ایستگاه خاتمی!

در حاشیه اظهارات اخیر خاتمی درباره تصمیم نهایی وی برای شرکت یا عدم حضور در انتخابات ریاست جمهوری ۸۸ برخی منابع خبری از دیدار خاتمی و هاشمی‌رفسنجانی خبر دادند که در این دیدار هاشمی رفسنجانی به خاتمی توصیه می‌کند اگر قصدی برای حضور در انتخابات هم ندارد، فعلا صراحتا این امر را بیان نکرده و منتظر شرایط بماند.
در اینکه حضور یا عدم حضورخاتمی به عنوان یک سرمایه سیاسی در انتخابات ریاست جمهوری سال آینده نقش بسزایی در فرایندهای زیردستی ائتلاف سازی دوم خردادی ها دارد، شکی نیست اما در اینکه اتوبوس دوم خرداد تا چه زمان می خواهد در ایستگاه خاتمی توقف کند جای چون و چرا بسیار است.این موضوع برای مسافران این اتوبوس نیز نگران کننده و ناخوشایند است.خاتمی در سالهای گذشته برای دوم خردادی ها به ماده ای سیاسی تبدیل شده که گویا هیچ وقت قرار نیست به انرژی تبدیل شود این در حالی است که به تعبیر یکی از نویسندگان دوم خردادی در عالم سیاست اصل بر بقای انرژی یک نیروی سیاسی است و نه ماده آن.
از سویی در تحلیل پدیده خاتمی بین گروه‌های دوم خردادی این یک سوال جدی است که خاتمی مایه اتحاد است یا اختلاف! آسیب‌شناسی فرآیند ائتلاف‌سازی در جبهه دوم خرداد مستلزم مطالعه موردی بر هویتهای چندگانه سیاسی است که به ظاهر در هیبت یک جریان واحد ظاهر می شوند.اگر چه فرایند ائتلاف سازی در ایران مسیر پیچیده‌ای را همواره در پیش رو داشته است اما این ضعف در قبال گروه‌های دوم خردادی جنبه ساختی به خود گرفته واساسا تا گلوگاه تفرق دراین جریان بسته نشود نمی‌توان امید چندانی به حرکت‌های روبنایی وتاکتیکی داشت.گروه‌هایی چون اعتماد ملی، کارگزاران، مجمع روحانیون مبارز،اعتدال و توسعه، مردمسالاری و همبستگی چند سال است که به طور جدی در صدد هستند تا راه خود را از مشارکت و سازمان مجاهدین جدا کنند.
مهدی کروبی دبیر کل حزب اعتماد ملی در آخرین اظهار نظر خود در جمع اعضای شورای مرکزی این حزب اعلام کرده است” اعتماد ملی مطمئنا کاندیدای حزبی خواهد داشت” حزب اعتدال و توسعه نیز عملا با کارت حسن روحانی وارد بازی شده است.کارگزاران نیز در صدد جلب نظر برخی از اعضای مجمع روحانیون برای حمایت از گزینه‌های این حزب است.و سایرین نیزقس علی هذا
مضاف بر اینکه این تفکردر بین برخی از استراتـژیستهای دوم خردادی در حال رشد است که در یک بازی سیاسی با هزینه کرد منابع به مرور زمان از ارزش آن منابع کاسته می‌شود. این یک انحراف ذهنی استراتژیک است که برخی به ظرفیت‌های ازدست رفته خاتمی دل بسته‌اند مضاف براینکه تشخیص و تخمین جایگاه سید محمد خاتمی در افکار عمومی کشور مستلزم مطالعات گسترده‌ای است که در صورت کوچک‌ترین اشتباه حداقل سرمایه‌ گروه‌های دوم خردادی را نیز به باد می‌دهد.
معمولا تا چند ماه به انتخابات مانده نمی‌توان از یک افکار عمومی منسجم و واقعی سخن راند. تنها مسائل مهم وگفتمان ساز است که می‌تواند در یک دوره ده ساله یا بیشتر افکار عمومی را حول خود نضج دهد. از سویی در جوامع موزائیکی تشخیص جایگاه افراد و شعارهایشان در افکار عمومی به مراتب سخت‌تر است.
واقعیت آ‌ن است که دوم خردادی‌ها طی ده سال گذشته یک ارزیابی دقیق از جایگاه متغیر خاتمی در افکار عمومی نکرده‌اند وگمانه‌زنی‌های فعلی مبنی بر حضور مجدد خاتمی و ظرفیت‌‌های به اصطلاح ذاتی وی نمی‌تواند درموقعیت آتی اصلاح‌طلبان موثر افتد.
علاوه بر آنکه بخش عظیمی از افکار عمومی منسجم حول خاتمی تصنعی بود و نه طبیعی . یعنی درست چند شب قبل از انتخابات دوم خرداد ۷۶ کمتر کسی خاتمی را می‌شناخت. در واقع قسمت معتنا بهی از محبوبیت خاتمی رسانه‌ای بود.
از سویی با بلوغ سیاسی جامعه از میزان نفوذ عوامل شخصیتی کاسته شده و مردم بیش از آنکه تحت تاثیر افراد واقع شوند برنامه‌ها و شعارهای انتخاباتی برایشان مهم است. از آنجا که گروه‌های دوم خردادی هنوز بر یک مانیفست مشترک توافق نکرده‌اند خاتمی نمی‌خواهد وارد فازی شود که هیچ حرف جدیدی برای گفتن نداشته باشد.
در نهایت صرف نظر از انگیزه ها ی آشکار و پنهان خاتمی در انتخابات آینده وی با یک چالش جدی درون گروهی تحت عنوان “ جناح بندی نافرمان”در بین دوم خردادی ها روبرو است.جناح‌بندی نافرمان در درون احزاب سیاسی محصول توسعه نیافتگی فرایندهای فرهنگ تحزب در کشورهای جهان سوم است. جناح‌گرایی اشاره به یک سازمان غیر رسمی در درون حزب دارد که در نهایت منجر به چندپارگی سیاست‌های حزبی و گاه بروندادهای متناقض می‌شود.
افراطی‌گری در جریان دوم خرداد که بازتاب وابستگی بخش‌هایی از این جریان به بیگانگان به منظور بر هم زدن ثبات سیاسی کشور است را می‌توان در قالب جناح‌بندی نافرمان در بین گروه‌های دوم خردادی تحلیل کرد. خاتمی بهتر از هر کسی می‌داند که بروندادهای متناقص جناح‌بندی نافرمان در جریان اصلاحات اولین لطمه را به مواضع انتخاباتی آنها خواهد زد و افکار عمومی را نسبت به کل این جریان بی‌اعتماد می‌سازد.

صالح اسکندری

منبع : روزنامه رسالت