از دولت اسلامی تا جامعه اسلامی

با بررسی و پالایش سیر تطورات حرکت انقلابی مردم ایران طی قریب سه دهه گذشته به خوبی روشن می شود که انقلاب اسلامی ایران برخلاف سایر انقلاب های معاصر خود در روسیه، فرانسه و... ـ که پس از مدتی، از دوران اوج خود فاصله گرفته و سیر طبیعی و افول را می پیماید -همچنان «انقلاب اسلامی» با تمامی مختصات بالنده بوده و توفنده تر از دوران اوج گیری خود به سوی کمال طی مسیر می کند . ملت ایران به درستی دریافته اند که اگر انقلاب اسلامی بخواهد زنده و پاینده در تمامی شئون اجتماعی، فرهنگی ، سیاسی و اقتصادی ساری و جاری باشد، باید «انقلاب» بماند و به محض فروکش کردن روحیه «انقلابی گری» انقلاب نیز افول کرده و آینده آن به محاق خواهد رفت.
از این روست که با وجود کینه توزی ها، حیله ها و سنگ اندازی هایی که بدخواهان و دشمنان در برابر این حرکت توفنده پدید آورده اند، انقلاب اسلامی به تدبیر و مدیریت صحنه کارزار اکتفا نکرده و برای آینده خویش، برنامه ریزی و به جهت نیل به آن از پتانسیل عظیم «انقلاب» بهره گرفته است. به نظر می رسد که سیر تکاملی این جنبش، لایه های عمیق تری از حرکت سخت اما پرفایده «جهانی شدن انقلاب اسلامی» را سپری می کند. شاهد این مدعا تکیه مسئولان و راهبران اصلی کشور در فضای کنونی بر جوهره اصلی «اعتماد به نفس ملی» برای نائل آمدن به جامعه ای اسلامی و تحقق آرمان های آن می باشد.
آنجا که در تعبیر دقیق رهبر معظم انقلاب در استان یزد آمده بود: «ملت ما یکی از داروهای بسیار لازم و مؤثر ی که نیاز دارد و باید این را در میان خود توسعه و ترویج کند، داروی اعتماد به نفس است. ملت ایران باید اعتماد به نفسی را که به برکت انقلاب و به برکت ایستادگی در میدان پرخطر انقلاب به دست آورد و بعد در میدان دفاع مقدس با همه آن مشکلات با ایستادگی خود این اعتماد به نفس در او تقویت شد، این اعتماد به نفس را باید حفظ کند.» دلیل حفظ اعتماد به نفس - که به نوعی خمیرمایه اصلی هدف نگارنده از نگاشتن این خطوط است- در این فراز از بیانات معظم له جلوه گر شده است: «این اعتماد به نفس، به ملت ایران این جرأت را، این همت را، این توانایی را می دهد که این راه طولانی تا آرمان های ترسیم شده برای «جامعه اسلامی» را طی کند . بدون او نمی شود، بدون اعتماد به نفس نمی شود این راه را رفت.» این تأکید ات جدی رهبری فرزانه انقلاب بر ضرورت پاسداشت اعتماد به نفس ملی آنگاه تلنگری اساسی در اذهان پدید می آورد که دریابیم تشکیل «جامعه اسلامی» یکی از اهداف راهبردی انقلاب اسلامی در طول سالیان پس از پیروزی انقلاب بوده است اما این هدف در گذشته به خاطر دست نیافتن به اهداف پیش نیاز جامعه اسلامی، تنها در حد طرح هدف باقی مانده و اینک پس از محقق شدن بخشی از آن پیش نیازها، دورخیز انقلاب اسلامی برای رسیدن به اهداف عالی تر، عملیاتی شده است. برای واضح تر شدن بیان بار دیگر می توان به فرمایشاتی از رهبر عزیز انقلاب اسلامی در سال ۷۹ اشاره کرد. آنجایی که ایشان در جمع کارگزاران نظام اسلامی با اشاره به موقعیت استثنایی انقلاب اسلامی و پتانسیلی که با تمسک به آن راه نیل به اهداف ترسیم شده انقلاب -با وجود فرآیند طولانی و دشوار آن- میسر خواهد شد، در بیان مراحل طی شده و پیش روی نهضت جاوید امام خمینی -رحمة الله علیه- فرمودند: «ما می خواهیم آن نظامی، آن تشکیلاتی و آن حکومتی را که بتوان این هدف ها را در آن محقق کرد به وجود آوریم. این یک فرآیند طولانی و دشوار دارد و شروعش از انقلاب اسلامی است.»
