فصل جدید سینما با فیلمنامه های قرآنی دانشجویان

● به بهانه برگزاری دومین جشنواره فیلمنامه نویسی قرآنی دانشجویان
دانشگاه تهران به عنوان قدیمی ترین دانشگاه عصر جدید این سرزمین مركز ثقل حركت های علمی، فرهنگی و سیاسی دانشجویی است و نقش آن در تمامی زمینه ها منحصر به فرد و بی نظیر است.
همایش های علمی بین المللی و كشوری، تجمعات دانشجویی، تحركات سیاسی دانشجویی و حتی احزاب این دانشگاه الگویی است برای بسیاری از دانشگاه های كشور.روز دوشنبه هفتم اسفندماه در تالار علامه امینی دانشگاه تهران شاهد مراسمی بودیم با جنسی تقریبا متفاوت، دانشجویانی از سراسر كشور در این تالار جمع شده بودند و بهانه آن ها این بود: «دومین جشنواره فیلمنامه نویسی قرآنی دانشجویان».
كلامات این جمله در ادبیات هنری و سینمایی تا حدودی غریب و ناآشنا است. فیلمنامه نویسی توسط دانشجویان آن هم با سوژه قرآن یا به قول هنری «درام قرآنی». دانشجویانی كه شاید رشته ۹۰ درصد آن ها غیر از هنر و سینما و تئاتر بود.
اما آمده بودند كه ثابت كنند جوان ایرانی ساختار شكن و آرمانخواه، رشته و شاخه او را از پیشرفت و تعالی در تمامی زمینه ها باز نداشته است. چرا كه قرآن را فانوسی می داند در دریای پرتلاطم و تاریك این عصر كه تنها ناجی او است. هر چند كه بهانه اش فیلمنامه نویسی در این راستا باشد.
مراسم با تلاوت دلارای كلام وحی آغاز شد و سپس سیدجواد هاشمی، چهره نام آشنای سینما و تلویزیون اجرای برنامه را با شور و حرارت همیشگی آغاز كرد، پس از عرض خیرمقدم توسط دكتر سیدمهدی قمصری، معاون دانشجویی فرهنگی دانشگاه تهران، نماهنگی در خصوص روند شكل گیری یك فیلمنامه از نگارش متن تا تولید فیلم پخش شد، پس از آن گروه تواشیح «طاها» با اجراهای زیبای خود، عطر قرآن و ترنم وصل را در دل ها جاری ساخت.
پس از گروه طاها نوبت به دبیر جشنواره رسید تا گزارشی از روند شكل گیری همایش از آغاز تاكنون را ارایه دهد.
مرتضی رضایی زاده، به بهره بردن از ابزار سینما و هنر برای انتقال مفاهیم دینی و قرآنی اشاره كرد و متأسف از این كه تاكنون نتوانسته ایم از این ابزار به خوبی استفاده كنیم.
وی نقطه سرآغاز این معضل و مشكل را نگارش فیلمنامه دانست و تصریح كرد این جشنواره قصد دارد هر چند كم در راه رفع این نقیصه گام بردارد.
رضایی زاده به سابقه جشنواره اشاره كرد و گفت: دبیرخانه جشواره فیلمنامه نویسی قرآنی دانشجویان از بهمن ماه سال ۸۴ در اداره كل فرهنگی دانشگاه تهران شكل گرفت كه جلسات شورای سیاستگذاری آن به صورت متواتر برگزار شده است.
وی همچنین از ارسال ۱۸۰ اثر شامل فیلمنامه، نمایشنامه و نماهنگ دانشجویی به دبیرخانه جشنواره دوم خبر داد.
رضایی زاده سه ویژگی را برای این دوره از جشنواره برشمرد و گفت: ارتقای كیفی آثار از لحاظ ارزش فنی، دو مرحله ای شدن داوری آثار رسیده به دبیرخانه و همچنین ساخت اثر هنری از روی فیلمنامه برتر جشنواره توسط شبكه قرآن سیما كه اكنون در مرحله بازبینی فیلمنامه است.
