شنبه, ۸ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 27 April, 2024
مجله ویستا


گیس بریده‮


گیس بریده‮
با‭ ‬بررسی‭ ‬خلاصه‭ ‬داستانی‭ ‬كه‭ ‬توسط‭ ‬خود‭ ‬عوامل‭ ‬فیلم‭ ‬‮«‬گیس بریده‮»‬‭ ‬نوشته‭ ‬شده‭ ‬است،‭ ‬كار‭ ‬نقد‭ ‬این‭ ‬فیلم‭ ‬راحت تر‭ ‬و‭ ‬سریع تر‭ ‬صورت‭ ‬می‮ ‬پذیرد‮:‬
‮«‬مریم‮»‬‭ ‬سال‭ ‬آخر‭ ‬دبیرستان‭ ‬را‭ ‬می‮ ‬گذراند‭ ‬و‭ ‬‮٧١‬‭ ‬سال‭ ‬سن‭ ‬دارد‮.‬‭ ‬او‭ ‬به‭ ‬خاطر‭ ‬نامه های‭ ‬عاشقانه ای‭ ‬كه‭ ‬برایش‭ ‬به‭ ‬مدرسه‭ ‬و‭ ‬خانه‭ ‬فرستاده‭ ‬می‮ ‬شود،‭ ‬مورد‭ ‬سوءظن‭ ‬اولیای‭ ‬مدرسه‭ ‬و‭ ‬خانواده اش‭ ‬قرار‭ ‬می‮ ‬گیرد‮.‬‭ ‬تلفن های‭ ‬مكرر‭ ‬و‭ ‬نامه های‭ ‬نامشخص،‭ ‬مریم‭ ‬را‭ ‬در‭ ‬شرایط‭ ‬سختی‭ ‬قرار‭ ‬می‮ ‬دهد‮.‬‭ ‬پدرش‭ ‬كه‭ ‬در‭ ‬خانواده ای‭ ‬مردسالار‭ ‬بزرگ‭ ‬شده‭ ‬است،‭ ‬مقابل‭ ‬مریم‭ ‬و‭ ‬اندیشه های‭ ‬او‭ ‬واكنش‭ ‬شدیدی‭ ‬نشان‭ ‬می‮ ‬دهد‮.‬‭ ‬مریم‭ ‬باید‭ ‬چه‭ ‬كند؟‭ ‬فرار‭ ‬از‭ ‬خانه؟‮!‬‭ ‬یا‭ ‬مقاومت‭ ‬و‭ ‬تمكین‭ ‬از‭ ‬اندیشه های‭ ‬پدر،‭ ‬كه‭ ‬ممكن‭ ‬است‭ ‬دست‭ ‬پدر‭ ‬و‭ ‬یا‭ ‬یكی‭ ‬از‭ ‬اطرافیان‭ ‬به‭ ‬خون‭ ‬او‭ ‬آغشته‭ ‬شود!؟‭ ‬یا‭ ‬خودكشی؟‮!‬‭ ‬ولی‭ ‬مریم‭ ‬راه‭ ‬درستی‭ ‬را‭ ‬انتخاب‭ ‬می‮ ‬كند‭ ‬و‭ ‬آن‮...‬
در‭ ‬این‭ ‬متن‭ ‬چند‭ ‬كلمه‭ ‬ناهمگون‭ ‬وجود‭ ‬دارد،‭ ‬كه‭ ‬نمایانگر‭ ‬تفكرات‭ ‬و‭ ‬آرمان های‭ ‬عمیق‭ ‬فیلمساز‭ ‬است‮.