توهمی به نام وب ۲!

در حالیکه بسیاری از برنامه نویسان و متخصصین وب برای اولین بار عبارت وب ۲ به گوششان می خورد پایه گذاران و فعالان نظریه وب ۲ با شادمانی از مرگ وب ۲ سخن می گویند و آنرا به خاطره ها میسپارند.
تعریف مفهومی ناقص و مبهم که می کوشید انواع تعییر و تحولات دنیای وب را تحت عنوان نسل جدید وب زیریک چتر به نام وب ۲جمع کند کاری مشکل و نشدنی است و واژه وب ۲ خیلی زودتر از آنچه انتظار میرفت در اذهان صاحب نظران دنیای وب رنگ باخت و واژه ای مطرود در سخنرانیها و کنفرانسها شد.
با توجه به اینکه این واژه اخیرا در دنیای وب فارسی با آب و تاب خاصی مطرح شده است لازم میدانم اطلاعاتی در مورد سابقه و معانی مختلف وب ۲ خدمت کارشناسان وب و علاقمندان عرض کنم.
● وب ۲ و ریشه های آن:
وب ۲ اولین بار به عنوان نام یک کنفرانس در سال ۲۰۰۴ مطرح شد. مجریان این کنفرانس شرکتO’Reilly Media ناشر کتاب های کامپیوتری و برگزار کننده کنفرانسهای مرتبط با فناوری کامپیوتر و شرکت Medialive International مجری انواع کنفرانس و نمایشگاه های تجاری بود.
در جلسه ای بین مدیران دو شرکت درباره انتخاب نام یک کنفرانس درباره نوآوریهای اقتصاد اینترنتی نام وب ۲ توافق شد.
وب ۲ با الهام از نحوه شماره گذاری نسخه های نرم افزار انتخاب شد و نشانی از همه فناوریهای جدید و متفاوتی بود که در باره وب ارایه خواهد شد و نه تعریف خاصی داشت و نه قرار بود مفهوم جدیدی به نام وب ۲ معرفی شود و نه نسخه جدیدی از وب مورد نظر بود.
نگاه به وب به عنوان یک بستر نرم افزاری و مدل های تجاری ناشی از آن از نکات کلیدی مباحث مطرح شده در کنفرانس وب ۲ سال ۲۰۰۴ بود.
کنفرانس وب ۲ در سال ۲۰۰۵ به گونه ای دیگر برگزار شد.این بار کنفرانس شباهت به یک نمایشگاه تجاری داشت که همه می خواستند در آن شرکت کنند تا ازتحولات دنیای وب عقب نمانند اما با ورودی ۲۸۰۰ دلاری آن عموما نمایندگان شرکتهای بزرگ و گروههای سرمایه گذاری می توانستند در آن شرکت کنند.
تا اینجا هر چه از وب ۲ گفتیم چیزی بیش از نام مناسبی برای تبلیغ یک کنفرانس نبود.
● وب ۲ و”Ajax”:
وقتی صحبت از وب ۲ میشود می گویند وب ۲ فن آوری های جدیدی معرفی کرده است که در صدر واژه های کلیدی که در معرفی فناوریهای وب ۲ بکار می رود آژاکس است .
مقاله های مختلفی درباره فناوریهای جدید وب ۲ و فن آوری جدید آژاکس نوشته شده و اگر آژاکس را نشناسید واقعا فکر می کنید فناوری جدیدی است اما چیزی جز یک نام جدید برای استفاده از زبان جاوا اسکریپت و امکاناتی از قبیل xmlhttprequest در طراحی رابط کاربرنمی باشد"Asynchronous JavaScript and Xml" .
رابط کاربری هم که به شما ارایه میشود چیزی بیش از امکاناتی که فناوری Flash از چند سال پیش دارد نمی باشد ولیکن فقدان استاندارد عمومی برای استفاده از امکانات فلش در طراحی رابط کاربر و موج تبلیغاتی گوگل با معرفی Google Maps باعث شد تا روش آژاکس با نام و رنگ و لعاب جدید همانند یک فناوری جدید بین طراحان وب که از مهارت Flash بی بهره بودند یا مایل به استفاده از آن نبودند جا باز نماید.
