شنبه, ۱۵ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 4 May, 2024
مجله ویستا
ایران و توافقنامه سیاسی- امنیتی آمریکا و عراق
انعقاد قرارداد امنیتی- سیاسی عراق و آمریکا که در زمینههای تثبیت حضور یک قدرت هژمونطلب خارجی در اطراف ایران را فراهم میکند و همچنین تعادل قدرت در سطح داخلی عراق را به ضرر ایران به هم میزند، به نفع امنیت و منافع ملی ایران نیست.
چرا ایران مخالف انعقاد قرارداد سیاسی- امنیتی آمریکا و عراق است؟ پاسخ به این پرسش به بروز چالشهای سیاسی- امنیتی جدید ناشی از حضور یک قدرت سلطهطلب خارجی یعنی آمریکا در اطراف مرزهای حساس غربی کشور برمیگردد که نه تنها تهدیدی بالقوه برای امنیت ملی ایران است، بلکه میتواند مبنای بروز تعارضهای استراتژیک امنیتی، سیاسی و فرهنگی در روابط ایران با عراق و سایر کشورهای عرب منطقه باشد.
نگاه غالب در غرب و در جهان عرب این است که جمهوری اسلامی ایران برنده واقعی جنگ آمریکا در افغانستان و عراق است. هرچند سقوط طالبان و رژیم بعثی صدام حسین، توازن نسبی قدرت را به نفع ایران رقم زده است، اما چالشهای سیاسی و امنیتی ناشی از حضور مستقیم آمریکا به عنوان «بالانسر جدید» در اطراف مرزهای فوری ایران، توازن قدرت و امنیت را همزمان با شدت بیشتری به ضرر ایران بهم زده است.
به عبارت دیگر، ایران تنها زمانی میتواند برنده نسبی قدرت درمنطقه باشد که آمریکا حضور پررنگ و مستقیم نظامی در منطقه نداشته باشد، چرا که در شرایط حضور طولانی آمریکا و تداوم سیاستهای ضد ایران، انرژی سیاسی و امنیتی ایران باید با شدت بیشتری صرف برقراری توازن امنیتی با قدرت بزرگتری به نام ایالات متحده شود. انعقاد قرارداد امنیتی- سیاسی آمریکا و عراق که هدف اصلی آن تثبیت حضور و تامین منافع آمریکا در عراق است، بالطبع از این لحاظ مورد مخالفت ایران قرار میگیرد.
توافقنامه امنیتی- سیاسی آمریکا و عراق دارای دو بخش است؛
نخست) مربوط به «وضعیت نیروهای آمریکایی» (SOFA: Status of Forces Agreement) است. حساسیت اصلی در این بخش مربوط به مصونیت بخشیدن قضایی و حقوقی به نیروهای آمریکایی در داخل عراق است. این مسئله از این لحاظ که میتواند مبنای چالشهای سیاسی، فرهنگی و ایدئولوژیک و نهایتاً بیثباتی در یک کشور مسلمان شود، بیشتر در چارچوب نقض حاکمیت ملی عراق مورد توجه قرار میگیرد.
بخش دوم )که حساسیت ایران نیز به آن مربوط میشود، مربوط به امضای توافقنامههای کلی و مبهم نیروهای آمریکایی با دولت عراق در زمینه هدایت عملیات نظامی و استفاده از زور در تعقیب نیروهای مخالف و ستیزهجو و یا استفاده از فضای هوایی عراق برای عملیات نظامی است که دامنه تفسیر آن گستردهتر است و میتواند به اطراف مرزهای ملی ایران نیز کشیده شود. به عبارت صحیحتر، چنین توافقنامههایی میتواند منجر به استفاده ازخاک عراق توسط آمریکا علیه یک کشور ضد سلطه آمریکا در منطقه، یعنی ایران گردد.
از این لحاظ نگرانی جمهوری اسلامی ایران در درجه اول مربوط به تداوم حضور سلطه محور آمریکا در عراق و تهدیدات بالقوه نظامی نیروهای آمریکایی بر ضد امنیت ملی ایران است. از آغاز بحران عراق در ۲۰۰۳، سیاستهای منطقهای دولت بوش عمدتاً متمرکز بر تهدید نظامی ایران، تقویت ائتلافهای منطقهای غیر دولت علیه ایران و به طور کلی به حداقل رساندن نقش ایران در حوزه فوری امنیتی خود بوده است.
