وقتی غذا از دهان می‌افتد

سالمندان برای غذا خوردن با مشكلات زیادی روبه‌رو هستند: مشكلات دهان و دندان،‌ تغییر ذایقه، بیماری‌های گوارشی و...
تغذیه یكی از مباحث مهم دوران سالمندی است كه با مشكلات متعددی همراه می‌شود
مشكلات تغذیه در دوران سالمندی یكی‌دوتا نیست ولی یكی دوتایش از بقیه مهم‌تر است و ما هم می‌خواهیم این هفته نگاهی به همان مهم‌ترها بیندازیم. موافقید؟
با افزایش سن همزمان با به وجود آمدن برخی تغییرات در بدن رابطه ما با غذا به عنوان بخش مهمی‌از فعالیت روزانه كه نیاز بدن ما را به مواد مغذی تامین می‌كنند دستخوش تغییراتی می‌شود. ‌ ممكن است در جوانی شما بتوانید انرژی لازم برای فعالیت روزانه را از یك غذای آماده تهیه كنید اما در سالمندی توجه به آنچه برای خوردن انتخاب می‌كنیم ضروری است.
● كلید سلامت
تغذیه سالمندی كلید حفظ فعالیت‌های ذهنی و جسمی مناسب است. ‌غذای مناسب می‌تواند توانایی ما را برای داشتن یك سیستم‌ایمنی خوب و در نتیجه توانمند شدن برای مبارزه با بیماری‌ها فراهم كند. به علاوه غذا با تامین انرژی مورد نیاز باعث می‌شود تا ناتوانی‌های حاصل از افزایش سن در افراد كمتر شود.
مشكلاتی كه بر سر راه تغذیه مناسب و سالم افراد سالمند وجود دارد، در سه دسته اصلی طبقه‌بندی می‌شوند: مشكلات روحی و روانی، مشكلات مربوط به شرایط زندگی و مشكلات جسمی.
● تغییر شرایط زندگی
ممكن است سالمند تنها، آشپزی بلد نباشد یا از آشپزی كردن خوشش نیاید. ممكن است سالمندانی كه درآمد كافی ندارند، از عهده خرید مواد غذایی مناسب برنیایند و نتوانند مخارج لازم برای تهیه غذای سالم را بپردازند.
● میزان تحرك بدنی
به‌طور معمول چه به دلیل افزایش سن و چه به دلیل بروز برخی از بیماری‌ها، توانایی تحرك بدنی در سالمندان كاهش پیدا می‌كند. ‌در چنین شرایطی تلاش برای تهیه غذا ممكن است به كاری سخت تبدیل شود. ‌
● كاهش سوخت و ساز بدن
همزمان با تغییرات ناشی از افزایش سن به ازای هر سال بعد از ۴۰ سالگی سوخت و ساز بدن كم می‌شود. ‌به همین دلیل اگر همچنان به خوردن غذا به مقداری كه قبل از آن و در دوران جوانی عادت داشته‌اید ادامه دهید، اضافه وزن پیدا خواهید كرد. ‌ كم شدن تحرك بدنی ‌این اضافه وزن را تشدید می‌كند. ‌
● تغییر ذایقه و اشتها
با بالا رفتن سن حس‌های بویایی و چشایی ضعیف می‌شوند. ‌ ممكن است شما متوجه سوختن غذا نشوید. ‌ ممكن است بوی ماندگی غذا را تشخیص ندهید و در معرض مسمومیت غذایی قرار بگیرید. ‌
به علاوه ممكن است به همین علت بیشتر از مقدار مورد نیاز، ادویه به غذا اضافه كنید در حالی كه نیاز شما به مصرف برای مثال نمك در دوران سالمندی بسیار كم شده است.
