لذت بازنشستگی در کنار فناوری اطلاعات

زمانی که در اوایل دهه ۱۹۹۰ فناوری‌های صوتی و تصویری عرضه شدند، با استقبال قابل ملاحظه‌ای از جانب مردم مواجه شدند و همین امر موجب شد تا تمایل شرکت‌های برای تولید دستگاه‌های جدیدتر در این زمینه افزایش یابد. با وجود اینکه این دستگاه‌ها جذابیت فراوانی برای مردم داشتند و تاکنون نمونه آنها دیده نشده بود، در ابتدا قشر کهنسال جامعه تمایل چندانی به استفاده از آنها نشان ندادند و تصور می‌کردند که خرید این‌گونه وسایل استفاده چندانی برای آنها نخواهد داشت. با گذشت مدت زمانی کوتاه و نمایان شدن مزایای بی‌شمار دستگاه‌های صوتی و تصویری کم‌کم افراد کهنسال نیز به این وسایل جذب شدند و طولی نکشید که بیشتر آنها نیز این قبیل وسایل را خریداری کردند. هجوم چشمگیر قشر کهنسال جامعه نسبت به وسایل یاد شده در آن زمان تعجب همه را به خود برانگیخته بود و به یکی از مهم‌ترین عوامل در بالارفتن میزان تولید خدمات شرکت‌های فعال در این حوزه شد. وقتی که دو، سه سال پیش انفجار فناوری رخ داد و بیشتر کشورها بر آن شدند تا با حداکثر سرعت خود را به قافله نوپای فناوری اطلاعات ملحق کنند، سازمان بازنشستگان ایالت نیوجرسی (New Jersey) آمریکا از جمله مراکزی بود که به سختی توانست وارد این دور شود.
درحالی که سازمان بازنشستگان نیوجرسی به گفته کارشناسان وقت نیاز به ۳۰ میلیارد دلار بودجه داشت تا بتواند خود را به فناوری‌های نوین روز مجهز سازد، در آن زمان تنها یک سوم این بودجه تامین شده بود. امروزه شورای سرمایه‌گذاری این ایالت طرحی جدید ارائه داده که به موجب آن می‌توان بازنشستگان و سالخوردگان را نیز وارد دنیای سایبر کرد. مروری بر وضعیت کشورهای مختلف نشان می‌دهد، بیشتر مراکز حامی حقوق بازنشستگان در سراسر دنیا می‌کوشند فعالیت مشابهی را نظیر مرکز نیوجرسی انجام دهند تا میزان استفاده آنها از فناوری‌های نوین افزایش یابد. با پایان یافتن دهه ۱۹۹۰ و آشنا شدن عموم مردم با دستگاه‌های الکترونیکی، سیستم آموزش بازنشستگان ایالت تگزاس آمریکا تصمیم گرفت تا ۷/۲ میلیارد دلار و یا ۳ درصد بودجه ۹۰ میلیارد دلاری خود را صرف تطابق فناوری اطلاعات و ارتباطات با افراد کهنسال کند. در این میان ۲ ایالت آریزونا و نیویورک برای نخستین ‌بار موفق شدند که با خرید برخی دستگاه‌ها و توزیع آنها در بین قشر سالخورده جامعه آنها را با اهداف جامعه اطلاعاتی و سایبر آشنا سازند. روند توسعه فناوری در بین سالخوردگان به قدری با سرعت پیش رفت که طولی نکشید بیش از ۵۰ مرکز حامی حقوق بازنشستگان در آمریکا اهداف خود را با توجه به فناوری اطلاعات طراحی کردند و تنها در سال گذشته میلادی ۸/۹ میلیارد دلار و یا ۱۱ درصد کل بودجه خود را در این راه صرف کردند. در حال حاضر این مراکز می‌کوشند که با سرمایه‌گذاری ۳۴ میلیارد دلاری برای راه‌اندازی مراکز عرضه‌کننده خدمات فناوری و الکترونیکی به نوعی میزان فعالیت‌های خود در این حوزه را افزایش دهند و این در حالی است که گفته می‌شود تا پایان سال ۲۰۰۶ میلادی میزان کلی سرمایه‌گذاری سازمان‌های بازنشستگی آمریکا در زمینه فناوری ارتباطات و اطلاعات تا ۱۲۸ میلیون دلار افزایش خواهد یافت که این رقم به طور کلی ۲/۷ درصد از سرمایه کلی آنها را شامل می‌شود.
