سپاه بعد از جنگ

یکی از مسایلی که در هفته پاسدار توجه ما را به خود جلب کرد وضعیت سپاه در دوران بعد از جنگ بود. به همین مناسبت به سراغ فرمانده سابق سپاه، سردار سرلشکر پاسدار، سیدیحیی صفوی رفتیم. با همان لبخندهای همیشگی ما را به حضور پذیرفت و با حوصله به سو الات ما پاسخ داد.
آنچه می خوانید ماحصل این گفت وگوست که نظرتان را به آن جلب می کنیم.
▪ سردار، حضرتعالی دوران پس از جنگ را دارای چه ویژگی هایی می دانید؟
ـ برای دوران بعد از جنگ، ما دو تصویر باید داشته باشیم، یک تصویر از کشورمان و یک تصویر از سپاه پاسداران. تصویر اول این است که بعد از ۸ سال جنگ، کشوری داشتیم که مشکلاتی را به خصوص در بعد آبادانی و سازندگی داشت. مملکت درگیر جنگ بود و مسئولان کشور نتوانستند به امر سازندگی و آبادانی کشور و احتیاجات مردم برسند. در همین دوران جنگ، خیلی از کشورهای منطقه ما از آن فرصت به دست آمده، استفاده کردند. با روی کار آمدن جناب آقای هاشمی رفسنجانی، در بعد سازندگی و آبادانی بالاخره یک حرکت خوبی آغاز شد. در این برنامه سپاه پاسداران کمک بزرگی کرد که به موقع عرض می کنم. اما در بخش سپاه ما در پایان جنگ چند مسئله داشتیم. مسئله اول این بود که یگان های رزمی، تیپ ها و لشکرهایی که به استان هایشان برگشته بودند اولا مکان نداشتند، مانند لشکر ۲۷ حضرت رسول و لشکر ۱۰سیدالشهدا و مسئله دوم اینکه پاسداران ما از جنگ برگشته بودند و خانه و سرپناهی نداشتند. در این ۸سال جنگ، کسی فکر خانه و مسکن نبود و خانواده های آنان نوعا در خانه های اجاره ای بودند. بالاخره سپاه باید برای آنها مسکن تهیه می کرد که تعداد اینها هم کم نبود. مسئله سوم چگونگی سازماندهی ساختار و سازمان سپاه بود. در همین جا اضافه کنم بعد از تقریبا یک سال از پایان جنگ ، امام بزرگوارمان از دنیا رفتند. نگاه مقام معظم رهبری به نیروهای مسلح با روندی که داشت طی می شد، متفاوت بود. به طور خاص من اشاره می کنم که بعد از جنگ مسئله ادغام ارتش و سپاه مطرح شد و حتی جلساتی هم گرفته شد که البته با به رهبری رسیدن حضرت آیت الله خامنه ای کاملا مسکوت اعلام شد. پاسداران ما از نظر علمی و آموزشی و از حیث جایگاهی با مشکل مواجه بودند. از سال ۶۹ نظام مند کردن و درجه بندی در سپاه نیز شروع شد. تدبیر حضرت آقا این بود که چون سپاه جزء خانواده های نیروهای مسلح است و خانواده نیروهای مسلح یک نظام خاص دارد نمی شود پاسداران بدون درجه باشند. مجموعه این کارها، مسئله بزرگی بود که به مرور زمان، با حوصله، با فکر، با تدبیر و بدون تنش و التهاب در سطح جامعه و سپاه، پیشرفت های خوبی داشتند. در بخش سازندگی انصافا بعد از جنگ حرکت بزرگی انجام شد که سپاه هم یکی از مهمترین تاثیرگذاری های خود را نشان داد.
