اصلاح الگوی مصرف، ضرورتی همگانی

امسال از سوی رهبر معظم انقلاب اسلامی، سال اصلاح الگوی مصرف اعلام شده است.اصلاح الگوی مصرف اگربه درستی در شئون فردی و اجتماعی کشور اجرا شود بسیاری از مشکلات فردی و اجتماعی مردم حل شده و برکات آسمان و زمین در زندگی مردم جاری و ساری می گردد.
در مقاله حاضر، نویسنده کوشیده است نگاهی به اهمیت و آثار اصلاح الگوی مصرف داشته باشد. مطلب را باهم ازنظر می گذرانیم:
▪ اعتقاد سالم و تلاش مستمر
یکی از بارزترین امتیازهای جامعه پویا، داشتن اعتقاد و داد و ستد پاک و بی شائبه است، انبیای الهی نیز برای اجرای عدالت در سطح وسیع آن در میان لایه های گوناگون مردم و تأمین نیازهای معیشتی مردم و آبادانی و آسایش آنان بواسطه تقسیم و توزیع منصفانه امکانات، سرمایه ها، ایجاد زمینه های مناسب، اطلاع رسانی همگانی و بالاخره ترویج احسان و نیکوکاری و خدمت رسانی کوشیده اند که مردم را بسوی سعادت و خوشبختی سوق دهند.
امام صادق(ع) در اهمیت تأمین مایحتاج ضروری زندگی می فرمایند، کسی که برای برطرف نمودن نیاز معاش خانواده اش تلاش نماید همانند رزمنده ایست که در راه خدا با کفار می جنگد (وسائل الشیعه ج۱۷ ص۶۶) و در همین راستا می فرمایند که خداوند متعال خواب زیادی و بی کار بودن را دشمن می دارد (الکافی ج۵ ص۸۴) طبق آموزه های امامان معصوم(ع) بهبود بخشیدن به وضع زندگی و تدارک یک ساز و کار مترقی اقتصادی برای افراد و اجتماع از راه کار و تلاش مشروع، نه تنها نقص و عیبی برای آدم مسلم نیست، بلکه ناشی از قوت ایمان و اراده استوار او در راه رسیدن به اهداف والای معنوی است.
اما متأسفانه هم اکنون عده زیادی در جامعه بدون تحمل کم ترین رنج و مرارت، یک شبه صاحب ثروتهای هنگفت می شوند و به همین خاطر منشاء بدترین اسراف و تبذیر و سنتهای نامشروع در جامعه می شوند.
بطوریکه دیگرانی که از این پولهای بادآورده برخوردار نیستند، با فشار فرزندان و یا افراد دیگر، از وضعیت دخل و خرج خود بی خبر شده و بسوی این منکر پنهان هدایت می شوند و بطور ناخواسته با مسائل و معضلات اجتناب ناپذیر اجتماعی مواجه می شوند. سعدی در این باره گفته است:
چو دخلت نیست خرج آهسته ترکن
که می گویند ملاحان سرودی
اگر باران به کوهستان نبارد
به سالی دجله گردد خشک رودی
▪ جایگاه اعتدال
حفظ اعتدال در روند زندگی آدم به قدری ارزشمند است که خدای حکیم در قرآن کریم آیه۱۴۳ سوره نورانی بقره می فرمایند: بدین گونه شما را امتی میانه قرار دادیم، تا بر مردم گواه باشید و پیامبر(ص) هم بر شما گواه باشد و باز پیامبراعظم(ص) در کتاب کنزالعمال، ج۳ ص۲۸ می فرمایند: «ای مردم، بر شما باد در میانه روی، بر شما باد بر میانه روی»- بر این اساس، دوری از زیاده روی و پیشه کردن اعتدال، زیباترین اصلی است که بر تمام تعالیم اسلام سایه افکنده است و لذا گفته شده که
اندازه نگهدار که اندازه نکوست
هم لایق دشمن است و هم لایق دوست
در هر دوره، گرفتاری هایی به عنوان بیماری، پیش می آید که باید پادزهر آن که توکل بر خداست به جامعه تزریق شود، در زمان مولای متقیان(ع) دنیاطلبی و مال اندوزی به عنوان آفت، موجودیت حاکمیت را تهدید می کرد که امام(ع) با تأکید فراوان مردم به زهد و نکوهش دنیا، از آن ممانعت کرد و به عقیده خیلی از معتمدین، امروز هم سم دنیاگرایی و فزون طلبی لغزش گاهی است بر سر راه فرزندان انقلاب که دارد مسیر را برای آنان ناامن می کند بطوریکه رهبر معظم انقلاب اسلامی با ذکاوت، این خطر را اعلام و دوری از آن را به همه توصیه کردند. ناتوانی عقل سبب اصلی افراط و تفریط و تبذیر در ابعاد اقتصادی، اجتماعی و سیاسی است که درمان این بلیه، پادزهر اخلاقی است. دوری از اعتدال در همه امور به پیامدهای انحرافی و زیانبار می انجامد، بطوریکه افراط در عقاید موجب کفر و تفریط در آن، آدم را به سرنوشت خوارج نهروان دچار می سازد، افراط در مصرف، روح انسان را از ارزشهای الهی دور می نماید و تفریط در خوردن نیز رویه رهبانیت و دوری از دین اسلام را به دنبال دارد. تندروی در عبادت موجب بی میلی و کسالت در عبادت شده و تفریط در آن سبب فراموشی یاد خالق می گردد، همچنان که افراط در انفاق موجب تهی دستی و بیچارگی شده و تفریط در این مقوله هم آسیب بخل و آز را تقویت می کند و لذا اصلاح الگوی استفاده از امکانات و مصرف منطقی از انعام الهی ضرورتی است که می بایست مورد دقت و کنکاش دقیق قرار گیرد.
