جنگ، عشق و دیگر هیچ...

▪ تاوان ATONEMENT
▪ کارگردان: جورایت
▪ فیلمنامه: کریستوفر همپتون (براساس رمان یان مک ایوان)
▪ بازیگران: کایرانایتلی، جیمز مک آوی، ونسا ردگریو، سائوروس رونان
▪ مدیر فیلمبرداری: سمیوس مک گاروی
▪ تدوین: پال تات هیل
▪ تراژدی- جنگی - درام - رمانس
▪ ۱۲۳دقیقه
▪ خلاصه فیلم:
انگلستان... ۱۹۳۵... کمی پیش از آغاز جنگ جهانی دوم... خانواده تالیس در حال گذراندن تعطیلات خود در یک منطقه ییلاقی هستند. سیسیلیا دختر بزرگ خانواده رابطه عاطفی نزدیکی با روبی برقرار کرده (روبی با هزینه تالیس ها در معتبرترین دانشگاه انگلستان تحصیل می کند) و به نظر، زمینه ازدواج این دو در حال فراهم شدن است. بریونی خواهر کوچکتر که مشغول نوشتن یک نمایشنامه است نیز با روبی رابطه خوبی دارد، اما چند سوء تفاهم باعث می شود او گمان کند روبی یک بیمار است و قصد آزار و اذیت خواهرش را دارد.در این میان، روبی به دلیل ارتکاب گناه نکرده دستگیر می شود و به انتخاب خودش به جنگ فرستاده می شود...
۵ سال بعد... بریونی بشدت از گناه خود پشیمان شده، اما سیسیلیا حاضر نیست او را ببیند.روبی هم دیگر یک افسر تأثیرگذار ارتش انگلستان در جنگ جهانی دوم در شمال فرانسه است. سیسیلیا برای دیدن روبی به شمال فرانسه می رود...
کات... بریونی ۷۰ساله ... او نویسنده مشهوری شده و آخرین کتاب خود را با نام «تاوان» می نویسد... او در یک مصاحبه تلویزیونی پرده از انتهای این تراژدی بر می دارد.
اول، چند سالی بود غافلگیر نشده بودم. البته در این مدت بودند فیلمهایی که تحسین شان کرده بودم و به نظرم جزو بهترینهای هزاره سوم می آمدند، اما هیچ گاه این چنین تحت تأثیر قرار نگرفته بودم که «تاوان» مرا میخکوب کرد. قبل از هر چیز اعترافی می کنم هیچ مضمونی مثل درام- رمانس هایی که به تراژدی ختم شود، نمی توانند این چنین تأثیرگذار باشند. اگر بعد از ده ها سال هنوز هم «کازابلانکا» فیلم محبوب همه است حتماً به همین دلیل است. بنابراین قصه فیلمهایی چون «تاوان» با عاشقانه های پررنگ هالیوودی کاملاً متفاوت است.
دوم، باید «تاوان» را ببینید تا بعد بتوانیم درباره آن بحث و بررسی کنیم.
واقعاً یکی از قوی ترین برداشتهای سینمایی از رمانهای ادبی شاید در طول تاریخ سینما. کریستوفر همپتون انصافاً شاهکار کرد و اقتباس سینمایی اثر یان مک ایوان را به بهترین نحو در اختیار جو رایت قرار داده است. روند منطقی و پیش برد فوق العاده قصه، شخصیت پردازی و معرفی بی نظیر کاراکترها، دیالوگهای چفت و بست دار و پرمایه، اتفاقات و حوادث غیر قابل پیش بینی و تأثیرگذار، تعریف آدمها در موقعیتهای مختلف، واکاوی درونمایه های اخلاقی انسانی، گناه و اثرات آن و نمایش یک عشق واقعی چه در آرامش ییلاقات انگلستان و چه در بحبوحه جنگ در شمال فرانسه...
با اینکه «تاوان» نامزد اسکار برای بهترین فیلمنامه اقتباسی بود، اما با تمام احترام به «پیرمردها سرزمینی ندارند» به نظرم کار همپتون لیاقت بیشتری برای مجسمه طلایی داشت.
اما جو رایت کارگردان؛ سه سال پیش «غرور و تعصب» او با بازی همین کایرانایتلی که بهترین اقتباس سینمایی رمان جین آستین بود، با مایه های رمانس - درام ماجرایی، موفق شد اقبال منتقدان و تماشاگران را همراه داشته باشد و حالا رایت با یک شاهکار دیگر نشان داد متخصص برگردان تصویری رمانهای تاریخی - درام - رمانس است.
انصافاً کار او در «تاوان» در خور تحسین است. چه ضرباهنگی که او برای ریتم فیلمش در نظر گرفته، چه پایان بندی فوق العاده اش، چه کادرها و نماهای انتخابی و لوکیشن ها و کارگردانی صحنه های آرام و جنگی ... او چندین بار هم از ترفند چند برداشت از یک روایت استفاده کرده که بهترین آن صحنه افتادن قطعه گلدان در حوض وسط باغ و شیرجه سیسیلیا برای درآوردن آن است که یک بار از دید بریونی و یک بار از دید واقعیت به تصویر کشیده شده است.
اما برگ برنده «تاوان» مکانهای پایانی است. جایی که تخیل بریونی ۷۰ ساله با واقعیت در هم می آمیزد و تماشاگر هر چقدر هم که فیلم بین حرفه ای باشد رو دست می خورد.
(دوباره و دوباره این صحنه ها را ببیند.)
اما فیلم یک برگ برنده بزرگ دیگر هم دارد و آن سکانس پلان ۵ دقیقه و ۲۰ ثانیه ای تخلیه چند ده هزار سرباز انگلیسی در ساحل است. حتماً در این نما - سکانس حیرت آور، مک گاروی از استدی کم استفاده کرده، ولی اینکه چگونه و با چه ترفندهایی، هنوز هم نفهمیده ام !دوربین در این چند دقیقه همه کار می کند؛ دور می زند، بالا و پایین می رود، به کاراکترها نزدیک می شود، روی جزیی ترین اتفاقات صحنه زوم می کند، تله و واید می شود و همه چیز بدون هیچ کاتی ...
در کل فیلمبرداری «تاوان» یکی از بهترین های دهه اخیر است ( چه در صحنه های جنگی و چه در لوکیشن آرام ییلاق تالیس ها) بازی ها نیز در «تاوان» بی نقص هستند. کایرانایتلی مثل همیشه خوب است و جیمز مک آوی کشف جدید هالیوود که از او بیشتر از اینها خواهید شنید.
بازیگر نقش بریونی ۱۳ ساله نیز فوق العاده است.
در کل «تاوان» یکی از تأثیرگذارترین و استانداردترین تولیدات سالهای اخیر است. هنوز هم معتقدم پایان فیلم غافلگیرتان خواهد کرد. همین...

وحید ضرابی نسب

منبع : روزنامه قدس