شنبه, ۱۵ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 4 May, 2024
مجله ویستا


لایه‌های‌ هویتی‌ انباشت‌پذیر


لایه‌های‌ هویتی‌ انباشت‌پذیر
امروز در حالی‌ كه‌ بحران‌های‌ سیاسی‌، اجتماعی‌، اقتصادی‌ و نظامی‌ در بخش‌ عمده‌یی‌ از جهان‌ ذهن‌ و توجه‌ ملت‌ها را به‌ خود مشغول‌ داشته‌ است‌، جمعی‌ از اندیشمندان‌ و شخصیت‌های‌ علمی‌ بیش‌ از هر چیز ذهن‌ و توجهشان‌ به‌ پدیده‌هایی‌ معطوف‌ شده‌ كه‌ به‌ اعتباری‌ همه‌ رویدادها را بدان‌ وابسته‌ می‌ دانند،و آن‌ چیزی‌ جز پدیده‌ فرهنگ‌ نیست‌.
وقتی‌ سخن‌ از فرهنگ‌ جامعه‌یی‌ در میان‌ است‌ به‌ این‌ معنی‌ خواهد بود كه‌ همه‌ كلیت‌ زندگی‌ آن‌ جامعه‌ را در بر می‌گیرد و بر همه‌ شئونات‌ جامعه‌ در ابعاد گوناگون‌ تاثیر می‌گذارد. تنها به‌ یاری‌ فرهنگ‌ یك‌ جامعه‌ است‌ كه‌ ما قادر خواهیم‌ بود تا دریافتی‌ روشن‌ از چگونگی‌ شكل‌ گرفتن‌ سیر و حركت‌ حیات‌ آن‌ جامعه‌ به‌ دست‌ آوریم‌. با بررسی‌ فرهنگ‌های‌ مردم‌ یك‌ سرزمین‌ است‌ كه‌ به‌ چگونگی‌ آفرینش‌ و سیر اندیشه‌ و جهانبینی‌ و ابداعات‌ و نیروی‌ جنبش‌ و تحرك‌ فكری‌ و جسمی‌ موجود ارگانیكی‌ به‌ نام‌ جامعه‌ پی‌ می‌بریم‌. فرهنگ‌ به‌ جامعه‌ هویت‌ می‌بخشد و جامعه‌یی‌ كه‌ هویت‌ نداشته‌ باشد، به‌ راه‌ خود نمی‌تواند ادامه‌ دهد.
● هویت‌ و مفهوم‌ آن‌
هویت‌ معطوف‌ به‌ پاسخ‌ به‌ چیستی‌ و كیستی‌ انسان‌ها به‌ صورت‌ انفرادی‌ و جمعی‌ است‌ كه‌ می‌تواند امری‌ احساسی‌ یا آگاهانه‌، واقعی‌ یا خیالی‌، موجود یا جعلی‌ باشد. خودشناسی‌ و دیگرشناسی‌ به‌ عنوان‌ دو محور عمده‌ در بحث‌ هویت‌ با معیارهای‌ مختلفی‌ اعم‌ از علمی‌ یا غیرعلمی‌، بی‌طرفانه‌ یا مغرضانه‌، احساسی‌ و سطحی‌ یا آگاهانه‌ و عمیق‌ مورد سنجش‌ قرار می‌گیرد و رشته‌های‌ مختلف‌ علوم‌ انسانی‌ اعم‌ از جامعه‌شناسی‌، علوم‌ سیاسی‌، روانشناسی‌ فردی‌ و اجتماعی‌ بعضا به‌ توصیف‌ و تبیین‌ آن‌ پرداخته‌اند.
هویت‌ها دارای‌ لایه‌های‌ مختلفی‌ هستند. لایه‌های‌ هویتی‌ انباشت‌پذیر و تركیب‌پذیرند. همچنان‌ كه‌ با استقرار لایه‌های‌ جدید، لایه‌های‌ قدیم‌ معمولا به‌ حاشیه‌ سپرده‌ می‌ شود. این‌ به‌ حاشیه‌ سپاری‌ گاه‌ ابدی‌ و گاه‌ مقطعی‌ است‌. بدین‌ لحاظ‌ انسان‌ها در طول‌ تاریخ‌ با بازسازی‌، دگرسازی‌، دگرنمایی‌ مولفه‌های‌ هویتی‌، اوضاع‌ و اصول‌ اجتماعی‌ از این‌ زاویه‌های‌ هویتی‌ سود جسته‌اند، این‌ حسابگری‌ كه‌ گاه‌ بقا و استمرار حیات‌ و گاه‌ زمینه‌ زایش‌ و خیزش‌ جدیدی‌ گشته‌ است‌ هویت‌های‌ انعطاف‌پذیر و تغییرپذیرند. بعضی‌ از هویت‌ها به‌ صورت‌ همزمان‌ جمع‌پذیر بوده‌ و اشكالی‌ بر این‌ همزمانی‌ مرتبت‌ نیست‌ و برخی‌ نیز بطور همزمان‌ قابل‌ جمع‌ نیستند و از این‌ منظر می‌توان‌ هویت‌ها را به‌ موازات‌ یا در تقاطع‌ یكدیگر ملاحظه‌ كرد.
گزینش‌های‌ هویتی‌ نیز معطوف‌ به‌ مقایسه‌ میان‌ وضعیت‌ امروز با دیروز خود با دیگران‌، نگاه‌ به‌ جهان‌ پیرامون‌ و انتظارات‌ و توقعات‌ افراد و گروه‌های‌ اجتماعی‌ است‌.
داوود نادمی‌
منبع : روزنامه اعتماد