در واقع آژاکس با بکار گیری کدهای پیچیده جاوا اسکریپت و ترکیب چند فناوری موجود وب یک روش برای طراحی رابط کاربر معرفی میکند که با توجه به قدرتمند شدن کامپیوتر و مرورگر کاربر از نظر سرعت و حافظه و امکانات اینترنت امکان پذیر شده است و حرکت از سمتthin client به سوی thick client میباشد.
تا اینجا آنچه از وب ۲ میدانیم چیزی بیش از طراحی یک رابط کاربر بهتر نیست و اگر نامی از وب ۲ نبریم و فقط بگوییم آژاکس چیزی از دست نمی دهیم.
● وب ۲ و کاربر سالاری:
سایر ابداعاتی که از وب ۲ نقل میشود به مثالهایی از قبیل سایت wikipedia.com یا del.icio.us یاflickr.com یا Orkut ختم میشود گویا به مدد فناوری وب ۲ این سایتها ایجاد شده اند در حالیکه این چنین نیست.
افزایش دسترسی مردم به اینترنت و تولید محتوا توسط کاربران اینترنت و افزایش اعتماد مردم به وب و روابط اجتماعی در وب باعث شده است تا سایتهایی اینگونه رشد یافته و کم کم فراگیر شوند.
به عبارتی این سایتها حاصل فناوری جدیدی نیستند و زاییده این یکی دو سال هم نیستند و ایده های قدیمی هستند که به مدد شرایط امروزی اینترنت عملی شده اند و کاربرد یافته اند.
ویکی پدیا یک دایره المعارف حرفه ای نیست اما توسط مردم در خدمت به مردم پدید آمده و خوب و کاربردی است و در مورد سایر سایتها هم همین نسبت محوریت مردم برقرار است برای مثال به جای اینکه کاربر به وب سایتهای مختلف سر بزند و اخبار بخواند می تواند با RSS تمام سر خط اخبار مورد نیازش را به دست آورد و یا در مورد تگینگ (Tagging) نیاز به طبقه بندی محتوای تولید شده توسط کاربران اینترنت و اهمیت محتوا باعث شده است تا یک روش قدیمی کاربردی تر و همگانی تر بشود.
همانطور که ملاحظه میکنید وب ۲ فناوری جدید و تعریف شده ای ندارد و از یک سو فاقد اصالت است و از سوی دیگر انواع و اقسام تغییر و تحولات دنیای وب را به این نام می خوانند، تحولاتی که به سختی میتوان آنها را زیر یک عنوان و تعریف مشخص جای داد و آنقدر وسیع است که از معنی و قدرت کلمه وب ۲ می کاهد و مرز مشخصی بین وب ۱ و وب ۲ یا وب ۳ نمی توان تعریف کرد.
بنابراین بهتر است به عنوان کارشناس وب صحبت از برنامه نویسی تحت وب ۲ نکنید که به شما میخندند بجای میتوانید از Ajax و RSS و Social Networking وAdvanced UI Design و... صحبت کنید اما نگویید اینها یعنی وب ۲ چون ماهیتا به هم ربطی ندارند تنها ویژگی آنها این است که فعلا نیاز و مد روز هستند.
وب ۲ را در ردیف اینترنت ۲ یا ipv۶ یا ngn قرار ندهید چون وب ۲ بیشتر نام یک کنفرانس است تا یک بستر نرم افزاری یا فناوری یا یک استاندارد مدون و تقریبا یک نام مرده است اما پایه گذاران آن بدشان نمیآید که اسمی از خود در تاریخ وب به عنوان مطرح کننده نام وب ۲ باقی بگذارند و هر از گاهی اسم آنرا مطرح چون این نام تجاری به منافع آنها هم گره خورده و بیشتر یک ابزار بازار یابی است پس بهتر است به جای نام بردن از وب ۲ مستقیما به خود آن تحول وب یا فن آوری وب اشاره کنیم تا واژه ای دقیق تر و پر معنی تر بکار برده باشیم.

نوشته: سید رضا هاشمی کارشناس ارشد کامپیوتر

منبع : آژانس خبری فناوری اطلاعات و ارتباطات ایستنا