خطر تکرار تجربه قبرس در لبنان

۳۲ سال از جنگ های داخلی لبنان که در ۱۳ آوریل ۱۹۷۵ آغاز شد، می گذرد و این کشور همچنان در معرض تهدید وقوع جنگ های خونین داخلی است. در آغاز دوره اول جنگ های داخلی لبنان عوامل بسیاری موثر بود که در راس این عوامل دخالت طرف های منطقه یی و بین المللی قرار داشت.
به دنبال این دخالت ها و سیاست پشت پرده بسیاری از ابرقدرت های جهان، لبنان برای ۱۵ سال به عرصه یی برای دوئل قدرت های خارجی تبدیل شد و سرانجام توافقنامه طائف توانست به این درگیری های خونین پایان دهد. امروز مسیر حوادث در لبنان به گونه یی پیش می رود که گویا لبنان برای جنگ داخلی دیگری خود را آماده می کند.
توافقنامه طائف توانست پس از ۱۵ سال درگیری های خونین در لبنان استقلال، تمامیت ارضی و ثبات این کشور را تامین کند. در چارچوب این توافقنامه لبنان شاهد برگزاری سه دوره از انتخابات ریاست جمهوری بود که در این سه دوره رینه معوض، الیاس هراوی و امیل لحود در لبنان حکومت کردند.
به رغم آنکه توافقنامه طائف با تلاش های منطقه یی و با نظارت دولت عربستان به امضا درآمد اما از همان آغاز با هجوم گسترده دست های پنهان برای نقض مفاد این توافقنامه مواجه شد. ترورهای سیاسی متعدد که شخصیت های برجسته لبنانی چون رئیس جمهور، نخست وزیر، وزیر، روزنامه نگار و فعال سیاسی را هدف قرار می داد کاملاً برنامه ریزی شده و هدفمند بود به گونه یی که این ترورها اهداف طوائفی را دنبال می کردند و درصدد از سرگیری مجدد درگیری ها میان احزاب و طوائف مختلف لبنانی بود.
این جریان یعنی ترورهای سیاسی و دست های پشت پرده برای نقض مفاد توافقنامه طائف بالاخره نتیجه داد و منجر به خروج نیروهای سوری از لبنان که براساس این توافقنامه در لبنان حضور داشتند، شد. به رغم آنکه نیروهای سوری برای دفاع از لبنان در برابر تجاوز مجدد اسرائیل در این کشور حضور داشتند این مساله به صورت دیگری انعکاس داده شد و بسیاری از احزاب سیاسی لبنانی که به نوعی دربند وابستگی های خارجی بودند در این زمینه بسیار تلاش کردند. این جریان درست پس از ترور رفیق حریری، نخست وزیر اسبق لبنان رخ داد و دولت سوریه متهم ردیف اول در این قضیه از سوی برخی احزاب سیاسی لبنان که در حال حاضر حزب حاکم را تشکیل می دهند، شناخته شد.
در واقع جریان ترورهای سیاسی در لبنان پس از ترور حریری وارد مرحله جدیدی شد که می توان آن را به مرحله برداشت توصیف کرد. از جمله برداشت هایی که جریان پشت پرده این گونه ترورها توانست در قضیه اخیر یعنی ترور حریری به نفع خود از آن استفاده کند ، پیروزی احزاب اقلیت در حکومت و پارلمان و کسب اکثریت توسط این احزاب بود.
برداشت دومی که از این ترور سیاسی انجام گرفت خارج ساختن نیروهای سوری از لبنان و تضعیف این کشور در برابر اسرائیل بود. بر هیچ کس پوشیده نیست که اسرائیل و امریکا ازجمله معارضان اصلی بقای نیروهای سوری در لبنان بودند و مانورهای گسترده یی در این زمینه به جهت اعمال فشار علیه سوریه و خارج ساختن نیروهای این کشور از لبنان انجام دادند. پس از ترور حریری دست های پشت پرده در لبنان آزادتر از گذشته توانستند در این شطرنج سیاسی نقش ایفا کنند.
مثلاً امریکا، یکی از این دست های پشت پرده توانست با متهم ساختن سوریه در دست داشتن در ترور حریری رضایت جامعه جهانی و در راس آن اتحادیه اروپا را برای اعمال فشار بیشتر به دمشق کسب کند. اسرائیل یکی دیگر از بازیگران اصلی بحران در لبنان نیز توانست بسیاری از اهداف خود را پس از ترور حریری محقق سازد از جمله خروج نیروهای سوری از لبنان، تضعیف بنیه نظامی لبنان در برابر هر گونه حمله نظامی جدید و آسیب پذیر بالای این کشور در صورت وقوع این حمله، حذف یا به حاشیه کشیده شدن احزاب مخالف اسرائیل چون حزب امل و حزب الله در حکومت و پارلمان و بالاخره به حاکمیت رسیدن احزاب موافق عادی سازی روابط لبنان با اسرائیل. در حال حاضر لبنان با گذشت بیش از دو سال از ترور حریری به کدام مسیر گام می گذارد؟ آیا تحولات و تغییرات در لبنان همچنان به سود منافع قدرت های خارجی پیش خواهد رفت؟ متاسفانه بر خلاف آنچه که رسانه های غربی و حتی منطقه از بحران لبنان منعکس می کنند بحران این کشور بر سر انتخابات ریاست جمهوری این کشور یا تعیین میزان مشارکت احزاب معارض در دولت نیست؟
بحران کنونی لبنان بر سر نوع حاکمیت و ضعف و سستی دستگاه قضایی است که از سوی دولت اداره می شود. قانون تشکیل دادگاه بین المللی و تصویب این دادگاه در خارج از ساختار قضایی لبنان آن هم در شورای امنیت مساله یی است که کل لبنان را با خطر جدی مواجه می سازد.
اگر مساله تشکیل دادگاه بین المللی در داخل لبنان و با اجماع گروه ها و احزاب داخلی لبنان حل و فصل شود مطمئناً این کشور مرحله فراز و نشیب بحران های فعلی را به سلامتی پشت سر خواهد گذاشت و موضوع انتخابات ریاست جمهوری در این کشور نیز خود به خود حل می شود زیرا لبنانی ها هفت ماه دیگر برای انتخاب رئیس جمهور فرصت دارند و می توانند در این مدت رئیس جمهور مناسب برای کشور را انتخاب کنند.
متاسفانه افق های موجود در لبنان چیزی دیگری را نشان می دهد و در صورتی که دادگاه بین المللی لبنان خارج از این کشور و به واسطه شورای امنیت به تصویب برسد مطمئناً این کشور وارد مرحله حساس و پرتنشی خواهد شد مرحله یی که بسان یک تونل تاریک است و هیچ کس نمی تواند آن سوی این تونل تاریک را ببیند یا توصیف کند. با توجه به آنکه هر یک از احزاب معارض یا حزب حاکم تعریف متفاوتی از قانون اساسی و دستگاه قضایی لبنان دارند خطر تکرار اوضاع قبرس در لبنان و تقسیم این کشور به دو کشور و دو دولت وجود دارد.

ایسنا به نقل از الوطن

منبع : روزنامه اعتماد