‬‭ ‬كلمات‭ ‬و‭ ‬جملاتی‭ ‬چون‭ ‬‮«‬خانواده‭ ‬مردسالار‮»‬،‭ ‬‮«‬اندیشه های‭ ‬پدر‮»‬‭ ‬و‭ ‬‮«‬مریم‭ ‬راه‭ ‬درستی‭ ‬را‭ ‬انتخاب‭ ‬می‮ ‬كند‮»‬،‭ ‬نشان‭ ‬از‭ ‬رویكرد‭ ‬كارگردان‭ ‬به‭ ‬ساخت‭ ‬یك‭ ‬فیلم‭ ‬چند‭ ‬لایه‭ ‬روشنفكرانه‭ ‬و‭ ‬فمینیستی‭ ‬دارد‮.‬‭ ‬نتایج‭ ‬این‭ ‬نوع‭ ‬نگاه‭ ‬را‭ ‬در‭ ‬چند‭ ‬جای‭ ‬فیلم‭ ‬می‮ ‬توان‭ ‬پیگیری‭ ‬كرد‮:‬‭ ‬سكانسی‭ ‬كه‭ ‬مریم‭ ‬‮(‬گلشیفته‭ ‬فراهانی‮)‬‭ ‬و‭ ‬پدرش‭ ‬‮(‬محمدرضا‭ ‬شریفی‮ ‬نیا‮)‬‭ ‬دور‭ ‬میز‭ ‬صبحانه‭ ‬نشسته اند‭ ‬و‭ ‬رادیو‭ ‬دارد‭ ‬خبر‭ ‬مرگ‭ ‬میلوشویچ‭ ‬جنایتكار‭ ‬جنگی‭ ‬صرب‭ ‬را‭ ‬اعلام‭ ‬می‮ ‬كند‮.‬‭ ‬این‭ ‬سكانس‭ ‬اشاره‭ ‬به‭ ‬تفكرات‭ ‬مستبدانه‭ ‬پدر‭ ‬و‭ ‬نابودی‭ ‬این‭ ‬تفكر‭ ‬در‭ ‬دنیای‭ ‬جدید‭ ‬دارد‭ ‬یا‭ ‬جایی‭ ‬كه‭ ‬مریم‭ ‬برای‭ ‬شكایت‭ ‬از‭ ‬پدرش‭ ‬مردد‭ ‬است‮.‬‭ ‬اما‭ ‬خودروهای‭ ‬آب پاشی‭ ‬شهرداری‭ ‬او‭ ‬را‭ ‬به‭ ‬سمت‭ ‬دادگاه‭ ‬سوق‭ ‬می‮ ‬دهند‮.‬
در‭ ‬همین‭ ‬راستا‭ ‬جنبه های‭ ‬فمینیستی‭ ‬فیلم‭ ‬هم‭ ‬تقویت‭ ‬شده‭ ‬است‮:‬‭ ‬همه‭ ‬آدم های‭ ‬خشن‭ ‬و‭ ‬بد‭ ‬داستان‭ ‬مردند‭ ‬‮(‬پدر،‭ ‬عمو،‭ ‬دایی‭ ‬و‭ ‬اقوام‭ ‬پدری‭ ‬مریم‮)‬‭ ‬و‭ ‬همه‭ ‬آدم های‭ ‬خوب‭ ‬فیلم،‭ ‬زن‭ ‬هستند،‭ ‬‮(‬مادر،‭ ‬خانم،‭ ‬معلم،‭ ‬و‭ ‬خود‭ ‬مریم‮)‬‭ ‬البته‭ ‬در‭ ‬اینجا‭ ‬یك‭ ‬استثناء‭ ‬هم‭ ‬وجود‭ ‬دارد‮.‬
‭ ‬قاضی‭ ‬دادگاه‭ ‬مرد‭ ‬خوبی‭ ‬است،‭ ‬چون‭ ‬پدر‭ ‬‮«‬مریم‮»‬‭ ‬را‭ ‬به‭ ‬زندان‭ ‬می‮ ‬اندازد‭ ‬و‭ ‬او‭ ‬را،‭ ‬از‭ ‬چنگ‭ ‬یك‭ ‬مرد‭ ‬مزاحم‭ ‬نجات‭ ‬می‮ ‬دهد‮.