فشار عصبی بر دانش‌آموز

معمول‌ترین رفتار هر دانش‌آموز در مدرسه نشان‌دادن علایم استرس است.
همیشه یک دانش‌آموز، چه باهوش باشد چه نباشد، چه خودساخته باشد یا نباشد، در طول مدت تحصیل مخصوصا روزهای خاصی مانند روزهای شروع کلاس‌ها و یا روزهای امتحان، نشانه‌های وجود استرس را بروز خواهد داد. فراموش نکنید دانش‌آموزان سال‌های آخر دبیرستان هم هنوز یک دانش‌آموز هستند با بسیاری از نیازهای جدید. فشار عصبی، اصولا خطرناک نیست، اما وقتی از حد بگذرد، خطرآفرین می‌شود. شما می‌توانید فشار عصبی غیرقابل ‌کنترل را تشخیص دهید و از راه‌های رفع آن مطلع شوید.
۱) مرحله اول: شناخت
فشار عصبی، نقطه شروع ابتلا به افسردگی است که می‌تواند بر سلامت جسم و روح تاثیر بگذارد. از این رو شناخت عوامل استرس‌زا و آنچه را که برای کاهش این عوامل می‌توانید انجام دهید، دارای اهمیت است. هرگونه واقعه‌ای، نظیر مرگ عزیزی، طلاق، جدایی، بیرون رفتن فرزند از خانه درست مانند داشتن بیماری‌های طولانی‌مدت یا نقص عضو موجب استرس می‌شود، حتی وقایعی نظیر ازدواج، خانه عوض کردن، شغل جدید و رفتن به تعطیلات و یا شرکت در آزمون هم استرس زیادی ایجاد می‌کنند. نگرانی درباره سررسیدها، موفق نبودن در رقابت در انجام یک کار خاص نیز ممکن است موجب بروز علائم استرس، مثل کم‌طاقتی، تنش، احساس خستگی و اشکال در خوابیدن شوند. برخی از نشانه‌های استرس عبارتند از بی‌‌حوصلگی شدید، حساسیت شدید نسبت به انتقاد، بروز اختلال در خواب، علایم تنش نظیر جویدن ناخن، افزایش مصرف مواد محرک مانند غذاهای خاص و یا شاید سیگار و الکل، سوء‌هاضمه، نداشتن تمرکز در کارها و درس.
اقدام در کاستن استرس‌های زیان‌بار قبل از آنکه بر سلامت فرد تاثیر بگذارند، بسیار مهم است. هرگاه شاهد بروز علائم استرس در فرزندان بودید، خیلی زود برای برطرف کردن اضطراب او و نشان‌ دادن همدردی‌تان با او اقدام کنید. مثلا به او بگویید اگر احساس می‌کنی کارهایت زیاد است و داری کلافه می‌شوی، دست از کار بردار، چند نفس آرام بکش تا آرامش خودت را دوباره پیدا کنی. بعد هم یک روز از کارهای روزانه و امور خانه و هر آنچه به اعصاب شما فشار وارد می‌کند، دست بکشید و به همراه فرزندتان از آنها جدا شوید. این روز را فقط به انجام کارهایی اختصاص دهید که موجب آرامش و خوشحالی شما می‌شود و احساس خوبی را به شما می‌دهد. این کار می‌تواند موجب کاهش خطری شود که سلامت شما و فرزندتان را تهدید می‌کند. فراموش نکنید که همراهی با او نقش بسزایی در کم‌کردن فشارهای عصبی‌اش خواهد داشت و الگوهای رفتاری شما باعث خواهد شد او در مقابله با فشارها منعطف‌تر عمل کند.
۲) مرحله دوم: رفع فشار عصبی
معانی و تعابیر زیادی برای فشار عصبی بیان شده است، اما بهترین آنها همان پیامی است که به شما می‌گوید باید مواظب خود باشید و تا حد ممکن عوامل مشکوک را از زندگی خود دور کنید.
برخی از راه‌های غلبه بر استرس به قرار زیر است که با توجه به شرایط دانش‌آموزان می‌‌بایست به ایشان بیان کنید:
▪ در یک زمان فقط یک کار را انجام بده تا فشارهای وارد بر خود را کاهش بدهی.
