صادرات مبلمان فلزی رو به صفر می گذارد

مردم نواحی بمپور ، شهداد ، تل ابلیس ، تپه سیلك و تپه زاغه از حدود هفت هزار سال پیش با ساخت اشیای فلزی، به ویژه اشیای مسی آشنا بودند. پس از كشف فلزات دیگر، فلزكاران با افزودن قلع به مس، آلیاژ سختی به دست آوردند و به دنبال آن عصر مفرغ آغاز شد كه قدمت آن به ۳ هزار سال قبل از میلاد می رسد. با تشكیل حكومت هخامنشی، هنر فلزكاری تحول یافت و جایگاه ویژه ای در صنعت این دوره پیدا كرد. هنر فلزكاری در دوره سامانی هنری درباری بود كه مردم را تحت تاثیر خود قرار داد. در اوایل دوره اسلامی، استفاده از آلیاژهای مختلف رایج شد. در دوره صفویه نیز علاوه بر آلیاژ از آهن و فولاد نیز مصنوعات فلزی ساخته می شد. در پی این دوره و در مرحله گذار از مفرغ به آهن (Carburization)، فرآیند اضافه كردن كربن به آهن كشف شد. این زمان، آهن بیشتر به شكل آهن اسفنجی مورد استفاده قرار می گرفت. آهن اسفنجی تركیبی از آهن و سرباره بود كه همراه با مقداری كربن و كربور طی چندین مرحله چكش می خورد تا سرباره و اكسید كربن از آن آزاد شده و آهن كار شده تولید شود، آهن كاره ای كه این روزها به نام آشنای فرفورژه خوانده می شود. فرفورژه تنها مقدار كمی كربن داشت و در هنگام سرد شدن به آسانی سخت نمی شد. مردمان خاورمیانه متوجه شدند كه این محصول جدید سخت با حرارت دادن طولانی مدت آهن كاره در درون زغال چوب و سرد كردن آن در آب یا روغن به دست آمده، خاصیت شكنندگی كمتری نسبت به مفرغ دارد.
این چنین بود كه عصر جدید آهن و مفرغ كه محصول جدیدی را به بازار تقاضای بشر وارد كرد، آغاز شد و محصول آن در بسیاری از موارد زندگی روزمره جایگاه خود را یافت و مورد استفاده قرار گرفت. فرفورژه ها همان مصنوعات فلزی هستند، مصنوعاتی كه ساختشان به دوات گری شهرت دارد و از نخستین شغل ها به حساب می آیند، شغل هایی با قدمت چند هزار ساله كه مبتكرانشان ابتدا با كوبیدن یك قطعه سنگ روی فلز سرد به ساخت آن می پرداختند و امروزه همان آهن های چكش خورند.
گرچه محصول فرفورژه در خاورمیانه كشف شد، ولی با نامی فرانسوی معروف شد. محصولی كه توسط چینی ها به اروپا وارد شد و توسط یك غیرچینی به چین رفت! آهن در چین به صورت یك محصول فرعی و حاشیه ای توسط كشاورزان مورد استفاده قرار می گرفت و نتوانست در بین اشراف چین جایی برای خود باز كند.
با پیشرفت تكنولوژی و همزمان با شیوه زندگی صنعتی، آهن ها هم نقش موثری در زندگی بشری یافته، قبل از رسیدن عصر فراصنعتی، آهن و محصولاتش تنها كاربردهای اساسی شان در ساخت اسكلت خانه ها به كار برده می شد، ولی با جهش علم و تكنولوژی، آهن ها خانه نشین شدند و به ساختار و چیدمان خانه ها نیز نفوذ كردند. به غیر از پنجره ها، پله ها، حفاظ ها و نمای ساختمان ها، آهن به انسان نزدیك تر شد و به مبل و وسایل تزئینی و تخت خواب ها تبدیل شد و نمای صنعتی خود را به صنعت هنرمدارانه تبدیل كرد.
محمدرضا باقری یكی از تولید و صادركنندگان محصولات فرفورژه، در این باره می گوید: با توجه به مسائل ارگونومی و تاثیرات آن در نحوه زندگی بشر، امروزه مبلمان جایگاه ویژه ای را در زندگی به خود اختصاص داده است. اگر در گذشته مبلمان تنها بر پایه فرم و رنگ خریداری می شد، امروزه افزون بر این مهم، مواد اولیه ساخت مبلمان از دیدگاه زیست محیطی، بازیافت و حتی تبدیل به احسن در نظر گرفته می شود.
وی با اشاره به زیبا، ماندگار و ارزان بودن صنعت مبلمان فلزی گفت: در حالیكه این صنعت بسیار ارزان تر از مبلمان چوبی و پارچه ای است و ضررهای فروش و تعویض آن بسیار كم است و دیرتر خراب می شود، ولی وزن زیاد آن یكی از معضلات مصنوعات فرفورژه است .وی درخصوص صادرات این صنعت گفت: صادرات مبلمان و محصولات فرفورژه از ایران به كشورهای آسیای میانه و كشورهای خاورمیانه صورت می گرفت، اما در حال حاضر با توجه به تولیدات بالا و متنوع این محصول در كشورهای چین، دانمارك و چند كشور دیگر تقریباً صادرات این محصول متوقف شده است.
