اروپای غربی گروگان گاز روسیه

با توجه به نزدیک بودن فصل سرما، این خطر وجود دارد که مسکو هم در مقابل فشارهای غرب، ارسال نفت و گاز به اروپا را در فصل زمستان متوقف کند. منازعه روسیه با بلاروس سال گذشته بر سر قیمت گاز، باعث شد تا کار انتقال گاز روسیه به کشورهای آلمان و لهستان موقتاً قطع شود. اروپایی ها به رغم وابستگی به نفت و گاز روسیه نمی توانند اقدامات روسیه را برای احیای نفوذ خود در قفقاز نادیده بگیرند. اگر چه اروپایی ها یک چهارم نفت خود را از روسیه خریداری می کنند ولی جنگ اخیر گرجستان و تلاش نیروهای روسی برای بمباران خط لوله نفت گرجستان، سوال هایی جدی درباره امنیت انرژی اروپا پدید آورده است. نیروهای روسیه بارها در طول جنگ اقدام به بمباران خطوط لوله نفتی کردند که البته موفق نبود زیرا در این صورت بسیاری از شهروندان گرجی و روستاهای اطراف در آتش ناشی از سوختن نفت این لوله ها سوختند.
چهار کشور یونان، بلغارستان، فنلاند و جمهوری چک در کنار سه کشور استقلال یافته از شوروی سابق به شدت به نفت روسیه وابسته هستند و دست کم ۷۸ درصد نفت خود را از این کشور تامین می کنند.
همچنین پنج کشور دیگر اروپایی از جمله آلمان، مجارستان، اتریش، لهستان و اسلوونی هم دست کم ۳۹ درصد از نفت خود را از روسیه تامین می کنند.
برخی از کشورهای اروپایی بعد از اینکه روسیه استقلال اوستیای جنوبی و آبخازیا را به رسمیت شناخت، پیشنهاد تحریم روسیه را مطرح کردند. از دیگر سو تلاش روسیه برای احیای نفوذ و قدرت این کشور در قفقاز مساله ای قابل اغماض نیست.
گوردون براون نخست وزیر انگلیس معتقد است اروپا در بخش نفت و گاز، گروگان روسیه نیست و باید به سراغ شرکای تجاری دیگری در این عرصه به ویژه حاشیه دریای خزر برود و از وابستگی اش به نفت و گاز روسیه بکاهد. براون در سخنانش در اجلاس رهبران کشورهای اروپایی به این نکته اشاره کرد که جنگ گرجستان تبدیل به جنگ انرژی میان غرب با روسیه خواهد شد چراکه روسیه از منابع سرشار نفت وگاز خود که بسیاری از کشورهای اروپایی بدان وابسته هستند به عنوان اخاذی استفاده می کند تا غرب را تسلیم خواست های خود سازد. وزیر امور خارجه انگلیس نیز خواهان توقف وابستگی اروپا به گاز روسیه است.
دیوید میلیبند که دائماً با دیپلمات های روسی درحال جدال لفظی است پس از دیدار با ویکتور یوشچنکو رئیس جمهوری اوکراین از اروپا خواست همه تلاش هایش را در این زمینه به کار گیرد. به گفته وی کشورهای اروپایی باید روابط خود را با روسیه در زمینه انرژی مورد بازبینی قرار دهند و جایگزین متنوع تر و امن تری برای گاز روسیه پیدا کنند و همه کشورهای اروپایی باید در روابط با یک کشور ثالث مانند یک پیکر واحد عمل کنند تا به تدریج وابستگی آنها به گاز کاهش یابد.
وزیر امور خارجه انگلیس معتقد است اروپا باید سرمایه های بیشتری در زمینه توسعه انرژی اتمی و استخراج زغال و فناوری نگهداری آن به کار گیرد. میلیبند درعین حال مجبور شده اعتراف کند گاز روسیه کماکان مهم ترین نقش را در سیستم انرژی اروپا ایفا خواهد کرد و یادآور شده با تغییر شرایط تجارت کشورهای اروپایی باید کمتر روی گاز و به ویژه گاز روسیه حساب کنند.
براون نیز همین عقیده را دارد و می گوید اروپا گروگان روسیه در بخش نفت وگاز نیست و هیچ ملتی حق ندارد از حربه ای برای فشردن گلوی اروپا استفاده کند.
براون پیشنهاد داده است اروپا به جای روسیه به سراغ تولیدکنندگان دیگر نفت و گاز به عنوان نمونه، کشورهای حاشیه دریای خزر رود و با شرکای تجاری مطمئن وارد معامله شود. وی پیشنهاد داده است اروپا گاز خود را از کشورهایی که خطوط لوله آن از ترکیه عبور می کند و به غرب می رسد تامین کند.