▪ پیشنهادهای دیگران در کمک به خود را بپذیر.
▪ توانایی‌های خود را بشناس و بیش از حد، از خود انتظار نداشته باش.
▪ گاهی با یک نفر صحبت کن.
▪ کارهایی را انجام بده که برای تو لذت‌بخش و شادی‌آفرینند.
▪ خشم خود را خالی کن، مثلا جایی برو فریاد بزن، جیغ بکش یا گریه کن.
▪ از موقعیت‌های پراسترس دوری کن.
▪ سعی کن اوقات خود را با کسانی بگذرانی که مصاحبت با آنها برایت لذت‌بخش باشد و نه با کسانی که خرده گیرند.
▪ آرام نفس بکش، به طوری که قسمت پایینی شش‌های خود را به تحرک واداری.
▪ تکنیک‌های آرامش‌بخش را یاد و به کار بگیر.
▪ خشمگین شدن فقط یکی از واکنش‌هایی است که در مواجهه با فشارهای عصبی می‌توانی نشان دهی، نحوه غلبه بر خشم خود را بیاموز و به دنبال دیگر واکنش‌ها باش.
● فشار عصبی در محیط
استرسی که در محیط‌های مختلف مانند خانواده، محل و یا مدرسه به فرزند شما دست می‌دهد، دومین و بزرگ‌ترین مشکلی است که سلامت آنها را تهدید می‌کند. از آنجا که هنوز هم بر چنین مسائلی برچسب مشکلات روحی- روانی می‌زنند، اغلب دانش‌آموزان و حتی بزرگسالان از درخواست کمک از دیگران رویگردانند، زیرا ممکن است بقیه آنها را افرادی ناتوان تلقی کنند. در هر محیطی، موقعیت‌های زیادی هستند که موجب ایجاد و یا افزایش فشار عصبی فرد می‌شوند، نظیر حمایت نشدن از سوی بزرگ‌ترها و یا مسوولان آموزشگاه‌ها، نبود مشاوره و ارتباطات، دخالت‌های زیادی والدین در مسائل شخصی، اجتماعی و زندگی خانوادگی (چیزی مثل وارسی وسایل شخصی دانش‌آموزان)، حجم زیاد تکالیف یا بیش از اندازه کم‌بودن آنها، فشار بیش از حد ناشی از غیرواقعی بودن مهلت انجام تکالیف، انجام کارهایی که بسیار مشکل هستند و یا لزوم چندانی به انجام آنها نیست، نداشتن مهارت کافی در نحوه انجام کارهای محوله، شرایط نامطلوب تحصیل، داشتن رشته‌ای که متناسب با آن نباشیم، نداشتن امنیت و ترس از اطرافیان. گاهی اوقات دانش‌آموز در میان همکلاسان و سایر دوستان تحت فشارهای عصبی قرار می‌گیرد و ناگزیر به انزوا و یا رفتارهای غیرمعمول دیگر روی می‌آورد. راهکارهای زیر را به دانش‌آموزان و یا فرزندانتان بیاموزید تا با این مشکلات راحت‌تر کنار بیایند. این توصیه به درد خود شما هم خواهد خورد.
۱ ) با کسی که امین شما است، چه در خانه و چه در بیرون از آن، درباره آنچه که موجب فشار عصبی شما می‌شود، صحبت کنید.
۲ ) نتایج مشاوره یا حمایت‌هایی را که از شما می‌شود، به کار بندید.
۳ ) ساعات مقرری را به فعالیت بپردازید و از اوقات استراحت و روزهای تعطیل که حق شماست، استفاده کنید.
۴ ) اگر مشغله‌های شما زیاد است، یک روز یا تعطیلات پایان هفته را به استراحت بپردازید.
۵) برای پرهیز از گرفتاری‌های ساعات پر رفت و آمد یا برای اینکه اوقات بیشتری را با خانواده و فرزندان خود باشید، از ساعات مناسب برای این کارها استفاده کنید.
۶ ) با ورزش و رژیم غذایی مناسب، از خود مراقبت کنید.
۷ ) تکنیک‌های آرامش‌بخش را به کار بندید.

سعید نوری‌آزاد

منبع : روزنامه تهران امروز