افسانه حکمران خاور دور

۲۱ مه ۱۹۹۸ زمانی که سوهارتو، رئیس جمهوری اندونزی استعفای خود را تقدیم کرد، برای بسیاری از مردم این کشور که سه دهه زیر سایه سلطه او زیسته بودند، سخت بود باور کنند سرانجام ژنرال پس از سال ها حکمرانی به زانو درآمده باشد. سوهارتو ۳۱ سال بر اندونزی حکومت کرد و به این لحاظ رتبه اول حکمرانان کشورهای جنوب شرق آسیا را به نام خود ثبت کرد، همان طور رتبه اول دارنده ثروت را .در آغاز سال میلادی جدید عکس و نام ژنرال بار دیگر به سینه جراید نشست، خبر این بود که ژنرال در دوران احتضار به سر می برد و جاکارتا برای وداع با او آماده می شود.سوهارتو ۱۲ مارس ۱۹۶۷ بر مسند ریاست جمهوری نشست. او بر کرسی مرد محبوب و نخستین رئیس جمهوری اندونزی تکیه زد. اول اکتبر ۱۹۶۵ کودتایی علیه سوکارنو صورت گرفت که موجب شد سوهارتو، در اقدامی متهورانه کودتاچیان را برکنار کرده و حکومت را دیگر بار به سوکارنو برگرداند، سوکارنو نیز به پاس این اقدام، زمام قدرت را برای ایجاد نظم و ثبات به دست سوهارتو سپرد، اما در سال بعد مجلس که در تسخیر دوستان ژنرال بود، سوکارنو را برکنار کرد و سوهارتو را بر جای او نشاند. به همین لحاظ بسیاری اعتقاد دارند سوهارتو خود در کودتای ۱۹۶۵ دخیل بوده است، اما این یک فرضیه است و میزان نقش سوهارتو در این کودتا با آن که سال ها از آن زمان می گذرد، هنوز هم مبهم است.هرچه هست، اندونزی در ایام انتقال قدرت، روزهای مرموزی را پشت سر نهاد.سوهارتو در آن روزگار چهره ای دوگانه داشت. تبلیغات رسمی از او تصویر پدر ملت ساخت و حتی وانمود می کرد که سوهارتو که پسر یک کشاورز است، با هدایت جنبش های استقلال طلبانه در پی اخراج استعمار هلند بوده است.
سوهارتو علاوه بر آن که چهره سیاسی جنجالی بود، در عرصه اقتصاد نیز به یکی از بحث برانگیزترین تفکرات توسل جست، یعنی تفکر «توسعه اقتدارگرایانه». در این راستا او پس از آن که مطمئن شد دیگر از جانب مخالفان تهدیدی علیه او صورت نمی گیرد، بیشترین نیروی خود را صرف امور اقتصادی کشور کرد. در این مدت اندونزی توانست با وجود بسته بودن فضای سیاسی به توسعه اقتصادی قابل توجهی دست یابد. او نبض اقتصاد کشور را به دست گرفت و با تکیه بر آن به راحتی قادر به سرکوب تمام مخالفان شد. الگوی توسعه اقتصادی در فضای بسته سیاسی که به نام سوهارتو در این منطقه پیاده شد، پس از این از سوی برخی سیاستمداران در بلاد دیگر نیز تعقیب شد. کشور اندونزی هرچند سه دهه را زیر بیرق این الگو به سر کرد، اما در دهه ۹۰ چالش های ناشی از سبک رهبری او یکی پس از دیگری سر باز کرد. نسل جوان دیگر حاضر نبود با محدودیت های سیاسی ادامه حیات دهد. در این میان ژنرال پیر مرتکب اشتباهاتی جبران ناپذیر شد و شروع به ترفیع مقام خویشاوندان خود و سپردن فعالیت های تجاری کلان به کابینه اش کرد.سرانجام در سال ۱۹۹۷ با سقوط اقتصاد اندونزی، ژنرال از پا درآمد. او ۲۱ مه ۱۹۹۸ تنها دو ماه پس از آن که برای هفتمین بار انتخابات ریاست جمهوری را برد، استعفا کرد. با استعفای او، دانشجویان و مخالفان دولت به خیابان ها سرازیر شده و جشن پایان عمر سوهارتو را برپا کردند.نکته مهم در کارنامه سوهارتو، روابط پنهان او با آمریکا و نقشی است که ژنرال به عنوان بازوی سیاسی غرب در مقابله با کمونیسم ایفا کرد. سند این ماجرا در زمان اخراج پل ولفوویتز از ریاست بانک جهانی منتشر شد، یعنی همان فردی که زمانی به عنوان سفیر آمریکا در جاکارتا سناریوی سرکوب چپ ها و کمونیست ها را با ژنرال تهیه می کرده است.
● آغاز رسوایی مالی
استعفا و کناره گیری سوهارتو برای او مساوی بود با گشودن پرونده مالی و محاکمه.
رسوایی های مالی سوهارتو با گزارش مجله تایم (آسیا) فاش شد. تایم در شماره ماه مه ۱۹۹۹ خود، لیستی از دارایی های سوهارتو را تهیه و چاپ کرد. طبق این گزارش، ثروت سوهارتو شامل مبالغ نقدی، طلا و جواهرات بالغ بر ۱۵ میلیارد دلار است. یک سال بعد از این گزارش سوهارتو به دادگاه فراخوانده شد، اما چند ماه بعد همان گونه که وکلای پینوشه بارها وی را به بهانه پیری و بیماری از محاکمه شدن نجات دادند، وکلای سوهارتو نیز سلامتی وی را بهانه کرده و مانع تشکیل دادگاه شدند.اگرچه سوهارتو خود با چنین بهانه ای تاکنون از عدالت گریخته است، اما جوانترین پسرش به اندازه او خوش اقبال نبود.تامی سوهارتو که زمانی بزرگترین پروژه اتومبیل ملی اندونزی را در دست داشت، سپتامبر ۲۰۰۰ به خاطر نقشی که در یک ماجرای زمین خواری داشت، به ۱۸ماه زندان محکوم شد.به هر صورت اگرچه سوهارتو از سال ۲۰۰۰ تاکنون بارها به خاطر خونریزی روده روانه بیمارستان شده و از محکمه گریخته است، اما جمعه ای که گذشت، برای او روزی به راستی سخت و طاقت فرسا بود. او اکنون از بیماری قلبی، ریه و معده رنج می برد و پزشکان عمل جراحی را توصیه کرده اند. آیا این بار نیز ژنرال خوش شانس خواهد بود

ندا بهاری

منبع : روزنامه ایران