وقتی همه خوابیم

چیزهای به وقوع می افتد که تبار انسانیت را برای فراموش کرده گان به ارمغان می آورد و این فیلم داستان چیزهای است که اینگونه گونه سیلی خورده را بار دیگر سرخی می کشد.
هنوز آن دیالوگها گوشم را می نوازد،،
- افتخار نمی کنم وایسادمو دیدمو ساکت موندم.
هجوم حرفهای اعتراضی و سوالهای بی پاسخ رنگ از رخسار تماشاچی می برد . تصویر واقعیت ذبح شده آدمی چنین بی مهابا بر پرده نقش می شود که سکوت را بی اراده بر زبان ها .
- سوخته ها ولان جلو سینما سوخته همان سینمای که چیزی ازش نمونده.
این وقتی سینما گران خوابند نیست این فیلم روایت وقتی است که انسانیت به خواب رفته است .
نمایش هم زمان این فیلم و فیلم پر مخاطب اما ... اخراجی ها نیز خود فیلم دیگریست و واقعیتی دیگر که نقاب پس کشیده است.
برون مایه فیلم و آنچه به قول آن حکیم چیزی که بر ظاهر به ما نمایان است این است که تعصب و فقر تاریخی سنت تباهی زندگی های دیگری را رقم می کشد و اما چیزی که بر خواسته از این فهم ظاهریست و درون مایه فیلم است به لجن کشیدن هویت و ماهیت انسانیت و اثر انسانیست به دست انسانی. زین سان که روایتگر پرده های بیشماریست از بی رحمی واقعیت و تلخی قهوه صحنه بر پرده .
هموز زمزمه دیالگها ،،-از کدوم آشغال دونی پیدات کرده ؟
- از همونی که همه توشیم.
تصویر کنار گذاشتن استعدادهای توانمند به راحتی یک برگ یا زدن یک حرف.
این فیلم روایتگر سالهای دور و نزدیک ماست ، که همواره بر ما گذشته است و ما یا خواب بودیم یا خود را به خواب زده بودیم . چونان که در آخر می بینیم صحنه دو پرده می یابد و پرده خنده سالن بدلی بیش از پرده محکم گریه سالن اصلی تماشاگر می یابد. ناگفته نماند که بیضایی تمام بغض ۱۰ ساله خود را یکهو برای تماشگر این فیلم ترکاند .
وقتی همه خوابیم» در بین دیگر آثار بیضایی شباهت زیادی به سگ‌کشی دارد با این تفاوت که «تئاتری‌تر» از آن است و دیالوگ‌هایش پرطمطراق‌تر و شسته ‌رفته‌تر و کادره شده‌تر هستند. این فیلم نماد جامعه ایست که تصویر را بر متن و ظاهر را بر باطن بیشتر اهمیت می دهد و در این فیلم کتاب تصویر نگاره شاهنامه بر دست کودک جامعه حرفها دارد برای گفتن اگر من و تو گوش شنیدنش را پرورانده باشیم . کودک جامعه همیشه می پرسد بی آنکه لزومی در گرفتن پاسخ ببیند.
این تلاتم شیرین در من می جوشد که چگونه مثال کوه به کوه نمی رسه آدم به آدم می رسه سر گوچه بازیگر نقش اول چگونه شکل گرفت و چرا ضربالمثلهامان را مثل همه چیزمان سر طاقچه پاس می داریم .
و هنوز دیالگها بر ذهنم احاطه دارند.
-هیچوقت نتونستم کلمه ای پیدا کنم تا دردمو اونجوری که هست بیان کنه.
ودردها همان موجودات بی گناه دیگر ساز انسان را برای جرم قدر ی بیشتر دانستن در بر می گیرد و گاهی مثل خوره تن زنده رو می خوره.
آری دردها یاد آوران داناایند.
هنوز برایم این سوال هست که چرا خوابیم آن هم همیمان.
همین
راستی این را هم بگویم که نیمی از کسانی که این فیلم را دیدند در حین خروج سخت معتقد بودند که پشیزی این فیلم نمی ارزید،نمی دانم هنوز خواب هستند یا ما هوز به خواب نرفته ایم.

حسین گنجی