وی سپس به برنامه های آتی دبیرخانه اشاره كرد و از تهیه كتاب آثار برگزیده دوره های اول و دوم، بازبینی فعالیت ها و برنامه ریزی منسجم و دقیق برای اجرای هر چه بهتر جشنواره سوم سخن گفت.
پس از سخنان دبیر جشنواره فیلمی كوتاه، پخش شد كه در آن علاوه بر بخش سخنان فنی چند از سینماگران كشورمان در خصوص فیلمنامه و درام دینی و قرآنی، سخنان احمد شاكری، رمان نویس كشورمان كه رییس هیات داوران این جشنواره را به عهده داشت، پخش شد.
در ادامه نوبت دكترمحمد خواجه پیری، رییس مركز هماهنگی، توسعه و ترویج فعالیت های قرآنی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بود كه چند دقیقه جلوی تریبون بیاید و از تعابیر بسیار ارزشمند حضرت امام(ره) و مقام معظم رهبری در استفاده از هنر برای ترویج مفاهیم دینی و قرآنی بگوید و از این كه در این امر كوتاهی شده است.
وی با اشاره به این حركت پویای دانشجویی، آن را گام مثبتی در جهت پر كردن این خلأ و این نقیصه دانست.
رییس مركز هماهنگی، توسعه و ترویج فعالیت های قرآنی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی همچنین از آمادگی مركز خود برای حمایت و در اختیار نهادن امكانات مربوط برای برگزاری دوره های بعد جشنواره فیلمنامه نویسی قرآنی دانشجویان خبر داد. خواجه پیری همچنین به صحبت های دبیر جشنواره در خصوص برنامه های آتی دبیرخانه اشاره كرد و لزوم ارتباط مستمر با دانشجویان شركت كننده در این دوره از جشنواره خصوصاً منتخبین آن ها و ارایه آموزش های تخصصی لازم جهت ارتقای توان آن ها در نگارش فیلمنامه های قوی تر تاكید كرد.
در ادامه مراسم كه مستقیماً از شبكه قرآن سیما نیز برای همه علاقه مندان به قرآن و هنر قرآنی در سراسر كشور پخش می شد، نوبت به رییس دانشگاه تهران رسید تا چند كلمه ای سخن بگوید.
آیت الله دكتر عباسعلی عمیدزنجانی، میزبانی جشنواره فیلمنامه نویسی قرآنی را برای دانشگاه تهران مایه مباهات دانست و گفت كه استفاده از مفاهیم قرآن برای محتوا دار كردن ابزارهای هنری یكی از برداشت های خوب قرآنی است. وی افزود: مفاهیم قران را با ابزار شعر و ادب بیان كردن و با فیلم و فیلمنامه توضیح دادن یا با سایر وسایل هنری ابراز كردن یك حركت جدیدی است هر چند كه در آغاز راه هستیم، اما امید است كه موفقیت های چشمگیری نصیب فعالان قرآن شود.
رییس دانشگاه تهران تصریح كرد: من در میان قسمت های مختلف قرآنی كه می توان آن ها را در قالب های هنری ارایه داد به «امثال قرآن» اشاره می كنم. غیر از مسایل تاریخی قرآن كه بخش عظیمی از قرآن را تشكیل می دهد كه خود احتیاج به فیلم های عظیمی دارد، مثال های قرآنی نیز از مواردی است كه باید بیشتر به آن توجه شود.
مولف كتاب «مبانی و روش های تفسیر قرآن» به كتاب «امثال القرآن» كه توسط یكی از مفسرین معروف به زبان عربی نگاشته شده است، اشاره كرد و گفت: این كتاب، كتاب بسیار عظیمی است كه امثال قرآن را جمع آوری كرده و یك ابزار كاری است برای كسانی كه بخواهند مفاهیم قرآنی را در قالب هنری ارایه دهند. سیدجواد هاشمی مجری برنامه در ادامه از دبیر جشنواره خواست تا بیانیه هیات داوران را قرائت كند.