▪ پس از پایان جنگ فرماندهان سپاه براساس کدام تدابیر ماموریت های سپاه را تدوین کردند؟
ـ ما در اینجا به دو بخش می پردازیم، یکی از آن دو، تفکیک ماموریت های سپاه و ارتش است. ما در ارتش و سپاه به طور جداگانه نیروی زمینی، هوایی و دریایی داشتیم. ما دو نیروی دیگر یعنی نیروی مقاومت بسیج و نیروی قدس را داشتیم که ارتش هم چیزی در این خصوص نداشت. برای اینکار با تدبیر مقام معظم رهبری در ستاد کل نیروهای مسلح، جلساتی تشکیل شد که شاید ۶ ماه طول کشید تا تفکیک ماموریت نیروهای سه گانه سپاه و ارتش به طور کامل مشخص شد، البته این یک جریان طولانی دارد که با تدبیر حضرت آقا انجام شد و الان فرصت نیست بیان کنم چرا که بعضی از عزیزان ارتش مایل نبودند سپاه سلاح های سنگین داشته باشد مسائلی بود که من نمی خواهم بیان کنم. ولی این پروسه طی شد. اما در داخل مجموعه سپاه ، ما ماموریت ها را به سه دسته تقسیم کردیم و برای آنها از حضرت آقا مصوبه گرفتیم. یکی ماموریت های نظامی در رابطه با نیروهای متجاوز خارجی بود که اسمش را گذاشتیم ماموریت های دفاعی یا ماموریت های سخت. دوم، امنیت داخلی بود که ما مهمترین بخش امنیت داخلی را در دو منطقه داشتیم یکی در شمال غرب که ما سردار سرلشکر شهید احمد کاظمی را برای فرماندهی قرارگاه حمزه سیدالشهدا در آنجا انتخاب کردیم که با شجاعت و تدبیر و فکر عالی ایشان، تحولی در امنیت پایدار شمال غرب حاصل شد. دوم در جنوب شرق کشور، یعنی استان های کرمان و سیستان و بلوچستان که سردار بزرگ اسلام حاج قاسم سلیمانی برای آنجا انتخاب شد. ایشان هم با ایجاد فرماندهی قرارگاه قدس در کرمان و سیستان و بلوچستان طی مدت کوتاه حدودا سه ساله، باز در آن منطقه یک امنیت خوبی را ایجاد کرد. در بعد قرارگاه سازندگی هم با تدبیر مقام معظم رهبری کار بزرگی سازمان یافت که من به موقعش به نقش سپاه در سازندگی کشور خواهم پرداخت. اما در بخش فرهنگی ورود بسیجیان و نیروی مقاومت بسیج در عرصه اعتلای فرهنگی جامعه بود. ما بعد از جنگ حدود ۲میلیون بسیجی داشتیم، در سال ۸۵-۸۶ حدودا ۱۰میلیون بسیجی دور هم جمع شدند در پایگاه ها، در مسجدها، در مدارس و در دانشگاه ها، و این کار بزرگی بود که در راستای انسجام فرهنگی داخل کشور انجام شد.
▪ به نظر حضرتعالی آیا بحث جنبش نرم افزاری و نهضت تولید علم که بعد از جنگ مورد تاکید مقام معظم رهبری بود، در راستای همین بعد فرهنگی قلمداد می شود ؟
ـ در بخش دانشگاهیان، دانشگاه بقیه الله انصافا حرف جدیدی را در بسیاری از رشته ها زد و توانست در بحث جنبش نرم افزاری، مقامات خوبی را کسب کند، به صورتی که در سال ،۸۶ پنجمین دانشگاه برتر کشور بود. دانشگاه امام حسین(ع) هم در مقاطعی توانست حرف های بزرگی بزند، ولی در کلان، شاید ما زیاد در این کار آن طور که در سایر بخش ها درخشیدیم، نتوانستیم بدرخشیم.