‬‭ ‬یعنی‭ ‬از‭ ‬نظر‭ ‬فیلمساز‭ ‬تنها‭ ‬راه‭ ‬نجات‭ ‬زنان‭ ‬در‭ ‬یك‭ ‬جامعه‭ ‬مردسالار،‭ ‬پناه‭ ‬بردن‭ ‬به‭ ‬دامان‭ ‬قانون‭ ‬و‭ ‬مراجع‭ ‬قضایی‭ ‬است،‭ ‬زیرا‭ ‬دیگر‭ ‬راه ها‭ ‬همگی‭ ‬به‭ ‬بن بست‭ ‬ختم‭ ‬می‮ ‬شوند‭ ‬‮(‬به‭ ‬خلاصه‭ ‬داستان‭ ‬دقت‭ ‬كنید‭ ‬كه‭ ‬در‭ ‬آن‭ ‬آمده‭ ‬است‮:‬‭ ‬مریم‭ ‬راه‭ ‬درستی‭ ‬را‭ ‬انتخاب‭ ‬می‮ ‬كند‮).‬
البته‭ ‬هیچ‭ ‬اشكالی‭ ‬ندارد‭ ‬كه‭ ‬كارگردانی‭ ‬بخواهد‭ ‬تحلیل های‭ ‬شخصی‭ ‬اجتماعی‮ ‬اش‭ ‬را،‭ ‬از‭ ‬طریق‭ ‬فیلم‭ ‬به‭ ‬مخاطبانش‭ ‬عرضه‭ ‬كند‮.‬‭ ‬مشكل‭ ‬اینجاست‭ ‬كه‭ ‬سایر‭ ‬عناصر‭ ‬فیلم،‭ ‬همپای‭ ‬این‭ ‬تحلیل های‭ ‬بلندپروازانه‭ ‬حركت‭ ‬نمی‮ ‬كنند‮.‬
فیلم‭ ‬می‮ ‬توانست‭ ‬یك‭ ‬ملودرام‭ ‬ساده‭ ‬جذاب‭ ‬باشد‮.‬‭ ‬روایت‭ ‬‮«‬گیس بریده‮»‬‭ ‬این‭ ‬ظرفیت‭ ‬را‭ ‬دارد‭ ‬كه‭ ‬مخاطب‭ ‬را‭ ‬تا‭ ‬لحظه‭ ‬آخر‭ ‬در‭ ‬سالن‭ ‬سینما‭ ‬نگه‭ ‬دارد‮.‬‭ ‬درامی‭ ‬كه‭ ‬فیلمنامه نویس‭ ‬خلق‭ ‬كرده،‭ ‬هر‭ ‬لحظه‭ ‬به‭ ‬سمت‭ ‬خشونت‭ ‬پیش‭ ‬می‮ ‬رود‭ ‬و‭ ‬در‭ ‬آن‭ ‬همه‭ ‬اتفاقات،‭ ‬برخلاف‭ ‬پیش بینی‭ ‬مخاطب‭ ‬رخ‭ ‬می‮ ‬دهند‮.‬‭ ‬اینها‭ ‬مولفه هایی‭ ‬هستند‭ ‬كه‭ ‬به‭ ‬جذاب تر‭ ‬شدن‭ ‬روایت‭ ‬كمك‭ ‬می‮ ‬كنند‮.‬‭ ‬دقیقا‭ ‬در‭ ‬لحظه ای‭ ‬كه‭ ‬انتظار‭ ‬داریم‭ ‬‮«‬مریم‮»‬‭ ‬در‭ ‬نهایت‭ ‬پشیمانی‭ ‬پیش‭ ‬پدر‭ ‬برود‭ ‬و‭ ‬از‭ ‬او‭ ‬معذرت خواهی‭ ‬كند،‭ ‬عكس‭ ‬این‭ ‬ماجرا‭ ‬اتفاق‭ ‬می‮ ‬افتد‭ ‬و‭ ‬او‭ ‬با‭ ‬پاسخی‭ ‬طلبكارانه‭ ‬و‭ ‬معترضانه‭ ‬با‭ ‬پدرش‭ ‬برخورد‭ ‬می‮ ‬كند‮.‬
