آن چه بر جوان امروز می‏گذرد

تمدن‏های معاصر در جهان آن قدر پر تحرك وسریع عمل می‏نمایند كه علم اطلاع رسانی نیز گاهی برای درك موقعیت‏خویش، عقب می‏ماند. از این رو نسل حاضر با دنیایی مدرن تراز گذشته روبرو هستند; دنیایی كه به دلیل سیستم‏های مجهز تبلیغاتی، قبضه شده و فرهنگ‏ها را چنان گسیل می‏دهد كه گویا این‏ها همگی خودی بوده و بیگانگی احساس نمی‏شود.
بحران جهان امروز
جهان امروز، با بحران «از هم گسیختگی‏» روبرو است; زیرا از یك سو پیشرفت‏های علمی و تكنولوژی هر روز به جهانیان عرضه می‏شود و از سوی دیگر مشكلات روحی و معنوی مردم، حادتر و بزرگ‏تر می‏شود و این حالات روانی بحرانی‏ترین مشكل جامعه می‏باشد. به دنبال بهره برداری كشورها از توسعه یافتگی كشورهای پیشرفته و وارد نمودن تكنولوژی غرب، عارضه‏های بزرگ تهاجم فرهنگی و استفاده نابسامان از علم وارداتی گریبان‏گیر جهان سوم می‏گردد.
فقدان معنویت
نسل حاضر با دنیایی دل فریب و خالی از معنویات روبرو است. «تغذیه مادی‏» بشر امروزی، هماهنگ با «ارضاء نیاز معنوی‏» او نبوده و هماهنگ عمل ننمودن این دو نهاد موجب شده است كه از طرفی رشد جلوه‏های دل فریب دنیا همه را در خود غرق نماید و از سویی كم رنگ شدن بایدها و نبایدها آن چنان گسترش یابد كه احساس پوچی و بی هویتی بر همه لذت‏های مادی مستولی شود.
«و لا تكونوا كالذین نسوا الله فانساهم انفسهم اولئك هم الفاسقون‏» (۱)
آمار داده شده از واقعیات جهان، پرده از این راز بزرگ - كه شاید مهم‏ترین راز سعادت انسان باشد - برمی‏دارد كه در جوامع مدرن امروزی، بشر برای رسیدن به گم شده خویش به همه چیز چنگ می‏زند، مثلا در كشور امریكا شاهد رفتار نامتعادل جوانان; مانند استعمال سیگار ۲۵ درصد، مشروبات الكلی ۵/۱۷ درصد، روابط جنسی ۴۹ درصد، از ۱۸ - ۱۵ سالگی می‏باشیم. (۲)
از این رو خودكشی در جوانان امریكایی در ۳ دهه اخیر ۳۰۰ درصد افزایش یافته است. (۳)
جوانان این گونه كشورها در جست‏وجوی ایده‏آل‏های ساختگی هستند كه به وفور برای هر نوع سلیقه و منشی ارایه شده است و رسانه‏های گروهی نیز خود مروج این فرهنگ می‏باشند.
این گونه به نظر می‏رسد كه قسمت عمده سیستم اطلاع رسانی از روی قصد و یا بدون قصد، در تغییر هنجارهای ارزش اجتماعی، مؤثر است .
اطلاعات متعدد،همگی حامل پیام‏هایی است كه بارزترین آن عبارت است از «هر چه ایجاد لذت و تفریح كند مجاز بوده و می‏توان آن را تجربه نمود» در حالی كه هرگز در عمل نمی‏توان پیرو چنین الگویی بود; زیرا نتیجه آن «عقب ماندگی معنوی‏» و «عدم تكامل‏» انسانی است.
آیا برای روح پر تلاطم بشر، پاسخ گویی قوی و فعال یافت می‏شود كه غذای معنوی او را به بهترین و متنوع‏ترین شیوه عرضه كند؟ آیا سیستم تبلیغاتی «عرضه كننده‏های معنوی‏» آن قدر وسیع و پردامنه است كه سریع‏تر از آنتن‏های ماهواره‏ای عمل نماید؟ و اصولا برای تبلیغات چه ارزش‏هایی می‏توان از چهره الهی انسان‏استفاده كرد؟ و چگونه می‏توان نسل جوان امروز جهان را متوجه یافتن خویشتن خویش نمود؟
جامعه انقلابی ایران
جامعه فعلی ما، تجربه‏ی یك حیات روحی و معنوی قوی را به همراه خود دارد. لازم است‏به ذكر بعضی از خاطرات فراموش شده گذشته - كه زیر بنای اصلی و اساس این كشور بودند - اشاره شود.
ملت ما به دنبال یك همت والای مردمی كه برخاسته از روح اعتقادی و ذاتی مردم بود به پا خاستند و بعد از انقلابی عظیم - كه جز به وصل بودن به چشمه جوشان رحمت الهی، هیچ تصور دیگری از نحوه پیروزی آن نیست - دوره تكاملی جدیدی را آغاز نمودند.