رضایی زاده، كه برای بار دوم به پشت تریبون آمده بود، به قرائت بیانیه پایانی پرداخت كه در آن آمده بود: سلام بر امین وحی چون گرانبارترین پیام هستی را در شبی كه قدرش از هزار ماه افزوده است به محمد امین سپرد و سلام بر پیامبر اعظم. در دانه هستی و آغاز و انجام آن چون قلب مباركش خزانه دار وحی الهی گردید و باران رحمت قرآن را بر بندگان گستراند او كه به امر خداوندگار بیامد. با رسالتی بس گران، تا خداوند دین حق را بر هر آیین دیگری سروری دهد. پس اكنون بر ماست تا به ریسمان او بیاویزیم و میراث گرانسنگش را قدر دانیم. اكنون گرد هم آمده ایم تا هر یك قلم دل را به قطره ای از دریای مركب وحی سیراب سازیم. باشد كه این قلم به روایت هر حكایتی نشیند حكایت قرآن باشد.
هیأت داوران دومین دوره جشنواره فیلمنامه نویسی قرآنی برای نیل به گزینش آثار برتر در حوزه های سه گانه فیلمنامه نویسی نمایشنامه نویسی و نماهنگ و همچنین شناسایی استعدادهای برتر این حوزه در دو مرحله دست به قربال آثار رسیده زد.
هیأت داوران ضمن ارج نهادن به تلاش های تمامی كسانی كه در احیای فرهنگ قرآنی گام برداشته و همت صادقانه خود را در این راه مبذول داشته اند موارد ذیل را متذكر می شود:
۱) چنانكه از موضوع جشنواره قرآنی انتظار می رفت، تمامی آثار رسیده از مضامینی قابل توجه و بعضاً عمیق برخوردار بود. سلامت در تفسیر و برداشت از قرآن و معنویت در خور موجود در آثار قابل تقدیر و خشنودی است.
۲) تعداد آثار رسیده در سه بخش جشنواره نسبت همگنی با یكدیگر نداشت. چنانچه بخش فیلمنامه با ۱۲۱ اثر بیشترین تعداد و نمایشنامه با ۳۳ و نماهنگ با ۱۷ اثر به ترتیب از استقبال كمتری برخوردار بودند و این آمار جدای از ضرورت های تولید و فنی نشان از لزوم سرمایه گذاری و توجه بیشتر در دو بخش پایانی است.
۳) بیشتر آثار رسیده بازنویسی داستان های قرآنی را موضوع خود قرار داده بودند. با عنایت به این كه چنین بازآفرینی ای توانایی های ویژه ای را می طلبد باید توجه داشت دایره فیلمنامه نویسی قرآنی بسی گسترده تر از داستان های موجود در قرآن است. از این رو تعامل میان نویسندگان فیلمنامه، نمایشنامه و نماهنگ و حوزه های تفسیری و استنباطی قرآن كریم ضروری می نماید.
۴) آثار رسیده به رغم قوت های قابل توجه، اغلب شتابزده می نمود، جوهره آثار نمایشی در سه بخش جشنواره از ضعف واحدی رنج می برد كه ناشی از بعد نویسندگان از عالم داستان و داستان نویسی است. چنانكه این نقطه ضعف به عنوان معضلی شایع كل ادبیات نمایشی و تصویری ما را به مخاطره انداخته است.
