سهند ، تبریز

توده‌ آتشفشانی سهند در 50 كیلومتری جنوب شهرستان تبریز قرار دارد، حد شرقی آن از شهرستان هشترود و سراسكند و قره‌چمن می‌ گذرد و تا حدود قافلانكوه پیش رفته است.
سهند یكی از بلندترین كوه‌های آذربایجان و مهم‌ترین كوه آتشفشانی خاموش ایران است كه ارتفاع قابل ملاحظه آن مولود تراكم توف‌ها و خاكسترهای مواد آتشفشانی است كه در زمان‌های دور از دل كوه بیرون ریخته است.
بلندترین قله‌ سهند به نام جام داغی است به ارتفاع 3750 متر. این كوه تعداد زیادی قله‌های آذرین دارد كه بلندی 17 قله آن از 3000 متر تجاوز می‌كند. از شهرستان تبریز حداقل هشت قله كوهستان سهند به وضوح دیده می‌شود، ارتفاع آن‌ها از 3200 متر بیشتر است. (نظیر سلطان‌داغی در غرب و كریم داغی در شرق) این ارتفاعات قابل ملاحظه و بلند، رطوبت هوای مناطق مجاور را به سوی خود جذب می‌كند به نحوی كه تا اوایل تیرماه از برف پوشیده شده است و گاهی در دامنه‌ها و جبهه‌های شمالی آن، برف از سالی به سال دیگر نیز باقی می‌ماند.
سهند را به دلیل انبوهی گیاه و چمن و گل و مرتع، عروس كوهستان‌های ایران می‌گویند زیرا سطح تمام منطقه كوهستان پوشیده از گیاه، چمن، گل و مرتع است. سهند در بهار گلزاری بی‌بدیل است.
استاد شهریار در شعر بلند سهندیه زیبایی‌های سهند را به تصویر كشیده است كه در این جا قسمتی از این شعر نقل می‌شود :

شاه داغیم، چال پاپاغیم، ائل دایاغیم، شانلی سهندیم!
باشی طوفانلی سهندیم!
باشدا حیدر باباتك قارلا، قییروولا قارشیبسان،
سؤن ایپك تئللی بولودلارلا اوفوقده ساریشیبسان،
ساواشاركن باریشیبسان.

گؤیدن الهام آلالی سرّی سماواته دئیه رسن،
هله آغ‌كور كو بورون، یازدا یاشیل دوْنداگئیه‌رسن،
قوْرادان حالوا یئیه‌رسن

دؤشلرینده صونالار سینه‌سی تك شوخ ممه لرده
نه شیرین چشمه‌لرین وار.
اوْیاشیل تئللری،‌ یئل هورمه ده آینالی سحرده
عشوه‌لی ائشمه‌لرین وار.
قوْی یاغیش یاغسادا یاغسین،
سئل اوْلوب آخسادا آخسین،
یانلاریندا دره‌لر وار.
قوْی قلمقاشلارین اوچسون فره‌لرله، هامی باخسین،
باشلاریندا هره‌لر وار،
سیلدیریملار،‌ سره‌‌لر وار.
اوْ، اتك لرده نه قیزلار یاناغی لاله‌لرین وار،
قوزولار اوتلایاراق، نئی ده نه خوش ناله‌لرین وار،
آی كیمی هاله‌لرین وار.
گول چیچكدن بزه‌ننده نه گلین‌لر كیمی نازین،
تئل اسنده اوْ سولاردا نه درین راز - نیازین،
اوینانار گوللو قوْتازین.
تیتره‌ییر ساز تئلی تك شاخه‌لرین چایدا - چمنده،
یئل او تئللرده گزنده، نه كوْراوغلی چالی سازین،
اؤرده گین خلوت ائدیب گؤلده پری لرله چیمنده
قوْل - قاناددان اوْناآغ حوله آچار غمزه‌لی قازین،
قیش گِئده‌ر، قوْی گله‌ یازین.

هله نوروز گولی‌وار، قارچیچكین‌وار، گله‌جك‌لر،
یئل - یاغیشدا یویونار كن‌ده گو نشله گوله‌جك‌لر
اوزلرین تئز سیله‌جك‌لر.
قیشدا كهلیك هوسی‌له، چؤله قاچدیقدا جوانلار
قاردا قاققیلدایاراق نازلی قلمقا شلارین اوْلسون!
یاز اوْ دؤشلرده ناهار منده‌سین آچدیقدا چوبانلار
بوْللی، سودلی سورولر، دادلی قاووتماشلارین اوْلسون! ...

اوْرداقادرا یاغار، آمماداهاگوللر سوْلابیلمز،
بو طبیعت اوْطراوتده محال دیر اؤلابیلمز،
عؤمر پیمانه‌سی اوْردا دوْلا بیلمز.
اوْ افوقلرده با خارسان نه دنیزلر، نه بوْغازلار،
نه پریلر كیمی قو قوشلاری اوچماقدا نه قازلار،
گؤلده چیممكده نه قیزلار.
بالیق اولدوز كیمی گؤللرده، دنیزلرده پاریلدار،
آبشار میرواریسین سئل كیمی تؤكدوكده خار یلدار،
یئل كوشرلدار، سو شار یلدار.