▪ لزوم اصلاح الگوی مصرف
اصلاح الگوی مصرف که توسط مقام معظم رهبری در سال۸۸ به عنوان محور و مدار و مسیر حرکت جامعه معین شده دارای دو وجه و دو شق دارد: وجه اول استفاده و برخورداری از امکانات مادی است که توسط همه مردم اعم از عوام و خواص مصرف می گردد که شامل استفاده درست و بهینه از آب، برق، تلفن، حاملهای انرژی و سایر تولیدات و مصنوعات مادی است که بدون تردید باید نصب العین آحاد جامعه قرار گیرد زیرا این مورد دارای مبنای شرعی و قانونی است، همانطوری که درصدر این نوشتار بدان اشاره شد، کلیه انعام و اطعام اعم از خوردنیها و نوشیدنیها و خدمات ارائه شده توسط دولت اسلامی، جزء الطاف و برکات خداوند و امانتی است که باید در کمال امانتداری مورد مصرف قرار گیرد و به نسلهای آینده تحویل داده شود.
براساس اعتقادات دینی ما مسلمانان، هرکس مجاز است به حد نیاز خود از نعمتهای خدادادی بهره گیرد و حق ندارد این روند را به ولنگاری و ابتذال بکشاند، قبح اسراف و استفاده نامطلوب از امکانات الهی به حدی است، که خدای سبحان تبذیرکنندگان را برادر و هم ردیف شیطان معرفی کرده است، اما از منظر و ابعاد قانون و اجتماع هم استفاده بی رویه و خارج از شمول و عقول از امکانات، گناهی است نابخشودنی، زیرا کشور اسلامی ما، به واسطه شعائر دینی و مبارزه با قدرتهای متجاوز به حقوق انسانی، مورد تهدید و تجاوز و تحریم این قدرتها است که برای ادامه این مبارزه مشروع و دفاع از استقلال و آزادی خود باید با بهترین وجه ممکن از منابع و تولیدات خویش استفاده نموده و قناعت دینی و مناعت طبع را به اوج برسانیم، تا اینجای کار بیشتر مربوط به مردم و قشرهای گوناگون است، اما با نظارت و صداقت مدیران و متولیان، لکن بخش دیگری از موضوع اصلاح الگوی مصرف به عنوان اولویت اول سال ۸۸، گرچه بطور مستقیم در پیام نوروزی مقام معظم رهبری بدان تصریح نشده بلکه جز شالوده انکارناپذیر این بیانات ماندگار است، امکانات و موقعیتهای غیرمادی و مناسب و مدیریت های سیاسی و اجرائی است که به واسطه رأی و نظر مردم به مدیران جامعه واگذار شده و در اجراء دست مردم عامی بدان نمی رسد، این مناصب و مواضع قدرت که می تواند ضامن سعادت جامعه و یا باعث شقاوت آن شود به مراتب از مواهب و امکانات مادی و مصرفی مردم عادی مهمتر و اثرگذارتر می باشند که اصلاح الگوی بکارگیری و استفاده از آنان از جایگاه و اولویت بسیار ممتازی در جامعه برخوردار است.
بدون اغراق باید این واقعیت را بپذیریم که بخش اعظمی از مسائل و مشکلات و معضلات و نابسامانی های موجود در جامعه به دلیل سوءاستفاده از مدیریتها و مسئولیتهای اجرایی است که بعنوان یک الگوی ناسالم و غیرمنصفانه اعمال می شود.
نگاهی گذرا به اسلوب و عملکرد فردی، اجتماعی و خانوادگی تعدادی از متولیان و متنفذین که به نوعی به منابع قدرت و ثروت متصل اند، این واقعیت را عیان می کند که به جای اینکه برای عامه مردم الگوی سازنده باشند، عملا، بدآموزیها و ناهنجاریهای اجتماعی را در فضای عمومی کشور گسترش می دهند که عینا خلاف رأی و نظر مقام عظمای ولایت و انتظار مردم است.