۵) وجود استعدادهای ناب نكته ذی قیمتی است كه مسوولان و متولیان جشنواره و سایر نهادهای مرتبط باید به آن توجه ویژه كرده با برگزاری كارگاه های آموزشی و جلسات نقد نسل جوان و مستعد موجود را برای آینده ای غرور آفرین آماده سازند. با عنایت به موارد پیش گفته هیأت داوران برگزیدگان این دوره را بدین ترتیب اعلام می نماید:
▪ بخش فیلمنامه:
ـ رتبه اول- آقای مهدی قزلی با فیلمنامه نامه ای به یك دوست
ـ رتبه دوم- خانم محبت محبی با فیلمنامه اینه وبلاگ نیاز
ـ رتبه سوم- خانم مهتاب مرادی با فیلمنامه گنج نگل
▪ همچنین هیأت داوران افراد ذیل را شایسته تقدیر دانست:
۱) فضیلت سوخكیان با فیلمنامه كتاب را بخوان
۲) علی اصغر احمدی مقدم با فیلمنامه به دست هایت نگاه كن
۳) محسن عالمزاده با فیلمنامه دختر شایسته
۴) محمد ابراهیم غفاریان با فیلمنامه حیرت بیدار
۵) امیر توتونچی با فیلمنامه قرآنی با سربند سبز
۶) سمانه كیاووس زمانی با فیلمنامه رانده شدگان
۷) اسماعیل عقیلی با فیلمنامه پرچم
۸) محمدرضا ملكی با فیلمنامه سرای غریب
۹) لیلا سمیعی با فیلمنامه توبه كنید پایان شب نزدیك است
۱۰) طیبه حمیدی نور با فیلمنامه رویای چوپان
▪ بخش نمایشنامه:
هیأت داوران هیچ اثری را حایز رتبه نخست ندانست.
ـ رتبه دوم- به سوی كربلا نوشته آقای مجتبی حیدری
ـ رتبه سوم- او باز هم اینجا خواهد آمد نوشته خانم آمنه حكیم پور
هیأت داوران افراد ذیل را شایسته تقدیر دانست:
۱) نمایشنامه ای بی نام نوشته طاهره حسینی
۲) ما آدم ها نوشته شكوفه اروین
۳) خطای برتر نوشته فاطمه نزاد نیكی
۴) نمایشنامه ای بی نام نوشته آمنه صوفی
۵) قربانی مشتاق نوشته رقیه خلیلی
▪ بخش نماهنگ:
در این بخش هیأت داوران هیچ اثری را حایز رتبه اول و دوم ندانست.
رتبه سوم آقای روزبه حسینی با نماهنگ پنج تن
همچنین هیأت داوران افراد ذیل را شایسته تقدیر دانست:
۱) ابراهیم پور جاسم با یوسف گم گشته
۲) جلال ابوالمعصومی با پاییز
۳) محمدرضا اطمینان با حس غریب
۴) مجتبی حیدری با توبا منی
۵) حسین توكلی با گمشده محبوب خالق
در پایان با حضور آیت الله حمید زنجانی، رییس دانشگاه تهران؛ دكتر خواجه پیری، رییس مركز هماهنگی توسعه و ترویج فعالیت قرآنی ارشاد؛ دكتر حسین ساری، رییس شبكه قرآن سیما و مسوولان جشنواره از برگزیدگان با اهدای لوح تقدیر جشنواره به همراه هدایایی تجلیل شد.
مراسم با دعای زیبای سیدجواد هاشمی به پایان رسید.
در بیرون سالن همایش دوربین های تلویزیون محسن قزلی برگزیده اول بخش فیلمنامه به جشنواره را به دام انداخته بودند تا این كه بیشتر او را به بینندگان تلویزیون معرفی كنند. بدین ترتیب دومین دوره از جشنواره فیلمنامه نویس قرآنی نیز به پایان رسید.
هر چند كه نسبت به دوره گذشته آن رشد چشمگیری داشت چه از لحاظ كمیت شركت كنندگان در جشنواره و هم كیفیت آثار ارسالی به دبیرخانه، اما باید پذیرفت كه تا نقطه مطلوب فاصله بسیار است. فاصله ای كه با برنامه ریزی منسجم و زمان بندی شده تشویق و هدایت دانشجویان سراسر كشور خصوصاً دانشجویان رشته های هنری به نوشتن، برگزاری كلاس های فشرده برای آموزش دانشجویان، ارتباط داغی با برگزیدگان دوره های اول و دوم حمایت همه جانبه تمامی سازمان های فرهنگی از صداوسیما گرفته تا وزارت ارشاد، سازمان تبلیغات و سایر دستگاه ها شاید این فاصله كاهش یابد.
آن وقت است كه می توان انتظار داشت روند سینمای ما كه به سمت مایه های بسیار سطحی و مبتذل در حركت است و در حال تبدیل شدن دوباره به «فیلم فارسی» است نجات داد.

حبیب تركاشوند

منبع : روزنامه جوان