▪ در بحث سازندگی به نظر حضرتعالی چند درصد از توان سپاه وارد این مقوله شد؟
ـ سازندگی سپاه در سال ۶۹ به فرمان مقام معظم رهبری به اسم قرارگاه سازندگی خاتم الانبیا شروع به فعالیت کرد. این قرارگاه سازندگی از سیستم فرماندهی کاملا جدا شد. فرماندهان لشکرها و نیروها به کار خودشان یعنی بحث دفاع، آمادگی های دفاعی و رزمی پرداختند. اساس این کار در سال ۶۹ با دستور حضرت آقا شروع شد و کار بزرگی در کشور سامان داده شد. قرارگاه سازندگی سپاه و قرارگاه تابعه اش از سال ۶۹ تا ۸۴ موفق شدند ۱۵۲۱ قرارداد انجام پروژه را با وزارتخانه های مختلف به انجام برسانند و هم اکنون حدود ۲۲۵ پروژه دیگر، سپاه در دست اجرا دارد. قرارگاه سازندگی در حقیقت رسالت سازندگی اش را با اهدافی که مقام معظم رهبری تعریف کرده بود انجام دادند، من یک اشاره کنم. مثلا یکی از اهداف قرارگاه سازندگی توانمندسازی و افزایش دسترسی سپاه به مرزهای جدید دانش و تکنولوژی نوین و حفظ و ارتقای آمادگی های مهندسی در عرصه های مختلف سازندگی کشور است که در این راستا مثلا تجهیزات TBMبه کار گرفته شد. این پیشرفته ترین تکنولوژی روز جهان است که سپاه هم اکنون بیش از چهار دستگاه بزرگ TBM دارد که در کشور تونل سازی می کند که همین بالابودن تکنولوژی مهندسی قابلیت تبدیل سریع این تجهیزات مهندسی در زمان وقوع جنگ به مهندسی رزمی دارد، یعنی همین تجهیزات را که بچه ها آوردند و آشنا شدند با آنها کار کردند اگر خدای نکرده روزی جنگی اتفاق بیفتد اینها فرماندهی مهندسی رزمی را عهده دار می شوند و همین قرارگاه خاتم الانبیا می آید در خدمت دفاع از ملت و کشور قرار می گیرد. از طرف دیگر زمینه سازی برای تحقق بخشی انقلاب اسلامی و قدرت نفوذ و ایجاد علقه بین مردم و حکومت در مناطق محروم کشور با ساز و کار سازندگی و آبادانی این مناطق و ایجاد رفاه و آسایش برای مردم مناطق مرزی می باشد. قرارگاه سازندگی ما در هر منطقه ای رفت که کار کند اولا مردم همان منطقه را به کار گرفت، ثانیا خدمات جانبی به مردم روستاها ارائه داد اعم از احداث پل، احداث مدرسه، احداث حمام، احداث انشعاب آب، احداث یک جاده فرعی انصافا در مناطق محروم خدمت بزرگی را به مردم این مناطق کرد. سومین رسالتی که این سازندگی دنبال می کرد، الگوسازی برای ارزش های اسلامی و انقلابی در عرصه های سازندگی با توسعه فرهنگ و تفکر بسیجی است، یعنی این نیروهای سپاهی و بسیجی فقط در زمان جنگ به درد نمی خورند بلکه در زمان سازندگی هم از این نیروی جوان، با اعتقاد، با فکر، با آن روحیه بسیجی که در بعضی از این پروژه ها واقعا سه شیفته کار کردند. مثلا سدکرخه که سه شیفته بچه ها کار می کردند یعنی هیچوقت تعطیلی نداشتند. شب ها پروژکتور می گذاشتند به صورت سه شیفته، خب این کارها با پیمانکارها اصلا معنی نداشت و این یعنی استفاده از صرفه اقتصادی سازندگی در پروژه های ملی. یعنی دولت با هیچ پیمانکاری به ارزانی قرارگاه سازندگی با دقت و استانداردهای فنی و سرعت عمل نمی توانست قرارداد ببندد. مثلا احداث لوله گازی که از همدان به کردستان می رفت این را وزارت نفت با قرارگاه سازندگی ما چهارساله بسته بود. این قرارگاه سازندگی ظرف سه سال حدود ۱۶۵ کیلومتر لوله گاز را با عبور از گردنه های صعب العبور مثل صلوات آباد احداث کرد. وقتی که این گاز به سنندج رسید و آقای دکتر حبیبی معاون اول رئیس جمهور آمد آن را افتتاح کرد واقعا برای مردم سنندج یک امیدی شد. دیگر حالا رادیوی حزب منحله دمکرات هرچه می گفت که این نظام مثلا به شما رسیدگی نمی کند دیدند گاز آمد در خانه ها. یعنی پروژه های چهارساله را ظرف سه سال انجام دادند. یعنی هم استانداردهای فنی را رعایت کردند، هم صرفه اقتصادی را، هم زمان را کوتاه کردند. به نظر من یکی از بزرگترین خدمات سپاه بعد از جنگ، این بحث قرارگاه سازندگی بود.
