آمریکا مقصد سرمایه های کشورهای عربی

در پی افزایش قیمت نفت کشورهای حوزه خلیج فارس طی ۵ سال اخیر؛ درآمدهای نفتی این کشورها از ۱۵۰۰ میلیارد دلار بیشتر بوده است. عللی همچون درخواست بالا برای نفت خصوصاً از سوی چین و هند، وضع امنیتی بی ثبات در خاورمیانه و بسیاری از کشورهای تولیدکننده نفت نقش بارزی در افزایش بهای نفت ایفا کرده است. امید می رود طی سال های آینده قیمت نفت همچنان بالا باقی بماند. درباره نحوه هزینه سرمایه های حاصل شده از نفت توسط کشورهای عربی سؤالات زیادی مطرح است. این که چگونه این ثروت ها هزینه شوند تا این کشورها از وابستگی تقریباً مطلق به درآمدهای نفتی رهایی یابند.
براساس گزارشی که اخیراً منتشر شده درآمدهای نفتی کشورهای خلیج فارس طی ۵ سال اخیر ۱۵۰۰ میلیارد دلار برآورد شده است.
این مبلغ دو برابر مبلغی است که کشورهای فوق در مدت مشابه گذشته دریافت کرده بودند. طبق اعلام این پژوهش کشورهای حوزه خلیج فارس دو سوم مبلغ فوق را برای واردات هزینه کرده اند و یک سوم باقیمانده را در بازارهای جهانی سرمایه گذاری کرده اند. باوجود تنگناهایی که اعراب و مسلمانان پس از حملات ۱۱ سپتامبر با آن مواجه شدند و تهدید به تحمیل قید و بندهایی درخصوص معاملات مالی با این حال آمریکا همچنان مقصد اول سرمایه های کشورهای خلیج فارس به شمار می رود. از حدود ۵۰۰ میلیارد دلاری که دولت ها و مؤسسه های کشورهای حوزه خلیج فارس در بازارهای جهانی سرمایه گذاری کرده اند سهم آمریکا ۳۰۰ میلیارددلار، اروپایی ها ۱۰۰ میلیارد دلار و کشورهای خاورمیانه ۶۰ میلیارد دلار بوده است. مابقی سرمایه های آنها نیز در بازارهای آسیایی و سایر کشورهای جهان توزیع شده است.
شرکت ها و مؤسسه های مالی کشورهای حوزه خلیج فارس عملیات های اقتصادی موفقیت آمیزی را در سال های گذشته انجام داده اند و انتظار می رود که شرکت های فوق در آینده اقتصاد جهان نقش مهمی داشته باشند. خصوصاً پس از آن که شکاف های موجود میان شرکت های عربی و شرکت های اروپایی درحالت از بین رفتن است. اما شرکت دولت ها درخصوص سرمایه گذاری در این شرکت ها با شفافیت و مدیریت مناسب همراه نبوده است. شرکت بزرگ پتروشیمی عربستان (سابک) در زمینه توسعه روابط خارجی یکی از موفق ترین شرکت های منطقه بوده است. این شرکت در سال ۲۰۰۲ توافقنامه ای را با مجموعه (ای ام اس) دانمارک به ارزش ۲ میلیارد دلار برای مالکیت بخش پتروشیمی شرکت فوق امضا کرد. سابک اخیراً نیز یکی از بزرگترین توافقنامه های منطقه را با شرکت جنرال الکتریک آمریکا به ارزش ۱۱‎/۶ برای خرید واحد پلاستیک مربوط به شرکت فوق امضا کرد. این توافقنامه باعث شد تا شرکت سابک ازنظر ارزش مازاد به بزرگترین شرکت پتروشیمی جهان تبدیل شود.
ورود کشورهای حوزه خلیج فارس به توسعه سرمایه گذاری ها و ورود به فعالیت های اقتصادی جدید و غیرسنتی برای تغییر ساختار اقتصاد این کشورها که تقریباً بر نفت استوار است ضروری به نظر می رسد. تک قطبی بودن اقتصاد کشورهای عربی و تکیه بیش از حد اقتصاد این کشورها بر نفت، اقتصاد این کشورها را به علت عدم ثبات لازم در بازار نفت در معرض تهدید دائمی قرار می دهد. کشوری همچون عربستان ۲۶ درصد از ذخایر نفت خام جهان را دراختیار دارد. ۷۵ درصد از مجموع درآمدهای بودجه عمومی عربستان از بخش نفت تأمین می شود و درآمدهای نفت ۴۰ درصد تولید داخل و ۹۰ درصد درآمد ناشی از صادرات را به خود اختصاص می دهد. در امارات درآمدهای نفتی ۳۳درصد تولید داخل، کویت ۷۵ درصد، بحرین ۳۰ درصد و عمان ۴۰ درصد تولید داخل را به خود اختصاص داده است، این درحالی است که ۷۵ درصد درآمد دولت عمان از نفت تأمین می شود.
بنا بر آنچه گفته شد درمی یابیم که نفت محرک اصلی اقتصاد کشورهای حوزه خلیج فارس به شمار می رود و نزول و صعود اقتصاد کشورهای فوق با نزول وصعود قیمت نفت ارتباط مستقیمی دارد. امری که در سال ۱۹۹۸ با کاهش قیمت نفت به کمتر از ۱۰ دلار به وضوح ملاحظه شد. کشورهای حوزه خلیج فارس در سال ۱۹۹۸ ، ۳۹ درصد از درآمدهای نفتی خویش را نسبت به سال قبل یعنی ۱۹۹۷ از دست دادند و درآمد نفتی این کشورها از ۹۰ میلیارددلار در سال ۱۹۹۷ به ۵۵ میلیارددلار در سال ۱۹۹۸ کاهش یافت و فعالیت اقتصادی این کشورها بشدت کاهش یافت و پرداخت بدهی هایشان به تأخیر افتاد. این امر باعث شد درآمد عمومی بشدت کاهش یافته و بودجه عمومی با کسری مواجه گردد.
شاید یکی از شاخصه های مهم سرمایه گذاری خارجی کشورهای حوزه خلیج فارس در مرحله کنونی نسبت به مرحله های گذشته برنامه ریزی و تدوین استراتژی های فعال و برگزیدن اهداف دقیق برای سرمایه گذاری باشد. کشورهای حوزه خلیج فارس بخش اعظمی از درآمدهای نفتی خویش را به سرمایه گذاری های داخلی در بخش خدمات بهداشتی، آموزش و زیرساخت ها اختصاص می دهند.

مترجم: اسد شکورپور

منبع : روزنامه ایران