خطوط لوله انتقال نفت و گاز اروپا در یک نگاه

مناطق مرکزی و جنوب شرقی قاره اروپا برای تامین انرژی مورد نیاز خود به چندین خط لوله اتکا دارندکه نیاز رو به افزایش و تنوع بخشی به منابع تامین کننده انرژی، انگیزه سردمداران اتحادیه اروپا را بیش از پیش به طراحی و اجرای خطوط لوله دیگری بیشتر کرده است.
خبرگزاری رویترز در گزارشی به بررسی اجمالی خطوط لوله اصلی انتقال نفت و گاز اروپا پرداخته است که در ادامه می خوانید:
▪ خط لوله نابوکو (NABUCCO): این خط لوله انتقال گاز با هزینه ای بالغ بر ۷ میلیارد و ۹۰۰ میلیون یورو (۱۰ میلیارد و ۳۸۰ میلیون دلار)، قرار است از ترکیه و از طریق خاک کشورهای بلغارستان، رومانی و مجارستان تا اتریش امتداد یابد.
بر اساس برنامه ریزی های انجام شده قرار است ساخت این خط لوله ۳ هزار و ۳۰۰ کیلومتری (دو هزار و ۵۰ مایلی) در سال ۲۰۱۱ میلادی و تحویل اولین محموله های گاز آن به میزان سالانه ۸ تا ۱۰ میلیارد متر مکعب از سال ۲۰۱۴ میلادی آغاز شود.
همچنین این خط لوله تا سال ۲۰۲۰ میلادی قادرخواهد بود سالانه ۳۱ میلیارد متر مکعب گاز را از مناطق آسیای مرکزی و خاورمیانه به اروپا انتقال دهد و نقش بسزایی در کاهش وابستگی این قاره به گاز روسیه خواهد داشت. گاز ایران نیز از جمله گزینه های پیش رو برای انتقال به اروپا از طریق این خط لوله است.
برخی کارشناسان صنعتی پیش بینی کرده اند که هزینه های اجرای پروژه خط لوله نابوکو بیش از برآوردهای رسمی صورت گرفته و در حدود ۱۰ میلیارد یورو خواهد بود.
شرکت اتریشی «او.ام.وی» رهبری کنسرسیوم این پروژه را با حضور شرکت های «ام.او.ال» مجارستان، «بوتاش» ترکیه، «بلغارگز» بلغارستان، «ترنسگز» رومانی و «آر.دبلیو.ای» آلمان، بر عهده دارد.
▪ خط لوله ترنس آدریا (TRANS ADRIA PIPELINE): این خط لوله به طول ۵۲۰ کیلومتر قرار است از سال ۲۰۱۲، گاز مناطق دریای خزر و خاورمیانه را از طریق یونان و آلبانی و با عبور از دریای آدریاتیک به جنوب ایتالیا منتقل کند.
خط لوله تاپ سرمایه گذاری مشترکی بین دو شرکت «ای.جی.ال» سوئیس و «استات اویل هیدرو» نروژ است که هر کدام از این دو شرکت ۵۰ درصد سهام آن را در اختیار دارند و ارزیابی ها نشان می دهد که برای احداث این خط لوله حدود یک و نیم میلیارد یورو سرمایه گذاری نیاز باشد.
این خط لوله در ابتدا ظرفیتی معادل سالانه ۱۰ میلیارد متر مکعب خواهد داشت که این میزان می تواند به ۲۰ میلیارد متر مکعب در سال افزایش یابد.
▪ خط لوله مدگز (MEDGAZ): ساخت این خط لوله ۲۱۰ کیلومتری که از بستر دریا عبور می کند از ماه مارس ۲۰۰۸ آغاز شده است و قرار است این خط لوله سالانه هشت میلیارد متر مکعب گاز الجزایر را به اسپانیا انتقال دهد. پیش بینی می شود خط لوله مدگز اواسط سال ۲۰۰۹ افتتاح شود.
این خط لوله توسط شرکت دولتی گاز الجزایر (سوناتراک) و کنسرسیومی متشکل از شرکت های اسپانیایی و فرانسوی در حال ساخت است. هدف از اجرای پروژه مدگز تنوع دادن به منابع عرضه گاز به اروپا و کاهش وابستگی به گاز روسیه است.
▪ خط لوله گالسی (GALSI PIPELINE): خط لوله گاز گالسی قرار است با انتقال سالانه ۱۰ میلیارد متر مکعب گاز الجزایر به ایتالیا از طریق جزیره ساردنی این کشور، در سال ۲۰۱۲ میلادی آغاز به کار کند.
سهامداران عمده این خط لوله شرکت دولتی گاز سوناتراک الجزایر، شرکت های ایتالیایی تولید برق ادیسون و انل است.