‭ ‬همچنین‭ ‬در‭ ‬سكانس‭ ‬‮«‬دختران‭ ‬خیابانی‮»‬،‭ ‬مخاطب‭ ‬بنا‭ ‬به‭ ‬عادت‭ ‬فیلم های‭ ‬مشابه‭ ‬انتظار‭ ‬دارد،‭ ‬شخصیت‭ ‬اول‭ ‬داستان‭ ‬جذب‭ ‬این‭ ‬گروه‭ ‬شود‮.‬‭ ‬‮«‬نه‭ ‬گفتن‭ ‬سر‭ ‬سفره‭ ‬عقد‮»‬‭ ‬و‭ ‬‮«‬اسلحه‭ ‬گرفتن‭ ‬پیرزن‭ ‬به‭ ‬سمت‭ ‬عمو‮»‬‭ ‬نیز‭ ‬از‭ ‬اتفاقاتی‭ ‬هستند‭ ‬كه‭ ‬جنبه‭ ‬جنایی‭ ‬داستان‭ ‬را‭ ‬بیشتر‭ ‬می‮ ‬كنند‮.‬
با‭ ‬این‭ ‬حال‭ ‬اصرار‭ ‬‮«‬حیدری‮»‬‭ ‬بر‭ ‬نمایاندن‭ ‬تصاویر‭ ‬اغراق‭ ‬شده،‭ ‬به‭ ‬باورپذیری‭ ‬روایت‭ ‬لطمه‭ ‬زده‭ ‬است‮.‬‭ ‬او‭ ‬بدون‭ ‬این‭ ‬كه‭ ‬هیچ‭ ‬پیشینه ای‭ ‬از‭ ‬شخصیت‭ ‬پدر‭ ‬ارائه‭ ‬دهد،‭ ‬مرد‭ ‬خشنی‭ ‬را‭ ‬معرفی‭ ‬می‮ ‬كند‭ ‬كه‭ ‬دخترش‭ ‬را‭ ‬تا‭ ‬سرحد‭ ‬مرگ‭ ‬كتك‭ ‬می‮ ‬زند‮.‬‭ ‬
روایت‭ ‬‮«‬گیس بریده‮»‬‭ ‬هیچ گاه‭ ‬به‭ ‬این‭ ‬سوال‭ ‬پاسخ‭ ‬نمی‮ ‬دهد‭ ‬كه‭ ‬این‭ ‬پدر،‭ ‬بیماری‭ ‬روانی‭ ‬دارد،‭ ‬یا‭ ‬این‭ ‬كه‭ ‬به‭ ‬دخترش‭ ‬مشكوك‭ ‬شده‭ ‬است‮.‬‭ ‬اشارات‭ ‬گنگ‭ ‬اطرافیان‭ ‬‮«‬مریم‮»‬‭ ‬درباره‭ ‬شخصیت‭ ‬‮«‬لمپن‮»‬‭ ‬و‭ ‬‮«‬بی‮ ‬سواد‮»‬‭ ‬پدر،‭ ‬نیز‭ ‬ناكافی‭ ‬و‭ ‬گیج كننده‭ ‬به‭ ‬نظر‭ ‬می‮ ‬رسند‮.‬‭ ‬همچنین‭ ‬برای‭ ‬تماشاگر‭ ‬این‭ ‬سوال‭ ‬پیش‭ ‬می‮ ‬آید‭ ‬كه‭ ‬چگونه‭ ‬این‭ ‬پدر‭ ‬شكاك‭ ‬و‭ ‬خشن‭ ‬در‭ ‬ماجرای‭ ‬گم‭ ‬شدن‭ ‬‮«‬مریم‮»‬‭ ‬اصلا‭ ‬ناراحت‭ ‬و‭ ‬نگران‭ ‬نمی‮ ‬شود؟