تحلیلگران معتقدند خط لوله نابوکو در گرجستان به دلیل جنگ در این منطقه نا امن است. براون پیشنهاد داده است اتحادیه اروپا مقدمات کار را برای ایجاد یک بازار اروپایی گاز و برق شتاب بخشد تا منابع تامین گاز اروپا حفظ و تصمیمات جمعی برای معامله با روسیه در زمینه انرژی اتخاذ شود.
نخست وزیر انگلیس یادآور می شود کشورش برنامه ای ضربتی برای قطع وابستگی خود به شرکایی که از ثبات کمتری برخوردارند یا کمتر قابل اعتمادند به اجرا خواهد گذارد و به سراغ شرکای جدید برای تامین نفت و گاز خود خواهد رفت.
نخست وزیر انگلیس همچنین از شتاب بخشیدن به طرح های دولت انگلیس برای احداث نیروگاه های جدید هسته ای و رویکرد استفاده از سوخت های جایگزین نفت سخن
به میان آورده است.روسیه به یمن نظم نوین جهانی و انعقاد قراردادهای سودمند پربازده به این رونق اقتصادی نائل آمده است. براون در داخل کشور با افت شدید محبوبیت مواجه است و برای ترمیم اعتبار شکست خورده خود در نظر دارد در این هفته طرح های کمک دولت به شهروندانی که از بحران کاهش قیمت مسکن و افزایش بهای سوخت به شدت متضرر شده اند را اعلام کند. از سویی دیگر منازعه انرژی با روسیه بار دیگر سبب افزایش قیمت نفت و گاز خواهد شد.
با وجود تمام این نگرانی ها، ولادیمیر پوتین نخست وزیر روسیه اعلام کرده روسیه قصد ندارد میزان صادرات نفت و گاز خود را به اروپا محدود کند بلکه قصد دارد شیوه های صادراتی خود را گسترش دهد.
پوتین می گوید ما به رغم تمام حوادثی که ممکن است در آینده روی دهد، صادرات نفت و گاز خود را کاهش نخواهیم داد. روسیه تمام قراردادهای موجود را محترم می شمارد و آنها را رعایت می کند با این حال در صورتی که اقتصاد دنیا ایجاب کند، روش های صادراتی خود را گسترش خواهد داد. این در شرایطی است که «دیمیتری مدودوف» رئیس جمهوری روسیه طی مصاحبه ای اعلام کرد مسکو تحریم های اتحادیه اروپا علیه روسیه را تلافی خواهد کرد. در درون اتحادیه اروپا برای اعمال تحریم ها و فشارها علیه روسیه اختلافات جدی وجود دارد.
روسیه یک چهارم گاز و بخشی از نفت مصرفی اتحادیه اروپا را تامین می کند ولی وعده داده به رغم تنش ها بر سر گرجستان، به تحویل سفارشات گاز به اروپای غربی از جمله آلمان ادامه خواهد داد و قرار نیست تغییری در قیمت ها حاصل شود. آلمان حدود ۴۰درصد از گاز مورد نیاز خود را از روسیه می خرد که نشان دهنده وابستگی شدید این کشور به تامین انرژی از روسیه است. مناسبات برلین و مسکو از زمانی که روسیه استقلال آبخازی و اوستیای جنوبی را به رسمیت شناخت، متشنج شد وآنگلا مرکل صدر اعظم آلمان تصمیم روسیه را در به رسمیت شناختن این دو منطقه مغایر با حقوق بین الملل خواند.
«انی» ایتالیا نیز اعلام کرده با وجود تنش های سیاسی میان دو کشور ایتالیا و روسیه به حفظ روابط خود در زمینه انرژی با گازپروم پایبند است.
مشارکت استراتژیک شرکت های انی و گازپروم که شامل معامله پایاپای دارایی های انرژی است، هنوز به مرحله نهایی نرسیده ولی افزایش تنش ها میان روسیه و ایتالیا بر سر درگیری های گرجستان، نگرانی ها را درباره روابط تجاری این دو کشور افزایش داده است.مدیر اجرایی انی تصریح کرده این شرکت روابط خود را با گازپروم به مدت ۵۰ سال حفظ کرده و با وجود بحران های بین المللی، روابط عالی با روسیه داشته و عرضه نفت و انتقال گاز میان دو کشور متوقف نشده یا کاهش نیافته است و جنگ سرد نباید روابط
دو کشور را تحت تاثیر قرار دهد.

سعید طباطبایی

منبع : روزنامه سرمایه