▪ خط لوله نفت پان-یوروپین (PAN-EUROPEAN OIL PIPELINE): این خط لوله که قرار است سال ۲۰۱۲ میلادی فعالیت خود را آغاز کند، بندر کنستانتای رومانی را از طریق خاک کشورهای صربستان، کرواسی و اسلوونی به شهر تریستی در ایتالیا متصل می کند.
خط لوله ۱۴۰۰ کیلومتری پان یوروپین با هزینه ای بالغ بر دو تا سه و نیم میلیارد دلار، نفت مورد نیاز پالایشگاه های شمال ایتالیا و اروپای مرکزی را از منابع دریای خزر تامین می کند. ظرفیت سالانه این خط لوله یک میلیون و ۲۰۰ هزار تا یک میلیون و ۸۰۰ هزار بشکه در روز خواهد بود.
▪ خط لوله باکو-تفلیس-جیحان(BAKU-TBILISI-CEYHAN PIPELINE): این خط لوله چهار میلیارد دلاری که تحت رهبری شرکت بریتیش پترولیوم فعالیت می کند، ژوئیه ۲۰۰۶ فعالیت خود را آغاز کرده است. خط لوله یاد شده به طول ۱۷۷۰ کیلومتر، روزانه یک میلیون بشکه نفت خام جمهوری آذربایجان را به بندر جیحون ترکیه انتقال میدهد.
این اولین خط لوله ای است که حجم زیادی از نفت خام منطقه دریای خزر را بدون عبور از روسیه به آبهای آزاد منتقل می کند.
▪ خط لوله کنسرسیوم دریای مازندران (CASPIAN PIPELINE CONSORTIUM): این خط لوله موسوم به «سی.پی.سی» ذخایر نفتی قزاقستان را در دریای خزر به بندر نووروسیسک روسیه در دریای سیاه اتصال داده است. گرچه این خط لوله یک هزار و ۵۱۰ کیلومتری از روسیه عبور می کند و با کمک دولت این کشور توسعه یافته است، اما اولین خط لوله ای بود که یک گزینه حیاتی جدای از مسیرهای شمالی صادرات نفت که در تسلط روسیه قرار دارد، در اختیار منطقه دریای خزر و قزاقستان قرار داده است. سهامداران این خط لوله در نظر دارند تا سال ۲۰۱۳ میلادی ظرفیت کنونی سی.پی.سی را که ۳۳ میلیون تن در سال است به دو برابر افزایش دهند.
▪ خط لوله دروژبا (DRUZHBA PIPELINE): خط لوله نفت دروژپا (دوستی) روسیه از شهر سامارا در روسیه آغاز و به بندر اومیسالج کرواسی در دریای آدریاتیک منتهی می شود و کشورهای آلمان، لهستان، مجارستان، اسلوواکی و جمهوری چک را به هم متصل می کند.
ظرفیت برنامه ریزی شده این خط لوله بیش از دو میلیون بشکه در روز است که یک میلیون و ۴۰۰ هزار تا یک میلیون و ۶۰۰ هزار بشکه در روز نفت خام این خط لوله مستقیما به مصرف کنندگان اروپایی می رسد و باقیمانده آن در بلاروس استفاده می شود.
دروژبا به دو شاخه تقسیم می شود که شاخه شمالی آن با حجم بیشتری نسبت به شاخه دیگر، به لهستان و آلمان منتهی می شود و شاخه جنوبی آن نیز نفت خام کشورهای اسلواکی، مجارستان و جمهوری چک را تامین می کند.
یک پنجم نیاز نفت خام آلمان از مسیر خط لوله دروژبا تامین می شود. عرضه نفت خام این خط لوله در گذشته بارها قطع شده است.
▪ خط لوله یامال-اروپا (YAMAL-EUROPE PIPELINE): این خط لوله از شبه جزیره یامال روسیه در قطب شمال آغاز و به فرانکفورت در مرز لهستان و آلمان منتهی می شود. خط لوله چهارهزار کیلومتری یامال-اروپا (دو هزار و ۴۸۵ مایلی) ظرفیت انتقال سالانه ۳۲ میلیارد و ۳۰۰ میلیون متر مکعب گاز روسیه را دراراست.
▪ خط لوله دریای بالتیک (BALTIC SEA PIPELINE): این خط لوله گاز هفت میلیارد و ۴۰۰ میلیون یورویی به طول یک هزار و ۲۰۰ کیلومتر، ویبورگ روسیه را از بستر دریای سیاه به گریفسوالد آلمان متصل می کند.
