شاهراه اطلاع رسانی علمی(۲)

جهت انجام یك تحقیق دانشگاهی نیاز است كه اركان تحقیق بیان و توضیح داده شود.
• اركان تحقیق
اركان تحقیق عبارتند از:
محقق ارشد، مشاوران با تجربه داخلی و بین المللی، پشتیبانی مالی و اشتراك مساعی داخلی و بین المللی، امكانات، اطلاعات علمی.
• محقق ارشد
نخستین ركن تولید علم همكاری با یك محقق ارشد است و نبود این همكاری نقص بزرگی در امر تحقیق و تولید علم به شمار می رود. در حین تحقیق، پژوهشگر به راهنما های علمی و ارتباطاتی نیاز دارد كه به گونه ای راهبردی باید با او برخورد و او را در انجام كارها و رسیدن به هدف نهایی كمك كند. بدین منظور پژوهشگر باید با مجموعه ای همكاری كند كه توانایی هدایت تحقیق را داشته و می تواند پژوهش را به سامان رساند. در صورتی كه هسته تحقیقاتی راهبردی تحت نظارت محقق ارشد نباشد، معمولاً پژوهش به مفهوم تولید علم آن طور حاصل نمی شود.
• مشاوران داخلی و بین المللی
از آنجایی كه مسائل تحقیقی دارای ویژگی ها و ریزه كاری های خاص خود است، راهنمایی در امر تحقیق دو گونه است: نخست اینكه استاد محقق ارشد خود به آن موضوع خاص اشراف دارد و پژوهشگر را راهنمایی می كند. اما گاهی استاد محقق ارشد از نظر تكنیكی به یكی از موضوعات خاص تخصصی اشراف ندارد، در این صورت باید از پژوهشگران استعانت جست. بدین صورت كه استاد محقق ارشد، پژوهشگر را راهنمایی می كند كه برای انجام آن تكنیك خاص خود به چه كسی و یا به كجا مراجعه كند و با زمینه ارتباط پژوهشگر با سایر پژوهشگران در داخل و یا خارج توسط استاد محقق ارشد برقرار می شود. مشاوران علاوه بر مسائل تكنیكی می توانند پیشنهادات فكری و نظری خود را در اختیار پژوهشگر قرار دهند و حتی در نوشتار مقاله برای نشریه ای جهت چاپ ارسال می شود و داور بین المللی یك آزمایش جدید جهت اطمینان خاطر پیشنهاد می نماید. گاهی اوقات این آزمایش در اختیار استاد محقق ارشد و یا مشاوران داخل كشور نیست كه فوری باید ارتباطات بین المللی را برقرار نمایند و آزمایش مربوط صورت پذیرد و با استعانت مشاور بین المللی بتوان مقاله مربوط را بازنگری كرده و دوباره به نشریه مربوط ارسال شود.
• پشتیبانی مالی و اشتراك مساعی داخلی
و بین المللی
پشتیبانی مالی عبارت است از داشتن سرمایه ای كافی جهت تحقیق. اما اشتراك مساعی داخلی و بین المللی بدین معناست كه داشتن سرمایه به تنهایی كافی نیست، بلكه ارتباطات مطلوب می تواند خیلی از لوازم، تجهیزات، مواد و اطلاعات علمی داخلی و بین المللی را در اختیار پژوهشگر قرار دهد. امروزه شركت های خرید مواد و لوازم تحقیقاتی خارجی خیلی از نیاز های اولیه پژوهشگر را تابع شرایط اجتماعی و سیاسی یك كشور می دانند و در اختیار محقق در صورتی می گذارند كه شرایط سیاسی و اجتماعی به طور مطلوب برقرار باشد. امروز چاپ مقالات در نشریات معتبر بین المللی و حتی داوری مقالات تابع فضای مطلوب بین المللی است كه در صورت نبود آن چاپ مقاله در نشریات با ضریب نفوذ بالا كه معمولاً عامل استناد بیشتر به پژوهشگر می شود امكان پذیر نیست. لذا مسئولان آموزش عالی كشور می باید جهت ایجاد فضای مطلوب بین المللی كوشش مضاعف نمایند، چون تولید علم و فناوری ماهیت بین المللی دارد و این سرمایه گذاری مطمئناً موجب توسعه پایدار و متعادل برای كشور خواهد شد.
