جهش از دوران کودکی به نوجوانی

روانشناسانی که به مطالعه نوجوانی می پردازند در واقع به یکی از ویژگی های دوران ابتدایی نوجوانی اشاره می کنند که در تعاریف هاروکس نیز بدان اشاره شده است: خودمداری.نوجوان در ابتدای بلوغ تصور می کند که در مرکز جهان قرار دارد و همه چیز تابعی است از وجود او، این تصور که با پدیداری نشانه های بلوغ در وی همراه است، پس از پایان دوران بحران بلوغ به تدریج رنگ می بازد و نوجوان به دنیای واقعیت عینی جهان پیرامون بازمی گردد.
● انقلاب جسمانی و روانی
نوجوانان در طول چند سال بارها تغییر می کنند نه تنها از نظر جسمانی بلکه همچنین از نظر روانی.
دگرگونی های جسمانی و روانی با ترشح غده های جنسی آغاز و با ترشحات سایرغدد نظیر هیپوفیز و فوق کلیوی تکمیل می شود.
متابولیسم انقلابی، ماهیچه های قوی، رشد استخوان ها، رشد سریع تر ساق های پا به نسبت بالاتنه بخشی از ویژگی های این دوران است. به علاوه حجم قلب به دو برابر افزایش می یابد که همزمان با بالا رفتن فشار خون است.
اما رشد مغز به نسبت دوران کودکی چندان سریع نیست و بسیار ناچیز جلوه می کند؛ میانگین وزن مغز دختران ۱۲۴۴ و پسران ۱۳۷۴ گرم است، اما وزن مغز به خودی خود تاثیری در افزایش بهره هوشی ندارد.
● نوجوان چه می خواهد؟
یک روانشناس رشد برخی از خواسته ها و گرایش های نوجوانان را چنین برشمرده است:
▪ نیل به آزادی و رهایی از سلطه پدر و مادر: نوجوان برای اثبات هویت و شخصیت خود درصدد اثبات خود است.
▪ گرایش به ارتباط با نوجوانان دیگر: یادگیری اجتماعی
▪ علاقه به انتخاب شغل و آمادگی برای قبول مسئولیت: آزمون و خطا و استعداد
▪ کوشش در راه تامین مالی و استقلال اقتصادی: عدم وابستگی به والدین
▪ گرایش به انتخاب همسر و تشکیل خانواده: خیال پردازی و آزمون و خطا
▪ آمادگی برای پی بردن به ارزشهای اخلاقی و معنوی: روش حل مشکل
▪ آگاهی از محدودیت ها و توانایی های خود و نوجوانان دیگر: برخورد منطقی با رقابت ها و واقع بینی
▪ قابلیت پیشرفت در مفاهیم ذهنی و مهارتهای مختلف: کسب تجربه و درک مفاهیم بزرگسالان نیاز به راهنمایی و پیشرفت به سوی کمال: الگوها و تجارب مناسب
● بلوغ جنسی
در مناطق گرمسیری ممکن است بلوغ دختران از نه سالگی آغاز شود، ولی در سطح جهانی انتظار می رود که دختران بین سنین نه تا چهارده سالگی وارد این مرحله از رشد جنسی شوند.در عوض پسران به ندرت ممکن است زودتر از یازده سالگی وارد بلوغ شوند.در واقع تمایلات نهفته و کمتر متمرکز شده جنسی دوران کودکی در این دوره به طرزی کاملا آشکار بارز می شوند.
▪ خصائص اولیه نوجوانی: اندام جنسی، تکوین رشد جنسی
▪ خصائص ثانویه نوجوانی: موهای بدن، دو رگه شدن صدا در پسران، بزرگ شدن سینه و لگن خاصره و باسن در دختران
● نشانه های بلوغ در دختران
افزایش قد (تا حدود هشتاد درصد از رشد قد در دوران بلوغ رخ می دهد و ۲۰ درصد باقی مانده تا سن ۲۵ سالگی تکمیل می شود)، بزرگ شدن سینه (تا حدود نود درصد از رشد کامل)، لگن خاصره و باسن (تا حدود هشتاد درصد از رشد کامل)، عادت ماهیانه- پایان رشد بدنی و بلوغ .