الف. شروع انقلاب
جوانان آن روز انقلاب; به عبارت دیگر بعد از بحران بی‏خدایی، با ارزش‏هایی كه رنگ معنویت داشت روبه‏رو شدند و چنان آن را جذب كردند كه موجب شد در نسل آن روز انقلاب، انرژی پر شور جوانی صرف راه عقیده و ایمان گردد. كسی نبود كه در آن برهه گوشه‏ای از این ارزش‏ها را جذب نكرده باشد. گو این كه انسان بسیار فراموش كار است.
ب. دوران جنگ تحمیلی
بلافاصله بعد از انقلاب و با آغاز جنگ تحمیلی، جوانان خود ساخته، خود را در معرض امتحان الهی دیدند. ملاك، سبقت گرفتن از ویژگی‏های روحی جوانان نسل نو بود كه بر پایه خودساختگی، عزت نفس و از خودگذشتگی بنا گردید. اینجاست كه سخن قبلی بیشتر معنا پیدا می‏كند. در زمان جنگ و برهه لطیف خودسازی، غذای روحی و معنوی نسل آن روز از رشد مادی عرضه شده به آنان سبقت گرفته بود. آنان چنان از لطف الهی و نور خداوندی بهره‏مند شدند كه ارزش‏های ملی كشور را دچار تغییر و تحول و جهت‏بندی نمودند.
ملاك‏ها دور می‏زد و اصل، ایمان، خدا محوری، دوری از خودمحوری، عدم خود پسندی و دوری از تشریفات بود. ارزش‏ها بر اساس انسانیت‏ها شكل می‏گرفت و خلاصه كلام، ملاك‏ها الهی بود. این جوانان دیگر جوانان زمینی نبودند، دستیابی به قله‏های بلند، گذشتن از بسیاری از دلبستگی‏ها و وابستگی‏ها را می‏طلبد و برای یافتن چنین گوهر عظیم، كمال هزینه لازم است. دادن خون صدها شهید گرانقدر حاكی از این است كه برای ایجاد موج در جامعه، دادن خون گران مایه شهید بزرگترین نعمت الهی است.
ج. وضعیت جوانان پس از خاتمه جنگ تحمیلی
اما نسل حاضر، دوران پرشور بریدن از بی‏خدایی قبل از انقلاب و پناه بردن به ارزش‏ها را بعد از پیروزی آن كمتر درك كرده است. او در جامعه‏ای به دنیا آمده كه بسیاری از ارزش‏ها جنبه شعارینه پیدا كرده‏اند و این بدترین مشكل در برخورد با جوان امروز است. گوشزد كردن ارزش‏های والای انسانی; مثل حفظ حجاب و دیگر اركان الهی برای او جنبه عادت و روزمرگی یافته است. جامعه‏ای كه به دنبال گذر زمان، بعضی از اصول اولیه را به صورت كمرنگ و با نقص به او عرضه می‏كند، نمی‏تواند جوابی برای صدها سؤال او داشته باشد و گاهی این جواب‏ها چنان بد و ناموزون پاسخ داده می‏شود كه او را در یك چهار چوب بسته و بدون عرضه روش اجرایی ممكن قرار می‏دهد.
پیشنهاد
تكامل جوانان احتیاج به «ایجاد تصوری‏» برای جوانان، جوامع و كشورها دارد. باید زبانی مشترك ایجاد كنیم كه نه تنها تعاریف این سن و مراحل رشد و تكاملش را در بر داشته باشد، بلكه فهمی مشترك از پایه‏ها و مبناها را ذكر نماید. (۴)
با توجه به نفس پرتحرك انسان و قدرت تفكر و تدبر وی و تنوع‏طلبی كه از خصوصیات ذاتی بشر است، می‏طلبد كه علم و تحقیق كه همان ابزار تفكر انسانی است، دست‏به دست هم داده و مسیر را برای او روشن سازند، تا بتواند بر اساس نیازها و خواسته‏های لازم راه زندگی را بیابد.
علم ابزاری است كه به وسیله آن هدف بلند الهی كه همان تعالی روح است میسر می‏شود.
مراكز مطالعات مذهبی و علمی، ضمن همكاری و ارتباط با یكدیگر، شاخصه‏های مراحل رشد و تكامل انسانی را بر مبنای ارزش‏ها، علم و رفتار فردی و سازمانی برای رشد و تكامل نسل نو ارایه نمایند.
پی‏نوشت‏ها:
۱) سوره حشر، آیه ۱۹.
۲. Building Resiliency P.P۱۱_۱۴.National Assembly.۱۹۹۴
Academy For Educational Development, Foundations Forchane e۱۹۹۶, Second, Edition.
۳. Hurbor view injury prevention and Research center.
۴) خلیلی، شیوا، مشكلات محیطی جوانان خاورمیانه در عصر اطلاعات، سومین كنفرانس زنان برای صلح در خاورمیانه، قبرس، اردیبهشت ۱۳۷۸.
لیلا سادات زعفرانچی

منبع : بنياد انديشه اسلامي