این در حالی است كه به گفته این صادركننده، صادرات مبلمان و مصنوعات فلزی به ویژه فرفورژه به دلیل نبود شاكله فكری مناسب و سیاست مدون توسط تولیدكنندگان این محصول، رو به صفر می گذارد.نداشتن اتحادیه، انجمن صنفی، سندیكا یا حتی NGO برای تمركز و حضور دست اندركاران این محصول نیز مشكل دیگری است كه باقری بر آن تاكید دارد.معضلی كه ركود، زیاد شدن دست های زائد در تولید، نبود چشم ناظر و مدافع حقوق صنفی را برای این قشر از صنعتگران به همراه داشته است تا جایی كه هنوز روند مشخص و تعریف شده ای از صادرات و نحوه تولید و توزیع فرفورژه در كشور وجود ندارد و این گروه از دستورالعمل هیچ سندیكایی پیروی نمی كند.به گفته باقری، این موضوعات بروز مشكلاتی همچون تعریف نشدن تعرفه بیمه كارگری و پایه مالیات برای این صنعت را به همراه داشته است.گرچه تنها ۳۰ تا ۵۰ كارگاه بزرگ و كوچك تولید مصنوعات فرفورژه در تهران فعال هستند، ولی مبلمان فرفورژه در یك برهه از زمان توانست بازار مبلمان را تسخیر كند؛ این در حالی است كه با نبود حمایت و نبودن اجماع درون صنفی در این صنعت و شیوع واردات مبل های خارجی به كشور، حتی چند كارگاه در این صنعت به ورشكستگی رسیدند.قیمت های تمام شده برای ساخت فرفورژه، بر كیلو آهن و بازار خراب آهن در سال های قبل توانست جلوی رشد این صنعت نسبتاً مدرنیزه را بگیرد و حتی تلاش صنعتگران این محصول برای ایجاد بازار مناسب، تنوع و حتی تلفیق آهن و چوب و تولید محصولی جدید را با كسادی مواجه كند.
به هر حال با همه ظرافت هایی كه در ساخت فرفورژه به كار می رود، ولی زمختی و خشونت فلز در آن احساس می شود. اگرچه این خشونت نمی تواند مانعی برای ورود این محصول به خانه های كوچك آپارتمانی باشد. محصولاتی كه حتی در راه پله ها، پارك ها، درهای ورودی و قفسه بندی منازل نیز به چشم می خورند.
باقری در مورد مشكل بیمه كارگری این صنف می گوید: كارگر فرفورژه كار زیرمجموعه هیچ نوع بیمه كارگری نمی شود. این كارگرها بلاتكلیف هستند و نمی توان آنها را بیمه كرد و این یكی از چالش های بزرگ كارگران فرفورژه با بیمه تامین اجتماعی است كه به ضرر صاحب كار ختم می شود.وی همچنین نبود تعرفه مشخص برای مالیات را معضل این شغل خوانده و می افزاید: بسیاری از ماموران دارایی، حتی در مورد این صنعت چیزی نمی دانند و بی قاعده و بدون اشل مالیات بندی می كنند. به هر حال گرچه مشكلات زیادی پتك بر سر صنعت آهن می زنند، ولی می توان گفت این صنعت جای خود را در دل صنایع دستی ایران باز كرده است؛ صنعتی كه این روزها همچون تمام تقلب های دیگر، نوع ماشینی آن هم به تولید رسیده است. تولید فرفورژه های كارخانه ای كه به راحتی قالب گیری و ساخته می شوند و نیاز چندانی به كار دست ندارد؛ مشكلی كه هنگام خرید می تواند نگاه خریدار را دچار اشتباه كند و به جای هزینه كردن برای هنر دست پول زیادی بابت هنر ماشین های صنعتی بپردازد.
به طور كلی برای ساخت یك سرویس خواب فرفورژه ۵ تا ۶ نفر كارگر باید به مدت ۲۴ ساعت كار كنند كه دستمزد آنها در پایین ترین سطح، ۶ هزار تومان و بالاترین دستمزد آنها روزانه ۴۰ هزار تومان است. اگر سرویس با فلز معمولی ساخته شود، قیمت آن ۸۵ تا ۹۰ هزار تومان تمام می شود، اگر با تسمه و... تزئین شود حدوداً ۱۵۰هزار تومان هزینه برمی دارد كه ۱۲ تا ۱۵درصد آن سود خالص فروشنده است.هر سرویس خواب نیاز به ۴۸ تا ۵۰ قوطی پروفیل دارد كه هر پروفیل ۵۵۰ تومان قیمت دارد و ۷۰ كیلوگرم وزن تمام شده یك سرویس خواب است. به غیر از اجرت، هزینه خم كاری، رنگ، سنگ كاری (ساب) و سوراخ كردن به رقمی بالغ بر ۴۰هزار تومان می رسد كه با سود ۱۲درصد فروخته می شود.به هر حال، گرچه تولید كنندگان محصولات فلزی از بهینه سازی، دستیابی به صادرات و رفع مشكلات درون صنفی خود فاصله گرفته اند، ولی هنوز جای مبل ها و مصنوعات فلزی در خانه های ایرانی خالی است.

منبع : روزنامه همشهری