۱۸ اسفند ـ ۹ مارس ـ تظاهرات ضد انگلیسی میدان توپخانه تهران در سال۱۲۹۶ !

۱۸ اسفند ۱۲۹۶ ( ۹ مارس ۱۹۱۸ ) برای دومین بار ظرف ۹ روز گروهی از تهرانی ها در میدان توپخانه اجتماع كردند و بر ضد انگلستان شعار دادند و خواستار شدند كه این دولت بمانند روسیه قرارداد تقسیم ایران ( موافقتنامه مورخ اوت ۱۹۰۷ سن پترزبورگ منعقده میان انگلستان و روسیه ) را لغو كند و نظامیانش را خارج سازد.
مستوفی الممالك رئیس الورزاء وقت ظاهرا این تظاهرات را جدی گرفت و بعضی از نویسندگان روزنامه ها را متهم به تحریك مردم كرد و دستور توقیف موقت روزنامه هارا داد و قضیه بزرگتر از آن چه كه بود جلوه كرد . چند روز بعد نمایندگان دولت انگلستان در تهران با اشاره به این رویدادها اعلام كردند كه حاضرند « اس . پی . آر » را به دولت ایران واگذار كنند مشروط بر این كه افسران انگلیسی باقی بمانند و در مورد قرار داد ۱۹۰۷ ، زمانی كه دولت ثابتی در مسكو مستقر شود تصمیم گرفته خواهد شد .
این اعلامیه در حقیقت برای آماده ساختن مقدمات تنظیم قرارداد بعدی ( وثوق الدوله ) و تحت الحمایه كردن ایران و به دست گرفتن سر پرستی همه آن بود . بنابراین نمی توان این نظر را كه تظاهرات میدان توپخانه طرح انگلیسی ها برای هموار ساختن راه تنظیم قرارداد بعدی ( وثوق الوله ) بود رد كرد ، مخصوصا كه در آن زمان انگلیسی ها نیروی نظامی بزرگ و تازه ای را وارد ایران كرده بودند و این نیرو وارد قزوین شده بود تا به شمال برود و احیانا بر ضد بلشویكها وارد جنگ شود.
همانطور كه بارها گفته شده است در باره رویدادها و تحولات ایران پس از قتل آغا محمدحان قاجار تحقیق حرفه ای جامع نشده است . نمی شود به گزارشهای مطبوعاتی وقت، متون قراردادها و خاطرات رجال كه واضح است برای دفاع از خود و دوستانشان و یا بر ضدمخالفان شخصی شان نوشته شده اكتفا كرد.

منبع : تاریخ ایران و جهان در این روز