برنامه های اتمی ایران؛ موضوع حیثیتی روسیه در برابر غرب

كشورهای غربی بویژه آمریكا با اعلام نگرانی نسبت به تبعات این همكاری در تقویت توان نظامی ایران، مكرراً خواستار توقف آن شدند.
از اوایل دهه ۱۹۹۰ كه همكاری هسته ای ایران و فدراسیون روسیه آغاز شد، آمریكا همواره ضمن ابراز مخالف خود با این روابط اعلام كرده است كه همكاری هسته ای ایران و روسیه، تهران را به سوی دستیابی به سلاح هسته ای راهنمائی خواهد كرد.
این موضوع از زمان ریاست جمهوری كلینتون (۲۰۰۰-۱۹۹۲) تاكنون یكی از موارد اختلافات سیاسی فی مابین بوده است. در این باره روسیه تاكنون در برابر فشارهای آمریكا مقاومت نموده و همكاری خویش را ادامه داده است.
در داخل روسیه سه نگرش در مورد علل فشارهای سیاسی آمریكا در مورد همكاری روسیه و ایران وجود دارد:
طرفداران نگرش نخست بر این اعتقادند كه هدف اصلی سیاست خارجی ایالات متحده آمریكا، محدود و منزوی كردن ایران و جلوگیری از حضور روسیه در بازار پرمنفعت انرژی ایران می باشد. این گروه معتقدند كه مخالفت آمریكا با این روابط بی پایه و اساس است. زیرا ایران در چارچوب حقوق بین الملل قدم بر می دارد و روسیه نیز باید از این موقعیت مناسب استفاده كرده و ضمن تأمین منافع سیاسی و اقتصادی خویش تسلیم فشار های آمریكا نشود. آنها علل فشارهای سیاسی و اقتصادی آمریكا را ناشی از اختلافات سیاسی ایران و آمریكا می دانند اكثر سیاستمداران كنونی روسیه و از جمله پوتین طرفدار این نگرش هستند.
گروه دوم كه در رأس آنها پریماكف وزیر خارجه اسبق روسیه قرار دارد، بر این اعتقادند كه ریشه اصلی سیاست مخاصمه جویانه آمریكا در قبال ایران ناشی از نفوذ و فشارهای لابی صهیونستی در واشنگتن است.
گروه سوم معتقدند كه مخالفت آمریكا بی پایه و اساس است و واشنگتن تلاش دارد تا از همكاری روسیه و ایران برای فشار سیاسی بر روسیه استفاده كند. به عبارت بهتر ایالات متحده آمریكا كوشش می كند تا وجود یا عدم وجود همكاری هسته ای روسیه و ایران را منوط به همكاری یا عدم همكاری آمریكا و روسیه در حوزه های مختلف كند. یعنی همكاری آمریكا و روسیه در موضوعات جهانی بستگی به عدم همكاری مسكو با تهران دارد. این نكته قابل توجه است كه علی رغم بدقولی روسها در تحویل به موقع نیروگاه بوشهر، آنها تاكنون در برابر فشارهای ایالات متحده آمریكا مبنی بر قطع همكاری با ایران مقاومت كرده اند و اعلان نموده اند كه همكاری هسته ای آنها با جمهوری اسلامی ایران براساس اساسنامه آژانس بین المللی انرژی اتمی و مفاد معاهده NPT می باشد و به گونه ای طراحی شده است كه به هیچ وجه امكان تولید سلاح هسته ای وجود ندارد.
علی رغم فشارهای سیاسی كشور های غربی بر مسكو در خصوص همكاری هسته ای با ایران، كرملین تاكنون این روابط را ادامه داده است، زیرا ایران را كشوری مهم در عرصه سیاست خارجی و اقتصادی خود می بیند. در مورد اهمیت ایران برای روسیه وزیرخارجه این كشور در اكتبر ۲۰۰۴ گفته است كه: « ایران تنها كشور در خاورمیانه است كه پیوندهای اقتصادی، نظامی، علمی و فناوری آن با روسیه در حال افزایش است. ایران ۱۱ درصد منابع نفتی جهان و حدود ۱۸ درصد منابع گاز جهان را در اختیار دارد.
این كشور از موقعیتی ژئواستراتژیك در همسایگی اروپا و منطقه آسیای مركزی و قفقاز برخوردار است و تمامی مرزهای شمالی خلیج فارس در اختیار ایران است. در نتیجه مشاركت با ایران برای روسیه بسیار مهم و كلیدی است.
مسكو در مورد توسعه روابط اقتصادی با ایران اهداف میان مدت و كوتاه مدت اقتصادی را مدنظر دارد. حجم روابط تجاری ایران و روسیه درسال ۲۰۰۴ بالغ بر ۴/۱ میلیارد دلار بوده است. این در حالی است كه تهران و مسكو توانایی ارتقای این سطح مبادلات را دارند و برنامه ریزی نموده اند تا آن را در سال های آینده به ۱۰ میلیارد دلار نیز برسانند زیرا از دیدگاه روسها بازار داخلی ایران از ظرفیت مناسبی برای واردات فناوری های نوین بویژه در حوزه نظامی برخوردار است.
علاوه بر این روسها معتقدند كه باید از طریق حمایت از ایران بتدریج جایگاه سیاسی و بین المللی خویش را بدست آورند. از دیدگاه آنها رها سازی پرونده هسته ای ایران وجهه سیاسی روسیه را در نظام بین الملل خدشه دار خواهد كرد لذا آنها به هر طریق ممكن تاكنون در برابر فشارهای سیاسی و اقتصادی غرب مقاومت نموده اند. اینكه آنها تا چه حد خواهند توانست در برابر امتیازات اغوا كننده غرب مقاومت كنند، در آینده مشخص خواهد شد اما آنچه به وضوح قابل مشاهده است، این است كه پرونده هسته ای ایران به یك موضوع حیثیتی برای روسیه در برابر غرب تبدیل شده است و اكثر سیاستمداران روسی معتقدند كه روسیه نباید از همكاری هسته ای با ایران كنار بكشد زیرا در این صورت پرستیژ و جایگاه بین المللی خود را ازدست خواهد داد.

منبع : خبرگزاری فارس