در‭ ‬نشان‭ ‬دادن‭ ‬زیاد‭ ‬فلاش بك های‭ ‬ذهنی‭ ‬‮«‬مریم‮»‬‭ ‬هم‭ ‬اغراق‭ ‬به‭ ‬چشم‭ ‬می‮ ‬خورد‮.‬‭ ‬‮(‬تصاویر‭ ‬دویدن‭ ‬او‭ ‬در‭ ‬دشت‭ ‬و‭ ‬بیابان‭ ‬و‭ ‬به‭ ‬یاد‭ ‬آوردن‭ ‬خاطرات‭ ‬كودكی‮).‬‭ ‬این‭ ‬تمهید‭ ‬فقط‭ ‬یك جا‭ ‬مناسب‭ ‬به‭ ‬نظر‭ ‬می‮ ‬رسد‭ ‬و‭ ‬آن‭ ‬سكانس‭ ‬پایانی‭ ‬است،‭ ‬كه‭ ‬پدر‭ ‬در‭ ‬رویاهایش‭ ‬‮«‬مریم‭ ‬كوچك‮»‬‭ ‬را‭ ‬در‭ ‬آغوش‭ ‬می‮ ‬گیرد‮.‬‭ ‬این‭ ‬صحنه‭ ‬نیز‭ ‬با‭ ‬نمونه‭ ‬واقعی‮ ‬اش‭ ‬به‭ ‬صورت‭ ‬موازی‭ ‬مونتاژ‭ ‬می‮ ‬شود‮.‬
‮«‬گیس بریده‮»‬‭ ‬به‭ ‬شدت‭ ‬متكی‭ ‬به‭ ‬بازی‭ ‬دو‭ ‬بازیگر‭ ‬اصلی‮ ‬اش‭ ‬‮(‬محمدرضا‭ ‬شریفی‮ ‬نیا‭ ‬و‭ ‬گلشیفته‭ ‬فراهانی‮)‬‭ ‬است‮.‬‭ ‬گلشیفته‭ ‬فراهانی‭ ‬به‭ ‬خوبی‭ ‬توانسته‭ ‬از‭ ‬پس‭ ‬نقش‭ ‬برآید‭ ‬و‭ ‬برخی‭ ‬از‭ ‬ضعف های‭ ‬فیلم‭ ‬را‭ ‬بپوشاند‮.‬‭ ‬او‭ ‬همچون‭ ‬فیلم‭ ‬‮«‬بوتیك‮»‬،‭ ‬در‭ ‬قالب‭ ‬شخصیت‭ ‬یك‭ ‬دختر‭ ‬به‭ ‬بن بست‭ ‬رسیده‭ ‬و‭ ‬سرخورده‭ ‬فرومی‮ ‬رود‮.‬‭ ‬با‭ ‬این‭ ‬تفاوت‭ ‬كه‭ ‬شخصیت‭ ‬جدیدش‭ ‬شیطنت‭ ‬و‭ ‬ساده لوحی‭ ‬قبلی‭ ‬را‭ ‬ندارد،‭ ‬زیرا‭ ‬قرار‭ ‬است‭ ‬ویژگی‮ ‬های‭ ‬یك‭ ‬دختر‭ ‬مقاوم‭ ‬و‭ ‬روشنفكر‭ ‬را‭ ‬داشته‭ ‬باشد‮.‬
در‭ ‬مجموع‭ ‬‮«‬گیس بریده‮»‬‭ ‬می‮ ‬توانست‭ ‬با‭ ‬تاكید‭ ‬بیشتر‭ ‬بر‭ ‬مایه های‭ ‬جذاب‭ ‬و‭ ‬عامه پسند،‭ ‬فیلم‭ ‬سرراست‭ ‬تر‭ ‬و‭ ‬منسجم تری‭ ‬باشد‮.‬‭ ‬برخلاف‭ ‬فیلم‭ ‬كنونی‭ ‬كه‭ ‬تكلیفش‭ ‬با‭ ‬تماشاگر‭ ‬روشن‭ ‬نیست‮.‬‭ ‬چون‭ ‬می‮ ‬خواهد‭ ‬هم‭ ‬جذاب‭ ‬و‭ ‬سرگرم‭ ‬كننده‭ ‬باشد‭ ‬و‭ ‬هم‭ ‬دارای‭ ‬پیام های‭ ‬جدی‭ ‬و‭ ‬هشداردهنده.‬
منبع : پایگاه خبری فیلم کوتاه


همچنین مشاهده کنید