امروزه مناصب اجرائی، تریبونهای عمومی، امکانات رفاهی، ابزارهای رسانه ای، شبکه های تبلیغی، تشکیلات و احزاب سیاسی و گروهها و انجمن های مذهبی و اجتماعی همه ابزارها و امکاناتی است که به برکت نهضت عظیم امام خمینی(ره) به افراد و اشخاص معدودی واگذار شده که استفاده از آن به اصلاح الگوی مصرف نیاز مبرم دارد. اصلاح تفکر و اندیشه، برداشت از قدرت، نگاه به حاکمیت، انصاف در قضاوت، غور در عالم سیاست، تلطیف در فضای صداقت و تلقی درست از اعتماد ملت، مهمترین محصول است و فرآورده های معنوی و غیراقتصادیست که در سال اصلاح الگوی مصرف باید مورد تجدیدنظر جدی صاحب منصبان قرار گیرد، زیرا اگر تفکر مدیران جامعه اصلاح شود، می تواند به اصلاح دیگر بحثهای جامعه نیز کمک نماید.
گرچه در قانون اساسی، سازکار استفاده از این عناوین و مناصب به روشنی و شفاف معین شده است اما متأسفانه بعضا شاهدیم که این الگوی پر بهاء (قانون اساسی) که بهای خون هزاران انسان فداکار است به درستی و دقیقا رعایت نمی شود.
در نظام ولائی و علوی، مسئولیتها امانتند نه ابزار اعمال قدرت، برای دستیابی به منافع حزبی، آزادی بیان و نقد صادقانه مدیران نعمتی است که در گرو فداکاری مردم در لوای انقلاب اسلامی به دست آمده، اما گاهی هم از مسئولیت بد استفاده می شود و هم از آزادی بیان برداشت نادرست، که در تعاقب فرامین نوروزی مقام معزز رهبری باید اصلاح شوند والا خسارات جبران ناپذیری ببار خواهند آورد.
تفسیر غلط از قوانین، بی حرمتی به جایگاه نهادهای قانونی، تداخل در وظایف دستگاههای اجرائی و نظارتی، نادیده انگاشتن نظر افکار عمومی، گفتارهای بی عمل، ناامیدکردن مردم از آینده، هدردادن سرمایه های مادی و معنوی کشور، فرصت سوزیهای متعدد، آزمون و خطاهای مکرر، تبار گرائیهای مزمن، مصونیتهای بی جا، استفاده های ابزاری از مقدسات، بی حاصل خواندن رنج دیگران، نادیده گرفتن عزت و اقتدار جهانی انقلاب اسلامی و تنگ نظری های جناحی و فزون خواهیهای سیاسی، از جمله آفتهائی است که اگر الگو و قالب بهینه ای برای آن بر مبنای پیام مقام معظم رهبری تعریف نشود، فرجام خوبی را در پی نخواهد داشت زیرا اینها هم در کنارنان و آب و برق و بنزین، خوراکهای غیرمعنوی و مادی هستند که برای مصرف آنان، نیاز به اصلاح الگوی مطلوب دارند قالب شکنیهای مصلحت اندیشانه و توسعه تعالی روحی و اجتماعی و بسط واقعیتهای انسانی، مؤثرترین راهبردی است که انقلاب اسلامی ایران را به یک پدیده جهان شمول مبدل نموده است.
به اقرار عالمان منصف، امروز جمهوری اسلامی ایران برای بشر به یک الگوی منطقی تبدیل شده، و زیبنده نیست که به الگوی های مسلم ملی و اسلامی خود بی تفاوت باشیم.
نصب بنرهای طویل و رنگارنگ، کاشتن تابلوهای میلیونی، تزئین سالنهای مجلل، توزیع تراکتهای رنگین، اعزام اردوهای تفریحی، مأموریت های مکرر، سفرهای متعدد خارجی، عمره های گزینشی و پخش سریالهای تکراری، انتشار مجلات و روزنامه های بی محتوی، همه توسط نهادهای دولتی که گاهی جهت دار و شائبه انگیز و حاشیه ساز نیز هست، بدترین الگویی است که بدآموزی را در جامعه توسعه می بخشد که باید خود را با این منشور نوروزی هماهنگ سازند.
اکنون که دنیای استکبار نیز به جرم استقلال خواهی، انقلاب ما را مورد تهدید و تحریم قرار داده و حالا که در آستانه عظیم ترین تحول سیاسی و اجرائی (انتخابات ریاست جمهوری) قرار داریم، ضرورت دارد که با تاسی از کلام گهربار رهبر عزیز انقلاب اسلامی، از اسراف و تبذیر و بد مصرف کردن منابع و سوءاستفاده سیاسی از ظرفیتهای نظام اسلامی به نفع یک جریان به جد خودداری کنیم و همه با هم منافع ملی را وجه همت خود قرار دهیم تا با استمرار از روح ملکوتی امام(ره) و شهیدان، و عمل به پیام نوروزی مقام معظم رهبری با موفقیت از این مرحله سخت و نفس گیر نیز به سلامتی گذر کنیم.

سیدحرمت الله موسوی مقدم

منبع : روزنامه کیهان