▪ به نظر می آید باید تبیین واقعا بزرگی صورت بگیرد که مردم همه نقش و عظمت سپاه را باز هم درک کنند و بدانند بعد از جنگ هم واقعا سپاه چه کاری انجام می دهد؟
ـ کاملا درست می فرمایید، به نظر من بخشی از این به خود سپاه برمی گردد و بخشی هم به دستگاه های کشور. یادم هست که ما یک برنامه مرتب رادیویی و تلویزیونی داشتیم. خب، دستگاه ها همکاری با سپاه نکردند و من فکر می کنم تعطیل شده باشد. چون که من ندیدم برنامه های سپاه به طور مرتب از رادیو و تلویزیون پخش شود. این بایستی زنده شود، دوم اینکه حضور مسئولان سپاه در برنامه های مختلف اطلاع رسانی از گفتگوها گرفته تا نمازجمعه ها و مجامع عمومی دیگر. به نظر من حضور سپاه در اینها کمرنگ شده. بالاخره مردم می گویند سپاه چکار می کند این را بایستی خود سپاه ارائه بدهد. در این زمینه سپاه ضعیف عمل کرده، بعضی از دستگاه های مربوطه همکاری نکردند، امیدوار هستم که در دوره جدید این نقیصه برطرف شود.
▪ در بحث سازندگی شبهه ای که مطرح می کنند، این است که سپاه با ورود به بحث سازندگی نقیصه ای را در بعد نظامی و دفاعی اش پدید آورده است. پاسخ شما که فرمانده ارشد سپاه و متولی اصلی سازندگی بودید، به این شبهه چیست؟ علاوه بر این شبهه، شبهه دیگری که مطرح می کنند، نسبت هایی که به لحاظ اقتصادی می دهند که سپاه چه کرد و چه نکرد! این هم به نظر می آید باید پاسخ داده شود.
ـ مجموع نیرویی که سپاه در این کار آورد، ۱۰ الی ۱۵ درصد کادر سپاه بود آن هم بیشتر کادر مهندسی، نه همه کادر سپاه. بنابر این همان طور که در اول صحبتم گفتم، بخش سازندگی، کاملا فرماندهی اش، آدم هایش، تجهیزاتش از بخش دفاعی و امنیتی جدا بود. مطلب دوم اینکه بسیاری از کارهای سازندگی ما در بخش نیروی دریایی، مثل ساختن اسکله های نیروی دریایی، در بخش موشکی و در بخش نیروی زمینی سپاه، بسیاری از پروژه های بزرگ مهندسی، توسط همین قرارگاه سازندگی و خود این نیروها انجام شد، در حقیقت آن قرارگاه مهندسی آمدند به کمک خود این نیروها، به کمک بنیه دفاعی و ساختن آن ابنیه و تاسیسات نظامی که ما نمی توانستیم آنها را به پیمانکاران بدهیم که از همه چیز آن اطلاع پیدا کنند. بنابراین ،این حرف مبنای حقیقی ندارد. در بخش درآمدهای قرارگاه سازندگی نیز طبق مصوبه ای که مقام معظم رهبری برای همین قرارگاه سازندگی دارند اکثر درآمدهای اینها تبدیل به تجهیزات جدید مهندسی می شد. شاید بیش از هزار و پانصد دستگاه مهندسی خریداری شد که در بخش توان رزمی - مهندسی صرف شد. با مجوز آقا هم بخشی از این درآمدها به عنوان وام برای مسکن سپاه پاسداران، در نظر گرفته شد که جهت آیین نامه ای داشت. البته دستگاه نظارت کننده و نظارت بر درآمدها، چندین دستگاه از ستاد کل بودند از ستاد مشترک و سازمان دیوان محاسبات مجلس آن قدر سازمان های نظارتی بود که الحمدلله پروژه های قرارگاه سازندگی ما یک پرونده روشن توام با سرافرازی و افتخار، هم برای پاسداران، هم برای مقام معظم رهبری داشت. چرا که با مجوز ایشان سپاه وارد این عرصه شد. شما فکر کنید در همین شهر تهران، ببینید سپاه چه کار کرده. ظرف یکی دو سال، من نمی خواهم اشاره کنم ولی همین پل هایی که سپاه احداث کرده، تونل هایی که احداث کرده، مترویی که الان بیست و چند کیلومتر در تهران است بالاخره اگر این خدمات نبود، این معضلاتی که ما الان در تهران داشتیم، بیشتر می شد. بدین جهت قرارگاه سازندگی سپاه، یک قرارگاه خدمتگزار به مردم کشور و باعث افتخار سپاه پاسداران در بعد سازندگی است.