● اضطراب عادت ماهیانه
عادت ماهیانه ممکن است در برخی موارد با اضطراب در میان دختران همراه شود، در جوامع و خانواده هایی که آموزش جنسی الزامی به نوجوانان ارائه نمی شود، اولین عادت ماهیانه ممکن است با تعبیراتی نادرست از جنسیت، اعتقادات مذهبی و احساس طرد شدگی و سردرگمی در دختران همراه شود.نوجوان ممکن است تصور کند که عادت ماهیانه معمولا همراه با خونریزی، احساس ضعف و حالات جسمانی ناخوشایند مانند سر درد و یا دل درد است نوعی بیماری است، به ویژه آنکه برخی از دختران در این دوران دستخوش اختلالات خلقی ملایم شده، بی حوصله، گوشه گیر و عصبی و یا بهانه جو و پرخاشگر می شوند.
تمام این نشانه ها ممکن است نوجوانی که تجربه و یا اطلاعات کافی درباره عادت جنسی ندارد را دچار اضطراب کند.از همین رو بسیار ضروری است که از پیش، برای تجربه عادت ماهیانه مطلع و دارای آمادگی باشد و بداند که چگونه باید با آن روبرو شود و یا معنای این رخداد در بلوغ برای وی چیست.عادت ماهیانه در دختران سر آغاز توجه جدی تر به جنسیت هم هست، دختران در این سن به نشانه های بلوغ در بدن خود توجه بیشتری نشان می دهند و در واقع بدن خود را کشف می کنند، ساعات بسیاری را به مشاهده اندام خود در آینه می گذرانند، در برخی موارد ممکن است این توجه به جنسیت سبب شود تا در اثر تاثیرات محیط خانواده، جهتگیری های جنسی نوجوان دستخوش تغییرات ناخواسته ای شود. مثلا در خانواده ای که دختر را همچون پسر بار آورده اند و یا از وی خواسته اند که نقش های پسرانه ایفا کند، دوگانگی یا بحران جهت یابی جنسی ممکن است به درازا بکشد و یا سبب در هم آمیختن نقش های جنسی شود.
● آموزش جنسی دختران
دختران در برخی جوامع کمتر در مورد بلوغ با یکدیگر صحبت می کنند و یا کمتر از آموزش های رسمی، آموزش های خانواده و یا یادگیری از رسانه ها در مورد بلوغ برخوردار می شوند از این رو ممکن است کمتر از پسران از آمادگی برای رویارویی با تغییرات سریع و اضطراب برانگیزی که در بدن خود می یابند، برخوردار شوند.در برخی جوامع مانند ایران ممکن است برخی از دختران در این دوران گوشه گیر، پرخاشجو و به ویژه نسبت به جنس مخالف دوری گزین شوند، خجالتی و یا عصبی به نظر برسند.
● نشانه های بلوغ در پسران
صدا کلفت، باسن کوچکتر، گردن کلفتتر، سینه ها و شانه ها پهن می شوند و ریش و سبیل و موهای بدن رشد می کنند، در برخی از پسران جوش در صورت و بدن آنها دیده می شود و آلت جنسی شان رشد می کند به گونه ای که اندازه آن تا پایان دوران بلوغ به سه برابر نسبت به دوران پیش از بلوغ بالغ می شود.نوجوانان پسر در این دوران ممکن است احتلام یعنی ارضا شدن در خواب را که همراه با رویای جنسی است نیز تجربه کنند که شاید تعبیر و درک نادرست از آن سبب بروز مشکلاتی برای کنار آمدن با آن شود، مثلا در برخی از خانواده های سنتی از این امر با عنوان «شیطانی شدن» یاد می شود و در نتیجه ممکن است نوجوان دچار احساس گناه شدید شده و خود را گناهکار فرض کند.

منبع : نورپرتال