دانستنی‌های بیمه

سلسله مطالبی كه در این مقاله عرضه می‌شود، مجموعه‌ای از اطلاعات عمومی بیمه‌های بازرگانی است كه از جلد اول و دوم كتاب دانستنی‌های بیمه تالیف آقایان علی اعظم محمدبیگی و حریری برگزیده شده است.
● شرح اصطلاحات عمومی در بیمه اصل جبران خسارت
▪ اصطلاحات مشابه: ‌اصل زیان، اصل غرامت
جبران خسارت یكی از اصول بیمه است. طبق این اصل، بیمه‌گذار خسارت دیده، از طریق بیمه باید در همان وضع مالی پیش از وقوع خسارت قرار گیرد نه بیشتر، زیرا كاركرد بیمه فقط جبران مالی خسارت است و بیمه‌گذار نباید از بیمه درآمدی به دست آورد. در غیر این صورت او انگیزه ایجاد خسارت برای كسب درآمد از آن، خواهد یافت. در بیمه‌نامه‌های اموال معمولا اصل جبران خسارت درج می‌شود.
جبران خسارت در هیچ مورد از مقدار زیان بیمه‌گذار، در زمان وقوع خسارت برای موضوع بیمه، بیشتر نخواهد بود (شرط جبران خسارت در بیمه‌نامه آتش‌سوزی).
● اصل حسن‌نیت
▪ اصطلاح مشابه: اصل حد اعلای حسن‌نیت
حسن‌نیت وظیفه هر دو طرف قرارداد بیمه است اما در عمل، بیشتر بر عهده متقاضی بیمه یا بیمه‌گذار قرار دارد زیرا بیمه‌گر در موقعیتی نیست كه بتواند حقایق مربوط به این قرارداد را مخفی كند. نقض حسن‌نیت در شكل‌هایی مانند كتمان حقایق بیمه‌ای رخ می‌دهد و باعث بطلان قرارداد می‌شود. وظیفه حسن‌نیت در زمان تمدید بیمه‌نامه مجددا برقرار می‌شود زیرا این تمدید قرارداد به منزله انعقاد قرارداد بیمه جدید است.در قراردادی كه بر اصل حسن‌نیت استوار است هر یك از طرفین قرارداد باید اطلاعات یا حقایق موثر بر تصمیم طرف دیگر برای قبول یا رد قرارداد را اظهار كند. درواقع، اظهار این حقایق، صرف‌نظر از خواست یا عدم درخواست طرف دیگر برای اطلاع از آن، یك وظیفه تلقی می‌شود.قرارداد بیمه برخلاف قراردادهای تجاری دیگر، به جای اصل «ضرورت هوشیاری مشتری»، تابع اصل حسن‌نیت است زیرا طرفین این قرارداد در موقعیت برابر نیستند و متقاضی بیمه می‌تواند بیمه‌گر را یك طرف قراردادی كند كه از حقایق آن اطلاع ندارد. درواقع، بیمه‌گر نمی‌تواند از اطلاعات مربوط به بیمه مورد تقاضا آگاه شود مگر آنكه متقاضی این بیمه، آنها را اظهار كند. در قراردادهای تجاری دیگر، مشتری با انجام بررسی لازم، خود می‌تواند از اشكالات احتمالی موجود در كالا یا خدمت مورد معامله آگاه شود.بیمه‌گذار موظف است كه با دقت و صراحت، در پاسخ به پرسش‌های بیمه‌گر، تمام اطلاعات مربوط به موضوع بیمه را در اختیار او قرار دهد (شرطی در بیمه‌نامه آتش‌سوزی).
● اصل نفع بیمه‌پذیر
▪ اصطلاحات مشابه: اصل نفع بیمه‌ای، اصل نفع قابل بیمه
نفع بیمه‌پذیر یك اصل اساسی در بیمه است. طبق این اصل، شخصی كه قصد تهیه بیمه دارد باید قانونا حق بیمه كردن اموال، زندگی یا حادثه مورد نظر را داشته باشد. درواقع، خطر تحت پوشش در بیمه مورد تقاضا باید باعث زیان مالی بیمه‌گذار شود. برای مثال، شما مجاز نیستید برای خانه شخص دیگری بیمه آتش سوزی تهیه كنید زیرا خسارت این حادثه باعث زیان مالی شما نخواهد شد. همچنین نمی‌توانید زندگی شخص دیگری را بیمه كنید مگر آنكه در زندگی او نفعی داشته باشید.
بیمه‌گذار نسبت به بقای آنچه بیمه می‌كند باید ذی‌نفع باشد و در ضمن، بیمه باید برای پوشش حادثه یا خطری باشد كه بیمه‌گذار از وقوع آن ضرر می‌كند (قسمتی از قانون بیمه).
● اعلام خسارت
▪ اصطلاحات مشابه: اعلام خسارت و همكاری با بیمه‌گر، وظایف بیمه‌شده، بیمه‌گذار یا ذی‌نفع بیمه‌نامه در صورت وقوع حادثه
درخواست بیمه‌گذار، بیمه‌شده یا ذی‌نفع بیمه‌نامه برای دریافت خسارت یا مبلغ بیمه، با عمل اعلام خسارت انجام می‌شود. خسارت اعلام شده به شرطی پرداخت می‌شود كه خطر تحت پوشش علت وقوع خسارت یا مقصر شناخته شدن بیمه‌گذار باشد.بیمه‌نامه وظایف شخص در زمان وقوع خسارت یا حادثه مانند اعلام كتبی خسارت و اثبات آن و همكاری با بیمه‌گر در بررسی خسارت را مشخص می‌كند.اعلام كتبی خسارت با تكمیل فرم اعلام خسارت در اختیار بیمه‌گذار قرار می‌گیرد، انجام می‌شود.بیمه‌گذار موظف است تا پنج روز از زمان اطلاع از وقوع حادثه بیمه‌گر را مطلع نماید تا ۱۰ روز از زمان اطلاع از وقوع حادثه كیفیت حادثه فهرست اموال نجات داده شده محل جدید آنها و مبلغ تقریبی خسارت را اعلام كند. برای جلوگیری از گسترش خسارت در زمان یا پس از وقوع حادثه كلیه اقدامات لازم را انجام دهد، بدون اجازه بیمه‌گر در موضوع بیمه تغییراتی ندهد كه تعیین علت حادثه یا ارزیابی خسارت را مشكل نماید مگر آن كه این تغییرات برای كاهش خسارت و یا رعایت منافع عموم ضروری بوده باشد و ضمن هر گونه همكاری لازم با بیمه‌گر برای تعیین حدود تعهدات آن تا ۱۵ روز بعد از اطلاع از وقوع حادثه، فهرست اموال موجود در روز حادثه، اموال از بین رفته و خسارت دیده و در صورت درخواست بیمه‌گر قیمت آنها در آخرین زمان پیش از حادثه را اعلام نماید .

منبع : روزنامه دنیای اقتصاد