▪ سردار، اشکال دیگر این است که می گویند سپاه با گستره عظیم مالی، یا تجهیزاتی خود جلوی رشد پیمانکاری را در کشور گرفت یا یک مقدار تضعیف کرد و. . .
ـ سپاه می رفت در سیستان وبلوچستان راه آهن می کشید، کدام پیمانکاری حاضر بود یا حاضر است در سیستان و بلوچستان کار کند راه آهن بم به زاهدان را بکشد، سپاه لوله گازی را دارد از عسلویه می کشد تا ایرانشهر. در سیستان و بلوچستان یا در کردستان یا در مناطق مرزی پیمانکارها حاضر بودند در مناطقی که خودشان می گفتند ناامن است کار کنند این یک مسئله، دوم این که ما در این کارهای بزرگ، پیمانکارهای جزء را به کار می گرفتیم. مثلا در همین سد کرخه یا در سد گتوند پیمانکارهای جزء را سپاه به کار می گرفت. مطلب سوم اینکه پروژه هایی که سپاه می گرفت، پروژه های بسیار بزرگی بود که هیچ پیمانکاری به تنهایی قادر به انجام آن نبود. و حتی قادر نبود قرارداد چند میلیارد تومانی ببندد یا کارفرما حاضر به انجام آن نبود. مثلا قرارداد فاز ۱۵ و ۱۶ پتروشیمی در عسلویه ۳/۲میلیارد دلار است. خب کدام پیمانکارمی توانست این کار بزرگ را قبول کند و آیا کارفرما حاضر بود با یک پیمانکار قراردادی با یک حجم ۳/۲میلیارد دلاری را ببندد !
▪ سردار، نقش روحیه جهادی را در این امر چطور تحلیل می کنید ؟با توجه به اینکه اشاره کردید این پروژه ها، هم با قیمت پایین، هم در فرصت زمانی به اصطلاح اندکی انجام شد.
ـ انصافا بعد از چند تا پروژه ای که رفتم بازدید کردم یک پروژه، سدی است در شمال زاهدان. سدی است که ما آنجا مشکل داریم، دارد ساخته می شود. واقعا بچه ها با یک روحیه جهادی کار می کنند. استاندار آنجا آقای دکتر دهمرده می گفت: این روحیه ای را که من در این بچه های قرارگاه سازندگی دیدم، همان روحیه ای است که در زمان جنگ بود. یعنی با یک نشاط انقلابی و روحیه جهادی دارند کار را تمام می کنند، یا همان تونلی که آب را از الگیودرز به سمت قم می آورد واقعا ۳۰کیلومتر بیشتر این تونل است، من خودم رفتم داخل تونل، خیلی وحشتناک بود! انگار داخل یک قبری دارند حرکت می کنند! دستگاه های TBM، انصافا این کار را تمام کردند. خیلی هم خوب با همه استانداردهای فنی، کار سختی است و در این مناطق کار کردن کار مشکلی است.