● بازنشستگان و سرمایه‌گذاری در فناوری
سرمایه‌گذاری بخش‌های بازنشستگی آمریکا برای نخستین بار از ایالت نیوجرسی این کشور آغاز شد و پس از گذشت مدتی به دیگر ایالت‌ها نیز رسید. اما بسیاری از محققان و کارشناسان بر این باورند که مقامات ایالت نیوجرسی بزرگ‌ترین تاثیر را در این زمینه برجای گذاشته‌اند، زیرا اگر آنها این روند را آغاز نکرده بودند ممکن بود نفوذ فناوری‌‌های جدید در این کشور با تاخیر زیادی مواجه شود و سالخوردگان نتوانند خود را با این حرکت سریع هماهنگ کنند. برای آنکه این خدمات به صورت هماهنگ و عادلانه در منازل توزیع شود تا این قشر از جامعه بتوانند لذت بیشتری را از دوران بازنشستگی خود ببرند سال‌ها قبل تلاش‌هایی آغاز شده بود. برخی کارشناسان معتقدند این فعالیت که به نوعی حرکتی اقتصادی نیز محسوب می‌شد از سال ۱۹۸۹ آغاز شده است. در آن زمان بسیاری از شرکت‌ها با دید اقتصادی تمرکز خود را به افراد سالمند منعطف کرده بودند و می‌کوشیدند با عرضه خدمات بهتر به آنها سود اقتصادی بیشتری را اختصاص دهند.
دیل آن ریس(Dale Anne Reiss) که مدیریت مرکز Ernst & Young را برعهده دارد در اینباره می‌گوید: ما هم‌اکنون در حال غرق شدن در مسائل مالی هستیم. بانک‌ها در حال عرضه وام‌های سنگین به مشتریان خود هستند و بسیاری از شرکت‌های حامی حقوق بازنشستگان می‌کوشند که با راه‌اندازی یک بنگاه اقتصادی جدید سود بیشتری را به جیب بزنند. شاید با اندکی تفکر بتوانیم وقایع دهه ۱۹۸۰ را به خاطر بیاوریم که در آن زمان همه مردم از حقوق یکسان برخوردار بودند و حتی کهنسالان نیز می‌توانند به اندازه دیگر اقشار جامعه از فناوری‌ها و دستاوردهای نوین وقت بهره ببرند. اگر بخواهیم وضعیت مراکز و سازمان‌های بازنشستگی را با اعداد و ارقام بررسی کنیم، امروزه معلوم شده که بیشتر این شرکت‌ها به طور سالانه تنها نزدیک به ۸ درصد درآمدهای خود را به بخش فناوری اختصاص می‌دهند که این امر با توجه به رشد و توسعه روزافزون این فناوری‌ها بسیار کم است. در این میان بسیاری از مدیران برای افزایش سرمایه‌گذاری در این بخش شدیدا مخالفت می‌کنند و براین باورند که اگر افراد کهنسال به امکانات و تجهیزات فناوری ارتباطات و اطلاعات دسترسی پیدا کنند توانایی استفاده از آنها را نخواهند داشت و به درستی نمی‌توانند نحوه استفاده از آن را بیاموزند.
تیموثی برت(Timothy Barrett) مدیر اجرایی مرکز بازنشستگی San Bernardino گفته است: «به طور واضح و آشکار مشخص است که هزینه خدمات عرضه شده برای بازنشستگان بسیار زیاد است و آنها توانایی استفاده از این خدمات را در بیشتر مواقع ندارند. در حالی که برای مرکز ما ۶/۴ میلیارد دلار بودجه در نظر گرفته شده است، ۸ درصد آن را ما هم‌اکنون به بازنشستگان اختصاص داده‌ایم که طی آن می‌کوشیم خدمات فناورانه خود را با قیمت پایین‌تری به دست مردم برسانیم. برای آنکه ما به این اهداف دسترسی پیدا کنیم، تنها کافی است که سرمایه‌گذاران اقدام به خرید ما کنند تا در کنار اینکه منابع مالی ما را تامین می‌کنند، خودشان نیز به سود اقتصادی بالایی برسند.»
برای مثال مرکز حمایت از حقوق بازنشستگی آلاسکا به تازگی ۵۰۰ میلیون دلار سرمایه‌گذاری کرده تا با فعالیت بیشتر بر روی ۵ عاملی که عوامل خطرساز برای سالخوردگان محسوب می‌شوند، امنیت بیشتری را به قشر سالخورده جامعه عرضه کند. مایکل الیور(Michael Oliver) که یکی از بزرگ‌ترین سرمایه‌گذاران مرکز حمایت از حقوق بازنشستگی آلاسکا محسوب می‌شود سالانه ۱۵ تا ۱۷ درصد سود به دست آورد.
