طلای نامرئی

با این آمار و ارقامی که روز و شب از طریق رسانه ها می شنویم، دیگر اگر بگوییم که مصرف گاز در کشور «زیاد» است و البته «مسرفانه»، سخن از غیب نیاورده ایم.
تکیه زدن بر کرسی سومین مصرف کننده گاز دنیا، آن هم در حالی که فقط ممالکی سردسیر و پرجمعیت چون «آمریکا و روسیه» را بالاتر از خود می بینیم، به روشنی گواهی می دهد که «مهار» مصرف گاز در کشور «گسیخته» شده است.
تشویق مردم به صرفه جویی با اعلام این جمله که «لطفا در مصرف گاز صرفه جویی کند»، اگر قرار بود طرفی ببندد، تا کنون می بست و وضعمان به اینجا نمی رسید که کشورهایی چون کانادا و بسیاری از اروپایی ها، به رغم جمعیت و وسعت قابل ملاحظه ای که دارند، شاخص مصرفشان بسیار پائین تر از ما باشد.
با این همه اما چاره چیست؟ اگر بخواهیم خیلی زود سر اصل مطلب برویم باید از آنجا شروع کنیم که کم نیستند کسانی که در معنی کلمه صرفه جویی تشکیک کنند و به رغم این همه تکرار، آن را همسان با مصرف نکردن بدانند.
اعلام موجودیت کلمه ای چون «مدیریت مصرف سوخت» در سنوات اخیر هم شاید گواهی بر این مدعا باشد.
پس می توان گفت که تفهیم صرفه جویی، خود گام اول است. حال شاید مشتریان چنین آموزشی، چندان هم زیاد نباشند اما به هر حال آمارشان آن قدر هست که به انجامش بصرفد؛ و این همان اقدامی است که در چند سال اخیر رنگ جدی تری به خود گرفته است. چه هرچه می گذرد، بیشتر می شود شمار آنها که در می یابند «استفاده از درزگیر»، « دوجداره کردن شیشه ها»، «بستن شیر وسیله گرمایشی به جای گشودن پنجره در هنگام گرم شدن محیط» و مسائلی از این دست، مصداق های بارز صرفه جویی هستند آن هم بدون آنکه ذره ای از مصرف کاسته شود.
واقعیت اینجاست که کشور پهناورمان که به واسطه موهبت بی بدیل پروردگار عالم، بیش از ۱۵ و نیم درصد گاز جهان را – آن هم در شرایطی که بیش از نیمی از خاک وسیعمان را هنوز پی گاز نگشته ایم - در اختیار دارد، باید آن قدر مصرف داخلی را خوب مدیریت کند که در بازارهای جهانی حرف هایی برای گفتن داشته باشد؛ حال آنکه در حال حاضر فقط یک درصد از بازارهای بین المللی را در اختیار دارد این اما در شرایطی رخ می دهد که روسیه با داشتن ۲۸ درصد از ذخایر گاز جهان ۲۳ درصد از بازار گاز دنیا را به خود اختصاص داده و نروژ هم با داشتن ۴/۳ درصد از ذخایر جهانی، ۱۱ درصد از بازارهای فروش گاز را در اختیار دارند
. مرور این رده بندی، بیش از پیش خاطر نشان می سازد که وقتی ذخیره مان در جهان کم نظیر است و تولید روزانه مان هم کفاف ۲۰۰ میلیون نفر جمعیت را می دهد، پس کمیت گاز در میدان مصرف – و خصوصا در بخش خانگی - لنگ می زند که وزش سوز زمستان، زنگ خطر را برای مردم و مسوولان به صدا در می آورد.
آمارهای شرکت ملی گاز ایران حکایت از آن دارد که قیاس مصرف امسال و سال قبل در همین روزها، با کمال تاسف از رشد مصرف خبر می دهد و این یعنی که «ادامه چنین روندی گذر از سرما را برای مردمی که در سرشاخه های انتقال گاز، زودتر از همه پذیرای سرما شده اند و بنا بر عهدی معهود دیرتر از همیشه هم بدرقه اش می کنند، بسیار مشکل می کند».
سخت نیست به یادآوردن زمستان تاریخی ۸۶ که موج بی سابقه سرما و پیمان شکنی ترکمن ها در ارسال گاز به ایران، باعث شد که گاز برخی از استان‌های کشور قطع شود و یا کاهش فشار چنان باشد که زندگی عادی مردم با دشواری هایی روبرو شود
. در آن مقطع البته رسانه ها عمده ترین دلایل کمبود گاز در کشور را بالا بودن مصرف گاز بر اساس شاخص های جهانی و عدم مدیریت مصرف بهینه، غیر قابل قبول بودن عملکرد سازمان بهینه سازی مصرف سوخت و وزارت مسکن در بخش ساختمان، وجود ضعف در شبکه های انتقال گاز، تاخیر در برخی پروژه های تولید گاز، پایین بودن کارایی نیروگاههای کشور (راندمان زیر ۳۰ درصد) و وجود برخی محدودیت های بودجه ایی و عملیاتی در واردات سوخت مایع اعلام کردند.
امروز اما آن داستان گذشته و انتظار آن می رود که درس های گران قیمتش را از بر شده باشیم. از این رو پس از زمستان سال گذشته و حواشی سیاسی، اجتماعی و اقتصادی آن، مجموعه وزارت نفت اقدامات و تمهیدات بسیاری برای مدیریت هرچه بهتر انرژی کشور به کار گرفت که از مهم ترین آنها می توان به اصلاح شبکه های انتقال گاز، پیگیری پروژه های ذخیره سازی گاز، برگزاری جلسات سوخت زمستانی در سطح وزیر با وزارت نیرو و صنایع، تمهیدات واردات و ذخیره سازی سوخت مایع برای نیروگاهها، حل و فصل مسایل مربوط به واردات گاز از ترکمنستان، اجرای طرح افزایش تولید از میادین گازی مستقل کشور به میزان روزانه ۲۵ میلیون متر مکعب و در نهایت در مدار تولید قرار گرفتن سه فاز ۶، ۷ و ۸ و همچنین ۹ و ۱۰ پارس جنوبی بطور کامل تا پایان سال جاری اشاره کرد. این همه اما تنها در صورتی اثربخش خواهد بود که مصرف کنندگان، از اسراف دست بردارند که اگر چنین نشود، تضمینی نیست که داستان سال قبل تکرار نشود.
تردیدی نیست که برای کسب جایگاه اصلی کشورمان در بازارهای جهانی، نیازمند مدیریت و شیوه های کارآمد برای بهینه سازی مصرف گاز در داخل کشور هستیم. در این میان، استفاده از الگوهای مناسب و فناوری های نو در مصرف بهینه انرژی راه های گریز ناپذیری است که در پیش روی داریم. اما آنچه که تاکید بر آن به نظر می رسد از اهمیت بسیاری برخوردار باشد این است که اگر رشد مصرف گاز در کشور همانند ماه جاری باشد، هیچ گاه مجموعه وزارت نفت توان تامین کل گاز مصرفی را نخواهد داشت. در نظر داشته باشیم که هر فاز پارس جنوبی ۳ تا ۴ سال زمان نیاز دارد تا از مرحله قرارداد به مرحله تولید برسد و نباید برای جبران مصرف زیاد، دل به نگین خلیج فارس بست؛ چه آیندگان هم از آن سهم دارند و شایسته نیست که به خاطر اهمال در صرفه جویی، سهم بعدی ها را کمتر کنیم.

منبع : سایت تحلیلی خبری عصر ایران