▪ مقام معظم رهبری در حکم انتصاب جنابعالی در مسئولیت جدید از ۱۰سال فرماندهی موفق جنابعالی نام بردند، اگر می شود به طور خلاصه بفرمایید این موفقیت ها چیست ؟
ـ سال ۷۶ که حضرت آقا به من حکم دادند، ما سه تا مشکل داشتیم، یک مشکل در داخل سپاه داشتیم، یک مشکل در صحنه داخلی کشور و یک مشکل هم جنگ بزرگ آمریکایی ها در افغانستان و عراق، در محیط پیرامونی ما در بعد سامان دادن پنج نیروی سپاه، تغییر و تحولی را به تصویب مقام معظم رهبری رساندیم و با این تغییر و تحول به لطف خداوند متعال سپاه به یک نظم و نظام مندی رسید و این یک کار بزرگی بود که در سپاه انجام شد. دوم ارتقای توان رزمی و دفاعی سپاه بود. من ادعا دارم که به لطف خداوند متعال با حمایت مقام معظم رهبری در طول این ۱۰سال، یعنی از سال ۷۶ تا ،۸۶ سپاه به یک نیروی رزمی و دفاعی بسیار بالایی دسترسی پیدا کرد. خصوصا در بعد نیروی هوایی سپاه. این فقط در تجهیزات نبود، نیروی انسانی و گروه هایی که بایستی این را سازمان می دادند، می توانم بگویم چندین برابر شده است. نیروی زمینی سپاه، آن تجهیزات یا نیروی انسانی که در نیروی دریایی خلیج فارس و در مناطق ماموریتی خودش به یک توان بالایی از بنیه رزمی رسیده. نیروی مقاومت بسیج، من آخرین چیزی که در ذهن دارم، ما حدود دو هزار گردان عاشورا و الزهرا را سازماندهی کردیم، دو هزار گردان عدد کمی نیست. بخش دیگر حل مشکلات پاسداران و مباحث فرهنگی سپاه بود. انصافا با همکاری حوزه نمایندگی که با یک وحدت و انسجامی که فرماندهی حوزه نمایندگی و حفاظت اطلاعات داشت به نظر من با تشکیل آن دوره های بصیرت، انصافا یک حرکت منسجم و سازمان یافته ای صورت گرفت. در بعد داخل کشور خب ما در سال ۷۶ با یک دولت و مجلس جدیدی رو به رو شدیم. بعضی از عناصر دولتی و مجلس، تفکرات و گرایش های خاصی داشتند. مسائل خاصی در داخل کشور رخ داد. همین طور که ما توانستیم طوری حرکت کنیم که یا التهابی در جامعه به وجود نیاید، یا اگر التهابی مثل ۱۸تیر به وجود آمد - همین کسانی که افکار انحرافی داشتند به وجود آوردند - ما در کوتاه ترین زمان ممکن این بحران را بدون اینکه کسی کشته شود مهار کردیم. این کار کوچکی نبود.
اما در بعد خارجی، بالاخره دو جنگ بزرگ یعنی حمله نظامی آمریکا به افغانستان وعراق به وجود آمد که از نظر من حلقه سوم این حلقه ایران بود. همین که این خطر از ایران رفع شد، در درجه اول فکر و تدبیر مقام معظم رهبری و مسئولین سیاسی کشور بود، ولی اینجا سپاه هم نقش بزرگی داشت که این تهاجم، متوجه ایران نشد. سپاه با قدرت مانورهای رزمی که چند سال قبل برگزار کرد، نقش مهمی را در قدرت بازدارندگی به دشمنان فرامنطقه ای نشان داد و همین افزایش قدرت روحی، معنوی و فرهنگی سپاه توام با بالابردن قدرت رزمی و دفاعی سپاه به عنوان یکی از قویترین نیروهای مسلح منطقه خاورمیانه مانع هرگونه تهدید نظامی علیه جمهوری اسلامی ایران شد.

پایگاه خبری روابط عمومی کل سپاه (سپاه نیوز)

منبع : روزنامه جوان