استفاده از آیات و روایات، توحید را دو مرحلهدانسته است: توحید در عبادت و توحید در اطاعت. که این هر دو،زیربنای تکامل و تعالی بشر خوانده شده است.
▪ گفتار سیزدهم: خودفراموشی
این بخش به تشریح رابطه خودفراموشی با خدافراموشی اختصاصدارد. امام علی(ع) میفرماید:
«من نسی الله سبحانه انساه الله نفسه و اعمی قلبه»;«کسی که خدا را فراموش کند خدا هم او را دچار خودفراموشیمیفرماید و چشم بصیرتش را نابینا میسازد».
نویسنده با استناد به آیات و روایات و حوادث تاریخی و سخناندانشمندان ثابت میکند که خودفراموشی و بیاعتنایی بهمسوولیتهای انسانی مایه فساد اخلاق و موجب سقوط و تباهی است.
▪ گفتار چهاردهم: ریا
مرحوم فلسفی ریاکاری را نفاق و ریشه آن را احساس حقارت باطنیمیداند. وی نه تنها ریا را منشا بسیاری از مفاسد معنوی بلکهآن را منشا بسیاری از مفاسد مادی میداند و معتقد استبسیاریاز مشکلات جوامع امروزی مانند تقلید از مدهای غربی نوعی ریااست.
▪ گفتار پانزدهم: تکلف
این گفتار به مشقت ممدوح و مذموم اختصاص دارد.
ـ تکلف ممدوح: فعالیتهای مشقتباری است که به منظور تزکیه نفس،تعدیل غرایز، ادای تکالیف دینی، تحصیل علم، کسب معاش و دیگرامور ضروری زندگی به شرط عدم افراط انجام میشوند.
ـ تکلف مذموم: فعالیتهایی است که انگیزه متکلف، هوای نفس یامعلول جهل است.
▪ گفتار شانزدهم: نگرانیهای معقول و موهوم
نویسنده عموم نگرانی و تشویش خاطر را از سر جهل و عجز میداند.
او معتقد است که همه نگرانیها غیرعاقلانه نیست; بلکه بخشی ازآنها عاقلانه است.
ایشان در ادامه، پارهای از راههای پیشگیری و درمان نگرانی رابر میشمرد.
▪ گفتار هفدهم: درمان نگرانی
نویسنده در ادامه گفتار قبل، خواننده را متوجه میسازد که راهکاهش نگرانی، دوری از آرزوهای ناشدنی، تقویت اراده، عدم افسوسبر گذشته، تجزیه و تحلیل عوامل نگرانی، ایمان به خدا، اعتقادبه قیامت و... است.
▪ گفتار هجدهم: آیندهنگری
نویسنده پس از طرح مباحثی در موضوع آیندهنگری چنین نتیجهگیریمیکند که از شرایط سالم زیستن برای همه انسانها آیندهنگری وتدبر است. فعالیتهای تدبیری هنگامی ارزش معنوی و عقلانی پیدامیکند که شرافتمندانه و در جهت گرایشهای انسانی باشد وگرنه درزمره تدبیرهای شیطانی خواهد بود.
▪ گفتار نوزدهم: انتقام
مرحوم فلسفی پنج دلیل برای تقبیح انتقام برای تشفی خاطر آوردهو در ادامه، مطالب سودمندی را طرح کرده است; غرایز در انسان،خشم در کودک، خطر آزادی خشم، شناختخشم بهجا و بیجا، تفاوتافراد در اظهار خشم، عفو و گذشت، تفاوت انتقام و مجازات و....
▪ گفتار بیستم: انسان دوستی
تغییر مسیر و تغییر هدف غرایز، از جمله مسایلی است که فروید وپیروانش در زمینه غرایز و تمایلات واپس رانده شده، مورد توجهقرار دادهاند. این جا به جاسازی نیروی غرایز را «تصعید»نامیدهاند.
نویسنده پس از طرح مطالبی در موضوع انسان دوستی، پارهای ازگفتههای روانشناسان در موضوع «تصعید» را تبیین کرده و سپستعالیم اسلام در این باره را مورد بررسی قرار داده است.
محمدتقی فلسفی
منبع : طوبی
نمایندگی زیمنس ایران فروش PLC S71200/300/400/1500 | درایو …
دریافت خدمات پرستاری در منزل
pameranian.com
پیچ و مهره پارس سهند
تعمیر جک پارکینگ
خرید بلیط هواپیما
انتخابات مجلس ایران انتخابات مجلس شورای اسلامی انتخابات مجلس دوازدهم مجلس دوازدهم مجلس ستاد انتخابات کشور وزارت کشور رئیس جمهور دولت رهبر انقلاب
تهران هواشناسی سیل شهرداری تهران سازمان هواشناسی زلزله فضای مجازی پلیس بارش باران قتل آموزش و پرورش ازدواج
قیمت طلا قیمت دلار خودرو گاز قیمت خودرو بانک مرکزی نمایشگاه نفت مالیات ایران خودرو بازار خودرو مسکن دلار
نمایشگاه کتاب کتاب تلویزیون نمایشگاه کتاب تهران سینمای ایران رضا عطاران دفاع مقدس سریال نمایشگاه بینالمللی کتاب تهران مهران مدیری نمایشگاه بین المللی کتاب تهران نمایشگاه
اسرائیل رژیم صهیونیستی فلسطین غزه آمریکا جنگ غزه حماس سازمان ملل رفح اوکراین نوار غزه طوفان الاقصی
پرسپولیس فوتبال استقلال لیگ برتر رئال مادرید سپاهان لیگ برتر ایران باشگاه پرسپولیس باشگاه استقلال لیگ قهرمانان اروپا بایرن مونیخ بازی
هوش مصنوعی ایلان ماسک مایکروسافت فناوری ناسا اپل فیبرنوری گوگل نخبگان
فشار خون چاقی سیستم ایمنی بارداری آسم توت فرنگی کبد چرب