ایشان تشکیل «نظام اسلامی»، تشکیل «دولت اسلامی»، تشکیل «کشور و جامعه اسلامی» و تشکیل «دنیای اسلامی» را از دیگر مراحل هدف گذاری شده پس از انقلاب اسلامی دانستند و فرمودند: «بعد از آن که نظام اسلامی پیش آمد، نوبت به تشکیل «دولت اسلامی» به معنای حقیقی می رسد، یا به تعبیر روشن تر، تشکیل منش و روش دولتمردان - یعنی ماها- به گونه اسلامی. چون این در وهله اول فراهم نیست، به تدریج و با تلاش باید به وجود آید. مسئولان و دولتمردان باید خودشان را با ضوابط و شرایطی که متعلق به یک مسئول دولت اسلامی است، تطبیق کنند یا چنان افرادی -اگر هستند- سرکار بیایند یا اگر ناقصند، خودشان را به سمت کمال در آن جهت حرکت دهند و پیش ببرند. این مرحله سوم است که از آن تعبیر به ایجاد دولت اسلامی می کنیم. نظام اسلامی قبلاً آمده، اکنون دولت باید اسلامی شود... ما در کدام مرحله ایم ما در مرحله سوم ایم. ما هنوز به کشور نرسیده ایم... نمی توانیم ادعا کنیم که ما یک دولت اسلامی هستیم. ما کم داریم، ما باید خودمان را بسازیم و پیش ببریم. ما باید خودمان را تربیت کنیم.»
این که معظم له در فرمایشات سال ۷۹ خود و سخنانی مشابه آن در همان ایام به صراحت تأکید می فرمایند که ما اکنون در مرحله رسیدن به دولت اسلامی هستیم و هنوز به این مهم دست نیافته ایم و در ادامه، مختصات، ممیزات و راه های رسیدن به دولت اسلامی- به معنای عام آن اعم از قوای سه گانه و...- را تبیین می فرمایند و اینک در سال ۸۶ و در اجتماع عظیم مردم یزد چشم انداز و افق فراتری در پیش چشمان ملت ایران مبنی بر اعتماد به نفس ملی جهت راهیابی به «جامعه آرمانی اسلامی» ترسیم می کنند، نگارنده را به این نتیجه می رساند که مرحله نضج گیری و پایه ریزی «دولت اسلامی» طی شده است.
گرچه واقعیت آن است که تا مرحله تکاملی رسیدن به دولت حقیقی اسلامی -بدان معنا که در تمامی شئون حکومتی و تمامی حاکمان، احکام نورانی اسلام ساری و جاری باشد -راهی بس دشوار در پیش است اما قدر متیقن آن که ادعای طراحی زیربنایی و چیدمان پی های بنای دولت اسلامی، ادعایی به گزاف نخواهد بود.
درست است که آن هنگام می توان دولتی را -به معنای حقیقی کلمه- اسلامی نامید که علاوه بر سطوح بالایی و میانی قوه مجریه، سطوح پائینی این دستگاه علاوه بر سطوح مختلف قوای دیگر نیز از شمیم دل انگیز دستورات اسلامی بهره مند باشد، اما تلاش شبانه روزی دولت نهم برای پیاده سازی شعار «گامی در جهت تحقق دولت اسلامی» خویش به همراه پیگیری مجدانه پاک دستی، بی آلایشی، مردم داری و دوری از خوی اشرافی گری و تجمل گرایی، عدالت طلبی و... مسئولان در سطوح مختلف اجرایی، این نوید را می دهد که با تسری این روحیه به سایر قوا و دستگاه های کشور، «دولت فراگیر اسلامی» که سال ها قبل از سوی رهبری معظم انقلاب و بر پایه انرژی متراکم انقلاب اسلامی هدف گیری شده بود، برپا شود. تصور نگارنده بر آن است که تمرکز اخیر مقام معظم رهبری بر مقوله اعتماد به نفس ملی و زمینه سازی آن برای تحقق جامعه اسلامی ، علامتی است که با توجه به فعالیت مستمر و پیگیر دولت نهم و پراکنده شدن روحیه خدمتگزاری مسئولان در فضای عمومی کشور، راه نیل به «دولت اسلامی» میسر و «جامعه اسلامی» هدف گذاری دیگری است که باید از این پس در دستور کار انقلاب اسلامی قرار گیرد.

محمدسعید ذاکری

منبع : روزنامه ایران