آتشفشان

آتشفشان در زمین مراحل آتشفشانی از تظاهرات جالب فعالیت درونی سیاره ما است كه اثرات زیادی بر روی بسیاری از فرآیند ژئوفیزیكی دارد. می‌توان به كمك این واقعیت كه حدود ۵۴۰ آتشفشان فعال در دنیا وجود دارد. یعنی آتشفشان‌هایی كه حداقل یك بار در طی تاریخ ثبت شده دستخوش انفجار شده‌اند. درباره میزان آتشفشان زمین تصوری پیدا نمود.
از این تعداد ۳۶۰ آتشفشان در «حلقه آتش» رشته كوههای آتشفشانی كه اقیانوس آرام را احاطه كرده‌اند، واقع شده‌اند و ۶۸ آتشفشان در كامچاتكاپنینولا و جزایر كوریل قرار گرفته‌اند. در سالهای اخیر مشخص شده كه تعداد بسیار زیادتری از آتشفشان در كف اقیانوس وجود دارند. و فقط در ناحیه مركزی اقیانوس آرام ، حداقل ۲۰۰۰۰۰ آتشفشان یافت می‌شود. انرژی انفجار آتشفشان مقدار انرژی كه در ضمن یك انفجار عادی آزاد می‌شود. با انرژی ۴۰۰۰۰۰ تن از سوخت معادل آن قابل قیاس است.
انرژی كه در یك انفجار عظیم ایجاد می گردد تقریبا معادل انرژی است كه از سوختن ۵۰۰۰۰۰۰ تن ذغال سنگ حاصل می‌شود. پیدایش آتشفشان در سطح ماه ذرات جامد زیادی كه در ضمن انفجار به فضا رانده می‌شوند و پراكنده شدن پرتوهای خورشیدی ، اثر قابل توجهی بر مقدار گرمایی كه به زمین می‌رسد دارند. برخی از اطلاعات موجود نشان می‌دهند كه در تاریخ سیاره ما پیش از دوره یخبندان طولانی فعالیت شدید آتشفشانی صورت گرفته است.
اطلاعات كنونی علمی نشان می‌دهند كه فعالیت آتشفشانی همچنین در اجسام سیاره‌ای دیگری كه از نظر ماهیت و ساختمان به زمین شباهت دارند رخ می‌دهد. آتشفشان ها و حفره‌های سطح ماه ماه كه نزدیك‌ترین همسایه زمین است. از نظر تكاملی شباهت زیادی با سیاره زمین دارد. بنابراین ، مقایسه‌ها و مطالعات ماهواره‌ای باید آشكار كننده بسیاری از مسائل باشد.
بر اساس اطلاعات به دست آمده از دستگاههای اكتشاف ماه ، بیشتر دهانه‌های حلقه‌ای شكل سطح ماه در اثر تصادم پدید آمده‌اند. از سوی دیگر ، اثرات واضحی از فعالیت آتشفشانی در سطح آن كشف شده است. به عنوان مثال سنگ‌های سیاه آتشفشانی مانند گدازه‌های منجمد از مشخصات برجسته سطح ماه هستند. به علاوه دلایلی برای قبول این مسئله وجود دارد كه ما سكون‌ها یا تجمع ماده كه به وسیله ماهواره‌های مصنوعی ماه در زیر ماریا (دریای ماه )كشف شده‌اند. چیزی جز حفره‌های گدازه‌های منجمد نیستند.
احتمالا مشخصات دیگر سطح ماه وجود ارتباط نزدیكی را با فعالیت آتشفشانی نشان می‌دهند. اثرات آتشفشان در ماه در سطح ماه نواحی برآمده یا مناطق دایره شكل كه ارتفاع وجود دارد. و بر روی برخی از آنها علائمی مانند دهانه‌های آتشفشان‌ها (مناطق صخره‌ای تخریب شده اطراف دهانه‌ها) به وضوح دیده می‌شود.
ساختمان‌های مشابهی كه لاكولیت نامیده می‌شوند نیز در زمین وجود دارند. آنها برآمدگی‌های پوسته زمین هستند كه در نتیجه آتشفشان پدید آمده‌اند. برخی از تپه‌های قفقاز شمالی یعنی ماشوك ، بشتاف ، و زیمیكا به این گروه تعلق دارند. دانشمندان عقیده دارند كه فعالیتهای آتشفشانی شدید بیشتر در طی نخستین ، یك و نیم میلیون سال تاریخ پیدایش ماه بوجود آمده‌اند. این نظریه به وسیله سنجش عمر صخره‌های ماه كه دارای مواد آتشفشان می‌باشد تایید گردید عمر صخره‌ها حداقل سه بیلیون سال است.
آتشفشان در سیاره تیر اثرات واضحی از فعالیت آتشفشانی در عكس‌های تهیه شده از تیر نزدیك‌ترین سیاره به خورشید دیده می‌شود. سطح این سیاره به وسیله تعداد زیادی حفره ، سوراخ شده است. با آنكه حفره‌ها در اثر تصادم پدید آمده‌اند. اثرات جاری شدن گدازه‌ها در ته برخی از آنها قابل تشخیص است.
آتشفشان در سیاره زهره برخی از اطلاعات حاكی از آن است كه فعالیت‌های آتشفشانی هم اكنون نیز در سیاره زهره ادامه دارند. همانطور كه می‌دانید درجه حرارت سطح زهره حدود ۵۰۰ درجه سلسیوس است كه در نتیجه اثر گلخانه‌ای معین تجمع گرمای خورشید در ناحیه پایین جو زهره به علت وجود لایه ابری در اطراف سیاره می‌باشد.
كاملا امكان دارد كه آتشفشان‌ها و به ویژه جریان گدازه‌های داغ عامل كمك كننده دیگری باشد. ممكن است ذرات جامد فراوانی كه بر اساس برخی از اطلاعات در جو زهره یافت می‌شوند. دارای منشا آتشفشان باشند. به علاوه باید گفت كه ۱۷ درصد جو از دی اكسید كربن ، گازی كه در ضمن فوران آتشفشان آزاد می‌گردد تشكیل یافته است.