● فرصت فناوری برای کهنسالان
از جمله مواردی که توسعه فناوری ارتباطات و اطلاعات بین افراد کهنسال باید به آن توجه شود ایجاد فرصت برای آنهاست. به عبارت دیگر، مسوولان و مجریان طرح‌های مختلف فناوری اطلاعات باید در تلاش باشند با ایجاد فرصت‌های مناسب برای بهره‌گیری از دستاوردهای نوین فناوری، به سالخوردگان و بازنشستگان امکان دهند تا در شرایطی ایمن،‌ به سادگی بتوانند وسایل و امکانات فناورانه و جدید را وارد زندگی روزمره خود کنند و به این وسیله اطمینان آنها از جامعه سایبر افزایش یابد. آنگونه که دیده می‌شود، در برخی موارد شرکت‌های فناوری تا ۶۵ درصد کل بودجه خود در یک سال را وام گرفته‌اند تا به واسطه آن بتوانند در قبال عرضه خدمات مختلف به افراد پیر سود اقتصادی فراوانی را از آن خود کنند. اگر چه این امر تا حدودی می‌تواند روند عرضه خدمات الکترونیکی به سالمندان را تسهیل کند، باید توجه داشت که دید اقتصادی به آن می‌تواند مشکلات فراوانی را به دنبال داشته باشد و بازدهی کلی را پایین بیاورد. برای از میان برداشتن این مشکل باید مسوولان نظارت بیشتری را بر این عرصه داشته باشند تا شرکت‌های مختلف با دید اقتصادی به خدمت‌رسانی نپردازند. آخرین اطلاعاتی که در پایان مطالعات و بررسی‌های اخیر به دست آمده است نشان‌دهنده آن است، هر کجا که شرکت‌ها در زمینه عرضه خدمات الکترونیکی به بازنشستگان سرمایه‌گذاری کرده‌اند ظرف مدت زمانی کوتاه سرمایه‌گذاری آنها مفید واقع شده و سود فراوانی را برای آنها به دنبال داشته است که البته باید در نظر داشت تبلیغات نیز می‌تواند در این زمینه مفید واقع شود تا تمایل شرکت‌ها برای سرمایه‌گذاری در این زمینه بالا رود. به طور کلی باید رشد اقتصادی و اجتماعی و گام‌های ارزنده‌ای که در زمینه فناوری برداشته شده و در کنار آن، آمادگی مردم برای پذیرش معیارهای شناخته شده فناوری و تن‌دادن به ارزش‌های آزموده جهانی در این زمینه به دقت مورد بررسی قرار گیرد تا سالمندان به اندازه همه مردم جامعه بتوانند از دستاوردهای فناوری استفاده کنند.
باید توجه داشت که نشان توسعه شهرها داشتن ساختمان‌های بلند و بلندمرتبه‌سازی است، اما مسئله‌ای که از آن مهم‌تر به نظر می‌رسد داشتن امکانات و تسهیلات یکسان برای تمامی اقشار جامعه است که این امر می‌تواند به عنوان یکی از شاخصه‌های توسعه شهرها به حساب آید. در این میان نمونه‌های بسیار مناسبی وجود دارد که می‌توان به آنها اشاره کرد. برای مثال، دولت بریتانیا با اجرای طرحی جامع به تمام بازنشستگان و سالخوردگان خود امکان می‌دهد تا نشان دهد که فناوری تا چه اندازه توانسته بر زندگی آنها تاثیر بگذارد. در این طرح بزرگ که به همت ۲ شرکت BT و مایکروسافت اجرا می‌شود بیش از ۱۵۰۰ کارشناس فناوری ارتباطات و اطلاعات به سراغ کهنسالان بریتانیایی می‌روند و میزان تاثیرات تکنولوژی را بر زندگی آنها بررسی می‌کنند. قرار است در این برنامه که Age Concern نام گرفته تمام سالخوردگان بریتانیایی توانایی خرید خود از فروشگاه‌های آنلاین را نشان دهند که در کنار این مسئله قرار است شرایط لازم برای یک زندگی مناسب و راحت برای این افراد فراهم آید. در کنار این طرح، کارشناسان اتوبوسی که با کامپیوترهای پیشرفته تجهیز شده را در شهرهای مختلف بریتانیا به حرکت در خواهند آورد تا مردم را با این قبیل فناوری‌ها آشنا کنند. در آمارهای منتشر شده آمده است، هم‌اکنون ۴۴ درصد بریتانیایی‌های بالای ۵۰ سال هیچ دسترسی به کامپیوتر ندارند. بیشتر کهنسالان می‌کوشند با استفاده از اینترنت امکانات مناسب برای سفرهای تفریحی خود را پیدا کنند و یا تاریخچه‌ای از خود و خانواده را ترسیم و در اختیار دیگر کاربران قرار دهند.

میثم لطفی

منبع : روزنامه کارگزاران