شرکت ناظر بر خط لوله نورد استریم که بخش عمده ای از سهام آن در اختیار شرکت گازپروم روسیه است، به همراه شرکت های آلمانی «باسف» و «ای.آن» و شرکت هلندی «گاسونی» در حال ساخت این خط لوله است و در نظر دارد تا دو شاخه خط لوله گازی به موازات هم هر کدام به طول یک هزار و ۲۰۰ کیلومتر (۷۵۰ مایل) یکی در سال ۲۰۱۱ و دیگری در سال ۲۰۱۲ میلادی به بهره برداری برساند. کل ظرفیت سالانه این خط لوله ۵۵ میلیارد متر مکعب است.
▪ خط لوله نفت بالکان: این خط لوله انتقال نفت به طول ۲۷۹ کیلومتری و با هزینهای بالغ بر یک میلیارد یورو قرار است بندر بورگز بلغارستان را در دریای سیاه و بندر الکساندروپلیس یونان در دریای اژه بهم متصل سازد.
بر اساس برنامه ریزی های انجام شده قرار است ساخت خط لوله نفت بالکان در سال ۲۰۰۹ آغاز و در سال ۲۰۱۱ میلادی به بهره برداری برسد.
شرکت روسنفت، گازپروم و همچنین شرکت انحصاری ساخت خط لوله نفتی ترانسنفت ۵۱ درصد و یونان و بلغارستان نیز ۴۹ درصد سهام این خط لوله را در اختیار دارند. خط لوله یاد شده ظرفیت حمل ۳۵ میلیون تن نفت خام را در سال داراست و امکان افزایش ظرفیت آن تا ۵۰ میلیون تن نیز وجود دارد.
▪ خط لوله جمهوری چک-بلژیک (CZECH-BELGIUM PIPELINE): شرکت «آر.دبلیو.ای» آلمان در نظر دارد تا یک خط لوله گازی به ظرفیت ۵ میلیارد متر مکعب و با سرمایه گذاری یک میلیارد یورو میان جمهوری چک و بلژیک برای انتقال گاز روسیه به این مناطق احداث کند. این خط لوله قرار است سال ۲۰۱۱ به بهره برداری برسد.
▪ خط لوله دریای خزر (CASPIAN GAS PIPELINE): روسیه، ترکمنستان و قزاقستان، ساخت یک خط لوله جدید در نزدیکی دریای خزر را برای انتقال سالانه بیش از ۲۰ میلیارد متر مکعب گاز در دستور کار خود قرار داده اند. کار احداث این خط لوله قرار طی سال های ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۰ آغاز شود.
منتقدان بر این باورند که این توافق، روسیه را در صادرات گاز از این منطقه دچار تنگنا خواهد کرد.
▪ توسعه خط لوله بالتیک (BALTIC PIPELINE EXPANSION): روسیه طرح توسعه شبکه خط لوله بالتیک را به تصویب رسانده است تا با اجرای آن این کشور بتواند نفت خود را بدون عبور از بلاروس و از طریق «اوست-لوگا» نزدیک بندر پریمورسک روسیه در دریای بالتیک صادر نماید.
شرکت ترانسنفت پس از منازعه نفتی با بلاروس که به قطع جریان نفت به اروپا منتهی شد، پیشنهاد ساخت این خط لوله را ارائه داد. این خط لوله جدید که به نظر می رسد حدود چهار میلیارد دلار هزینه در پی داشته باشد، یک میلیون بشکه در روز ظرفیت انتقال نفت خام خواهد داشت.
▪ خط لوله گاز مجارستان (HUNGARY GAS PIPELINE): شرکت «ام.او.ال» مجارستان در نظر دارد تا ۱۰۰ کیلومتر به شبکه خط لوله گاز خود از مسیر اوکراین با هزینه ۴۸ میلیارد فورینت (۲۹۰ میلیون دلار) تا سال ۲۰۱۰ میلادی بیافزاید. این خط لوله در تامین نیاز روزافزون مجارستان به گاز طبیعی کمک خواهد کرد. شرکت «ام.او.ال» و ترنسگز رومانی همچنین در نظر دارند تا شبکه های گازی خود را با خط لوله جدیدی به طول ۱۰۹ کیلومتر که تا سال ۲۰۱۰ میلادی ساخته خواهد شد، به شهر «سیجید» مجارستان و «آراد» رومانی متصل نمایند.
▪ خط لوله ساوث استریم (SOUTH STREAM PIPELINE): دو شرکت گازپروم و انی ایتالیا در نظر دارند تا خط لوله ای با هزینه ۱۰ میلیارد یورو در رقابت با خط لوله نابوکو بسازند تا بدین ترتیب گاز روسیه را از بستر دریای سیاه به جنوب شرقی اروپا منتقل نمایند. این خط لوله امکانی است برای از بین بردن مناقشه گازی با اوکراین چرا که ساوث استریم از اوکراین عبور نخواهد کرد.

منبع : شبکه اطلاع رسانی شانا