چنین سیاستهایی نه تنها امنیت و منافع ملی ایران را به خطر میاندازد، بلکه منجر به بروز تعارضهای استراتژیک سیاسی- امنیتی و بیاعتمادی و تنش در روابط ایران با همسایگان از جمله عراق میشود.
دردرجه دوم، نگرانی ایران به تبدیل مجدد عراق توسط آمریکا به عنوان متعادلکننده قدرت ایران درمنطقه بر میگردد. هدف اصلی سیاست خارجی ایران از آغاز بحران عراق، تبدیل عراق به یک دوست استراتژیک و از آن طریق رفع تهدیدات نظامی این کشور بوده است. این امر از طریق تقویت و حمایت از نسل جدیدی از نخبگان سیاسی در ساختار قدرت و سیاست عراق میسر است. انعقاد توافقنامه امنیتی و سیاسی آمریکا و عراق با این هدف ایران در تضاد است، چرا که در ماهیت با حضور درازمدت آمریکا که به تبع محدودیتهایی برای نقش ایران به همراه میآورد، به نفع کشورهای سُنی منطقه همچون عربستان سعودی منجر میشود.
به عنوان یک دولت ملی (Nation – State) قوی باسابقه حضور و ایفای نقش چندین هزارساله، ایران دارای نگرانیهای مشروع امنیتی و منافع استراتژیک در حوزه فوری امنیتی خود به خصوص در عراق است. دولت مستقل ایرانی (با هر ماهیتی) همواره با حضور نیروهای بیگانه در محیط فوری امنیتی خود مخالفت کرده و خواهد کرد. مقاومت در برابر اهداف سلطه محور روسها و انگلیسها دو مصداق بارز در تاریخ معاصر ایران میباشند.
فراتر از روابط نزدیک فرهنگی- ایدئولوژیک میان جمهوری اسلامی ایران و حکومت فعلی شیعی در عراق، ایران دارای مسائل استراتژیک و حل نشده در سطح دولتهای ملی همچون قرارداد ۱۹۷۵ و مسئله غرامات جنگی است که همچنان میتوانند تضادهای جدی در سطح روابط ملی ایجاد کنند.
انعقاد قرارداد امنیتی- سیاسی عراق و آمریکا که در زمینههای تثبیت حضور یک قدرت هژمونطلب خارجی در اطراف ایران را فراهم میکند و همچنین تعادل قدرت در سطح داخلی عراق را به ضرر ایران به هم میزند، به نفع امنیت و منافع ملی ایران نیست. لذا، سیاست خارجی ایران باید با رویکردی «فعال» و با «حضور موثر» در محیط فوری امنیتی خود به رفع چالشهای امنیت ملی در کوتاهمدت (تهدید آمریکا) و پیشگیری از شکلگیری تهدیدات آینده در بلندمدت (رقابت استراتژیک در سطح منطقه) بپردازد.
دکتر کیهان برزگر
استادیار روابط بینالملل واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی
استادیار روابط بینالملل واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی
منبع : خبرگزاری آفتاب
نمایندگی زیمنس ایران فروش PLC S71200/300/400/1500 | درایو …
دریافت خدمات پرستاری در منزل
pameranian.com
پیچ و مهره پارس سهند
تعمیر جک پارکینگ
خرید بلیط هواپیما
ایران انگلیس دولت انتخابات عراق دانشگاه تهران مجلس شورای اسلامی دولت سیزدهم چین روز معلم رهبر انقلاب نیکا شاکرمی
سیل آتش سوزی زلزله شهرداری تهران سازمان هواشناسی آموزش و پرورش هلال احمر قوه قضاییه پلیس معلم فضای مجازی قتل
تورم بانک مرکزی مسکن قیمت خودرو سهام عدالت قیمت طلا قیمت دلار بازار خودرو خودرو ایران خودرو حقوق بازنشستگان سایپا
مهران غفوریان ساواک رضا عطاران تلویزیون موسیقی عمو پورنگ سریال شهاب حسینی صداوسیما مسعود اسکویی سینمای ایران دفاع مقدس
اسرائیل فلسطین رژیم صهیونیستی جنگ غزه غزه آمریکا روسیه ترکیه حماس نوار غزه اوکراین یمن
فوتبال پرسپولیس استقلال سپاهان آتیلا حجازی باشگاه استقلال علی خطیر لیگ برتر بازی لیگ برتر ایران تراکتور لیگ قهرمانان اروپا
اپل هوش مصنوعی صاعقه گوگل ناسا تلفن همراه عکاسی مدیران خودرو کولر
کبد چرب فشار خون چای دیابت بیماری قلبی