اثرات تحریم‌ها بر بازار دخانیات ایران

طی ماه‌های گذشته، دولت آمریکا برای تحت فشار قرار دادن ایران به دلیل پیگیری توسعه فن‌آوری هسته‌ای، تحریم‌های تجاری علیه کشورمان وضع کرده که دامنه وسیعی از مبادلات تجاری ایران و جهان را در بر گرفته و آن را محدود کرده است. اما تجارت طرفین در یک بخش همچنان در حال گسترش است. این بخش، تجارت محصولات دخانی است که با توجه به قرار گرفتن آن در حوزه محصولات کشاورزی، شامل تحریم نمی‌شوند. هم‌اکنون حجم نسبتاً بالایی از محصولات دخانی آمریکایی به ایران صادر می‌گردد. بر اساس آمارهای موجود، در ۵ سال گذشته ۱۴۲ میلیون دلار محصولات دخانی آمریکایی به ایران وارد شده است.
گفتنی است، صادرات رسمی سیگار آمریکایی به ایران از سال ۲۰۰۰ و پس از تصویب قانونی که صادرات محصولات کشاورزی و دارویی به سه کشور ایران، لیبی و سودان را مجاز می‌دانست، رسمی شده است. این قانون با نام “مصوبه اصلاح تحریم‌های تجاری و افزایش صادرات،” به شدت از سوی شرکت‌های آمریکایی مورد استقبال قرار گرفت و بازار مناسبی برای محصولات شرکت‌های آمریکایی به وجود آورده است. ‌
به گزارش مرکز آمار آمریکا، طی سال‌های ۲۰۰۲ تا ۲۰۰۵ سیگار، نیمی از کل صادرات آمریکا به ایران را تشکیل داده است. بر اساس همین گزارش، صادرات ۵۰ میلیون دلاری سیگار آمریکا به ایران در سال ۲۰۰۵، تقریبا سه برابر صادرات محصولات دارویی و شش برابر محصولات زراعی این کشور به ایران بوده است.
در همین راستا، طی سال ۸۴ شرکت بریتیش امریکن توباکو (BAT( که سازنده مارک‌های کنت، پال مال و لاکی استرایکس است، بیش از ۱ میلیون پوند سیگار از چارلستون آمریکا به بندر خرمشهر ایران صادر کرده است. BAT از سال ۸۵ به این سو فقط از طریق دو کشور سوییس و ترکیه به ایران سیگار صادر کرده است. اما سخنگوی این شرکت اخیراً اعلام کرده که به علت نگرانی از افزایش احتمالی محدودیت‌های دولتی، شرکت BAT دیگر به ایران سیگار صادر نمی‌کند. شرکت‌های رینولدز و فیلیپ موریس نیز اعلام کرده‌اند، هیچ داد و ستدی با ایران نخواهند داشت. همین مسأله، نگرانی بابت افزایش قاچاق دخانیات در ایران را افزایش داده است. این در حالی است که قاچاقچیان محصولات دخانی در ایران با پشت سرگذاردن مجاری قانونی و بدون پرداخت مالیات، درآمدهای عظیمی از این طریق کسب می‌کنند و به همین دلیل، بازار ایران برای آنها بسیار پر جاذبه است. بر اساس گزارش سازمان جهانی بهداشت، بخش قابل توجه سیگاری که در ایران مصرف می‌شود، به صورت قاچاق وارد شده است. به گزارش این سازمان، این سیگارها از آمریکا به قبرس ارسال شده و از آنجا به کشورهایی چون لبنان، ترکیه، عمان یا امارات فرستاده و در نهایت، وارد ایران یا عراق می شوند.
به هر حال، اگرچه با روند رو به تشدید تحریم‌های اقتصادی علیه ایران، تعاملات تجاری ایران و آمریکا روز‌به‌روز مشکل‌تر خواهد شد، اما به نظر نمی‌رسد این مسأله شامل انواع محصولات دخانی شود. در این میان، ایرانی‌ها همچنان می‌توانند سیگارهای آمریکایی مورد نیاز خود را از هر طریق (حتی قاچاق) تهیه کنند، اما مطمئناً آمریکایی‌ها دیگر نمی‌توانند کالاهایی چون فرش، مغز پسته و خاویار ایرانی را وارد کنند.

منبع : ماهنامه اقتصاد ایران