كم شدن اشتها در دوران سالمندی علت‌های مختلفی دارد. ‌احساس تنهایی و افسردگی باعث بی‌میلی نسبت به غذا می‌شود. عوارض جانبی بعضی از دارو‌ها كه برای بیماری‌های خود استفاده می‌كنید می‌تواند علت دیگری برای كاهش اشتهای شما باشد. ‌ ممكن است شما طعم غذای رژیمی‌را كه باید استفاده كنید، دوست نداشته باشید. ‌به همین دلیل رغبتی برای مصرف آن نداشته باشید. ‌
● مشكل هضم غذا
به دلیل تغییرات دستگاه گوارش به‌طور معمول ترشح اسید معده كاهش پیدا می‌كند. ‌ كاهش اسید معده هضم و جذب بعضی از ویتامین‌ها و املاح مهم را مشكل می‌كند و ممكن است شما به كمبود آنها مبتلا شوید. ‌ ویتامین‌هایی مثل ویتامین ۶B و ۱۲B و اسید فولیك از‌این گروه هستند. ‌‌این ویتامین‌ها در تامین انرژی و حفظ هوشیاری ذهنی، تامین سلامت سیستم گردش خون و تقویت حافظه نقش اساسی دارند.
● عوامل روانی
عوامل روحی و روانی مثل تنهایی و افسردگی بر تغذیه شما اثر می‌گذارند. ‌ در بعضی از افراد ‌این مشكلات باعث نخوردن غذا و در بعضی باعث پرخوری می‌شود. ‌ اگر از‌این بابت فشار روحی احساس می‌كنید، با یك متخصص مشورت كنید.
● مشكلات دهان و دندان
اگر به علت مشكلات دندانی و دهانی نمی‌توانید بجوید، به جای میوه‌های تازه از آب میوه و میوه نرم شده، كمپوت، پالوده سیب، هلو و گلابی و به جای سبزی‌های خام از آب سبزیجات (آب هویج) و سبزی‌های پخته و له شده استفاده كنید. ‌به جای گوشت، گوشت چرخ كرده، تخم مرغ، شیر، پنیر، ماست و غذاهایی كه با شیر درست می‌‌شوند، انتخاب‌های راحت‌تری برای خوردن هستند. به جای نان‌های ضخیم و غیرقابل جویدن كه خوردنشان برای شما سخت است، از غلات پخته مانند خوراك لوبیا یا غلات، برنج، كلوچه‌های نرم و نان لواش استفاده كنید. ‌ ترید كردن نان در غذاهای مایع، راه دیگری برای استفاده از ‌این نان‌هاست.
برگرداندن غذا از معده، گاز زیاد معده و دیگر مشكلات معده ممكن است كه سبب شود از مصرف برخی موادغذایی امتناع كنید. این خودداری، سبب محرومیت شما از برخی مواد مغذی مانند ویتامین‌ها، كلسیم، فیبر و پروتیین می‌شود.
● مشكل تهیه غذا
ممكن است شما مشكلاتی در خرید موادغذایی داشته باشید. شاید نمی‌توانید رانندگی كنید و یا قادر به پیاده‌روی و یا ‌ایستادن به مدت طولانی نباشید. بهتر است از مغازه‌های محله خود بخواهید كه سفارش‌هایتان را به منزل بیاورند. برخی از سوپر ماركت‌ها سرویس رایگان دارند و برخی بابت ‌این سرویس، هزینه‌ای دریافت می‌كنند. ممكن است برخی رابطین بهداشت یا افرادی در محله، داوطلب كمك در تهیه موادغذایی برای شما باشند می‌توانید از مغازه‌های محل خود، در یافتن ‌این افراد و تهیه موادغذایی خود كمك بگیرید. می‌توانید از اعضای خانواده یا همسایگان خود بخواهید برای شما خرید كنند یا گاهی از بعضی شركت‌های خدماتی كارگرانی را به مدت چند ساعت استخدام كنید تا كارهایتان را انجام دهند و برای شما خرید كنند.

منبع : روزنامه سلامت