• امكانات
وقتی واژه امكانات را می شنویم داشتن دستگاه های مختلف برایمان تداعی می شود. در حالی كه امكانات صرفاً داشتن دستگاه نیست بلكه مهم تر از آن سرویس دستگاه و داشتن قطعات آن و دانش استفاده از آن است. كشور های پیشرفته تحقیقاتی برای انجام تحقیق، اول زمینه و بستر لازم برای تحقیق را آ ماده می نمایند.
• اطلاعات علمی
هر تحقیق باید با یك مقدمه آغاز شود و در پاراگراف آخر آن باید تصریح شود كه موضوع اصلی تحقیق چیست و هدف آن را بیان، تصریح و خاطرنشان كند كه موضوع اصلی، موضوعی بكر و در متون علمی تاكنون گزارش نشده است.
در صورتی می توان اعلام كرد كه این تحقیق قبلاً در هیچ متون علمی ذكر نشده است كه اطلاعات كامل علمی كه قبلاً به چاپ رسیده در اختیار محقق باشد. و این یك اصل مهم برای تحقیق و تولید علم است. لذا باید اطلاعات علمی به طور كامل در دسترس یك محقق و پژوهشگر باشد تا بتوان پژوهش دست اول در سطح جهانی انجام داد.
• مراحل تدوین یك مقاله علمی
عنوان مقاله، نام و نام خانوادگی پژوهشگران، آدرس الكترونیكی، تلفن و فاكس، كلید واژه ها، چكیده، مقدمه، نظریه، مواد و روش های آزمایشگاهی، نتایج، بحث، نتیجه گیری، تقدیر و تشكرات، منابع و مآخذ.
• راه های اشاعه یافته های علمی
با توجه به آنچه در خصوص دست نوشته مطرح شد یك مقاله هنگامی معتبر و ارزشمند است كه موارد داوری تخصصی و در یك نشریه معتبر بین المللی چاپ و به آن استناد شود. گاهی این استناد داخلی و گاهی جهانی است كه وجه دوم بر اعتبار مقاله بیش از پیش می افزاید. واژه تولید شامل انتشار نظریه ها، متد ها، متدلوژی ها است كه در نشریات معتبر مورد ارزیابی داوران تخصصی قرار گرفته و از طریق شاهراه های اطلاع رسانی به استحضار پژوهشگران رسانده شود و سپس مورد استناد قرار گیرد.
یكی از معیار های دریافت درجه دكترای تخصصی تولید علم و گسترش مرز های دانش است كه هر رساله دكترا می باید یك دكترین جدیدی را ارائه نماید. توانایی علمی یك پژوهشگر در قدرت نوشتاری او است كه می باید یافته های علمی به صورت گوناگون در اختیار دانش پژوهان، دانشجویان و استادان قرار دهد. نمودار شماره ۱- روش های نشر و اشاعه یافته های علمی را نشان می دهند:
• نتیجه گیری
شایسته است كه استادان و محققان ارشد شیوه های استاندارد بین المللی در نگارش علمی و روش ها و منطق های تحقیقی را در بین پژوهشگران و دانشجویان دوره دكترا ترویج نمایند و شاهراه های اطلاع رسانی علمی و موسسات مهم نمایه سازی علمی جهان را معرفی نمایند تا اسلوب صحیح نگارش مقالات در راستای تولید علم و گسترش مرز های دانش در بین پژوهشگران رایج شود و این مسئله موجب می شود كه هر تحقیق خوبی در سطح جهانی منتشر شود و سهم تولید دانش در كشور افزایش یابد و این افزایش بستگی مستقیم به توسعه اقتصادی و صنعتی كشور دارد، چون كشورهای تولید كننده علم، تولید كننده فناوری هم هستند و این گونه كشور ها، كشور های مرفه جهان هستند.

منبع : باشگاه اندیشه