جای خالی اتحادیه کشورهای صادرکننده گاز

صادركنندگان عمده نفت خام جهان، از اتحادیه‌ای صنفی به نام اوپك برخوردارند كه به‌رغم فراز و نشیب‌های گوناگون، تاكنون نقش مهمی در تامین منافع صادركنندگان ایجاد كرده است .به گونه‌ای كه وضعیت یكسویه بازار نفت، با تشكیل اوپك به وضع متعادلی رسیده است كه در آن، قیمت نفت خام برخلاف گذشته، از طریق تعامل تولیدكنندگان و مصرف‌كنندگان تعیین می‌شود.
شاید در نخستین سال‌هایی كه چاه‌های نفت در خاورمیانه، آمریكای جنوبی و آفریقای شمالی كشف می‌شد، تشكیل سازمانی همچون اوپك، حتی به ذهن رهبران این كشورها نمی‌رسید ولی با افزایش درآمدهای نفتی، به مرور این سازمان ابتدا در ذهن‌ها و سپس در عمل تشكیل شد و آنقدر اهمیت یافت كه امروز، در كنار آژانس بین‌‌المللی انرژی، مهم‌ترین عامل نهادی در بازار انرژی به شمار می‌آید.
صادركنندگان گاز كه اكثر آنها عضو اوپك هستند می‌توانند پیش از آنكه بخش بیشتری از فرصت زمانی خود را از دست بدهند، با مطالعه تجربه اوپك، سازمان صادركنندگان گاز را تشكیل دهند. این سازمان می‌تواند شباهت‌ها و تفاوت‌هایی با اوپك داشته باشد از جمله:
۱ - حق رای اعضای اوپك یكسان است در حالی كه سازمان صادركنندگان گاز می‌تواند از ساختار حقوقی مشابه شركت‌های سهامی برخوردار ‌شود.یادآوری این نكته ضروری است كه اكنون اعضای كم اهمیت اوپك، به كاهش عرضه رای می‌دهند ولی در عمل از سقف تولید خود تخطی می‌كنند تا بدین وسیله درآمد خود را به قیمت كاهش درآمد سایر اعضا، افزایش دهند.
۲ - اوپك در مواردی امنیت مصرف‌كنندگان را تهدید كرد به همین دلیل به‌رغم آنكه سال‌ها از آن شرایط گذشته است، هنوز باید تاوان تصمیم‌گیری عجولانه روسا و اعضای قبلی خود را بپردازد. ذخایر استراتژیك انرژی كه ابزاری برای كنترل افزایش قیمت هستند، در همان سال‌ها شكل گرفت. هرچند ایجاد ذخایر استراتژیك گاز، بعید به نظر می‌رسد ولی شرایط سخت، همواره به ایجاد جایگزین‌های جدیدی كمك می‌كنند كه لزوما قابل پیش‌بینی نیستند. سازمان صادركنندگان گاز می‌تواند با مهار رفتاری مشابه آنچه روسیه در مورد اوكراین به عمل آورد پیام‌های آرام‌بخشی به سوی مصرف‌كنندگان بفرستد.به یقین اگر خیال مصرف‌كنندگان از بحران عرضه گاز راحت باشد، تمایل به مصرف گاز و در نتیجه قیمت گاز افزایش خواهد یافت.
۳ - اوپك هرگز نتوانست سازمانی جامع باشد. به همین دلیل سهم ۸۰ درصدی آن از عرضه نفت خام كه در آغاز شكل‌گیری از آن برخوردار بود، به مرور كاهش یافت تا جایی كه اهمیت تولیدكنندگان خارج اوپك، از دو برابر وضع اولیه نیز بیشتر شد. اوپك به عنوان سازمانی تغییرناپذیر، بخشی از سهم خود در بازارهای آتی را به رقبا واگذار كرد. نمونه آن انزوای كمیته گاز اوپك است. اما سازمان صادركنندگان گاز می‌تواند از این تجربه بهره گرفته و كشورهای بیشتری را برای عضویت دعوت كند.

منبع : شرکت ملی گاز ایران