ماما کیست؟

ماما در استاندارد بین‌المللی به کسی گفته می‌شود که دوره تحصیلی این رشته را در دانشگاهی معتبر گذرانده و مدارک و مجوزهای لازم را کسب کرده باشد.
در کشور ما رشته مامایی در مقاطع کارشناسی ارشد و دکترا دانشجو می‌پذیرد که این افراد بعد از فارغ‌التحصیلی پروانه کار کسب می‌کنند و با عضویت در سازمان نظام پزشکی و گرفتن کارت عضویت و شماره نظام پزشکی می‌توانند در مطب‌ها، بیمارستان‌ها و مراکز درمانی مشغول به کار شوند.
وظایف ماما در درجه اول مراقبت‌های دوران بارداری، انجام زایمان طبیعی و مراقبت‌های پس از زایمان است اما در حال حاضر مامایی نوین در دنیا وظایف گسترده‌تری را بر عهده ماما گذاشته تا جایی که شعار سال ۲۰۰۷ این است: «امروز بیش از هر زمان دیگری جهان به ماما نیاز دارد».
بر اساس این شعار امروز ماما، باید در همه دوران زندگی یک زن همراه او باشد و خدمات مامایی باید در دسترس همه زنان و دختران کشورهای مختلف قرار بگیرد.
بنابراین حرفه مامایی از بدو تولد تا زمان پیری و یائسگی زنان می‌تواند بسیاری از مشکلات آنها را حل و از بسیاری از مشکلات جلوگیری کند. به عنوان مثال اگر دختران جوان و نوجوان در سنین بلوغ درباره تغییرات این دوره و رفتارهای مرتبط با این تغییرات، از آموزش ماما در مدارس برخوردار شوند، در آینده کمتر دچار مشکلات باروری خواهند شد. یا اینکه زوج‌های جوان می‌توانند قبل از ازدواج برای مشاوره به مراکز بهداشتی مراجعه کنند و از ماما در زمینه سلامت جنسی و روانی خود مشاوره بگیرند و آموزش‌های لازم را دریافت کنند، پس از ازدواج نیز مشاوره‌هایی قبل از بارداری توسط ماما انجام می‌شود و غربالگری بیماری‌های پرخطر انجام می‌شود تا مواردی که ممکن است به حاملگی ناهنجار منجر شود یا مادر را در معرض خطر قرار دهد، شناسایی شوند.
در مراحل قبل از بارداری ماما برای مطمئن شدن از سلامت مادر و بچه توصیه‌های لازم را به زوج می‌کند و آزمایش‌های ضروری را انجام می‌دهد تا بارداری سالم صورت بگیرد.
پس از بارداری مهم‌ترین آموزش‌های این دوران توسط ماما به مادر ارائه می‌شود تا بارداری سالمی داشته باشد و برای زایمان آماده شود. بعد از پایان بارداری زمانی که مادر به مرحله وضع حمل می‌رسد، چنانچه بارداری‌اش مشکلی نداشته باشد، زایمان به طور طبیعی توسط ماما انجام می‌شود. بعد از زایمان نیز مادر و نوزاد می‌‌توانند تا ۴۰ روز تحت مراقبت مداوم ماما باشند و پس از این دوره نیز مادر می‌تواند از خدمات تنظیم خانواده که توسط ماما ارائه می‌شود، استفاده کند. به این ترتیب که ماما روش مناسب پیشگیری از بارداری را به مادر و همسرش آموزش بدهد.
به طور کلی خانم‌ها در هر برهه‌ای از زندگی‌شان اگر مشکلات مرتبط با بیماری‌های زنان داشته باشند می‌توانند به ماما مراجعه کنند. ماما بیماری‌های شایع زنان را درمان می‌کند و اگر نیاز به خدمات تخصصی‌تر داشته باشد، بیمار را به متخصص زنان ارجاع می‌دهد.
مثلا در زمینه غربالگری بیماری‌‌های شایع زنان از جمله سرطان‌های زنان و عفونت‌های دستگاه تناسلی ماما به راحتی می‌تواند طبق شرح وظایفی که دارد اقدامات لازم را برای بیمارش انجام دهد.
حتی در دوران میانسالی هم زنان می‌توانند از خدمات ماما استفاده کنند، مثلا برای حل مشکلات یائسگی، استفاده از مشاوره‌های مامایی بسیار مفید است تا گذر از دوره بارداری به دوران یائسگی سالم‌تر و راحت‌تر صورت بگیرد.
● فرق ماما با متخصص زنان چیست؟
این دو حرفه به هم پیوسته‌اند و می‌شود گفت مکمل یکدیگرند. اما تفاوتی که وجود دارد این است که متخصص زنان اول دوره طب عمومی را می‌گذراند و بعد تخصص می‌گیرد و به این دلیل باید بیشتر موارد غیر طبیعی و مشکل را اداره کند مثل مواردی که نیاز به جراحی یا مراقبت‌های تخصصی داشته باشد یا در مورد بیماری‌هایی که درمان طولانی‌مدت دارند. ولی ماما بارداری و زایمان طبیعی را بر اساس روند فیزیولوژیک آن اداره می‌کند، بیماری‌های شایع را درمان می‌کند و موارد مشکل را به متخصص زنان ارجاع می‌دهد. در واقع حل تمام مشکلات جزئی و روزمره زنان در زمینه بهداشت جنسی و باروری‌شان در تمام طول زندگی جزو شرح وظایف ماما محسوب می‌شود و زایمان طبیعی نیز بر عهده ماماست، در حالی که درمان بیماری‌های سخت زنان و زایمان به شیوه سزارین کار پزشکان متخصص زنان است.

الهه متولی

منبع : روزنامه تهران امروز