چای ایرانی را نجات دهیم

چای عضوی ازخانواده گیاه کاملیا و در ردیف مهم ترین نوشیدنی های مطبوع مورد مصرف ایران وجهان بوده و بنا بر آمار موجود، ایران ۴ تا ۴/۵ درصد از مصرف کل چای جهان را به خود اختصاص داده است زیرا نوشیدن چای تاثیر شگرفی بر روی سیستم اعصاب و در نتیجه رفع خستگی و ایجاد آرامش انسان دارد. از نظر کاشت و مصرف چای ، چین اولین محلی است که این گیاه در حدود ۲۷۰۰ سال قبل از میلا د مسیح در آنجا کشت شده و به مصرف می رسیده است و سپس از آنجا به طرف سواحل اقیانوس آرام و آنگاه به طرف جزایر ژاپن کشیده شد. کشت چای پس از ژاپن به دیگر نواحی آسیا از جمله پاکستان و هندوستان، سیلا ن واندونزی و ... منتقل شد. از اوایل قرن ۲۰ چایکاری در ایران و ترکیه آغاز شد. قبل از ساعت ۱۲۸۰ هجری شمسی کشت چای در ایران رواج نداشت و ایرانیان قدیم به جای چای قهوه می نوشیدند.
به همین دلیل چایخانه های امروزی ایران همان نام قدیمی خود یعنی قهوه خانه را حفظ کرده اند. در حدود ۱۰۰ سال پیش در سال ۱۲۸۰ هجری شمسی مطابق با سال ۱۹۰۱ میلا دی به علت علا قه زیاد دولت ایران به کشت چای در کشور، شاهزاده حاج محمد میرزا ملقب به کاشف السلطنه نوه عباس میرزا که در آن زمان ژنرال کنسون ایران در هند بود اصول و فنون چایسازی را در آنجا آموخت و توانست با سختی های زیاد این محصول را از هندوستان وارد ایران کند و موفق به کشت آن در نواحی شمالی کشور گردد.
هم اکنون آرامگاه پدر چای ایران در شهر لاهیجان بوده و موزه ای در رابطه با تاریخچه چای در آنجا دایر است. پس از کشت چای در لا هیجان کشت این گیاه در سایر شهرهای شمالی کشور از جمله فومن، لنگرود، سیاهکل، رودسر، رامسر و تنکابن رواج یافته است. منشا اصلی خسارت به تولید چای ملی تجارت های مبتنی بر سود از طریق سازمان های غیررسمی است.
چای ایرانی که بیش از یکصد سال در ایران عزیز ما قدمت تاریخی داشته و گذشته پر فراز و نشیبی را پشت سرگذاشته است به دلایل مختلف نتوانسته در مقابل چای های خارجی با اسانس های شیمیایی خودی نشان داده و در محفل گرم خانواده های ایرانی پا برجا بماند و به همین منظور سرنوشت آن به چندین سال در انبارهای کارخانه خاک خوردن و بلا استفاده ماندن ختم می شود.
همانطور که در سایت های خبری، رئیس هیات مدیره سندیکای کارخانجات چای شمال نیز به این موضوع اشاره کرده از سال ۱۳۸۵ تاکنون ۵۰ هزار تن چای خشک در انبارهای سازمان تعاون روستایی خاک می خورد و ۱۵ هزار تن چای خشک تولید امسال کارخانه های چایسازی داخلی نیز بدون فروش مانده که خود دقیقا گواه بر این موضوع است. شاید به گفته مسئولین محترم در این رابطه که ذائقه مردم نسبت به طعم چای ایرانی تغییر کرده و عطر و طعم چای خارجی را می پسندند صحیح باشد ولی اگر مشکلا ت به وجود آمده مربوط به چای داخلی توسط وزارت جهاد کشاورزی حل وحمایت های لا زم از طرف دولت نیز انجام شود قطعا چای ایرانی با عطر و طعم و رنگ طبیعی خود به سبد مصرف خانواده های عزیز ایرانی برگشته و عده کثیری از باغداران زحمت کش و چایکار سخت کوش از این موضوع خوشحال می شوند. با توجه به این که هزینه های کاشت و برداشت و آبیاری و نگهداری این محصول به مراتب خیلی بالا تر از فروش آن به کارخانه دار است باغدار هیچ گونه رغبتی به کاشت چای نداشته یا اگر هم داشته باشد این چای را به صورت خیلی بی کیفیت در اختیار کارخانه دار قرار می دهد و به همین دلیل مردم هیچ گونه تمایل به مصرف آن را نداشته و نخواهند داشت.
به طور حتم اگر شیوه صحیح چایکاری و چای چینی به صورت گسترده به افراد باغدار آموزش داده شود و انگیزه های لا زم برای به وجود آوردن محصول با کیفیت در آنها ایجاد شود و همچنین قیمت خرید برگ سبز چای نیز به صورت عادلا نه باشد و از همه مهمتر دستگاه های موجود در کارخانه ها از تکنولوژی روز بهره مند شوند و از دستگاه های پیشرفته در صنعت چای همگام با کشورهای جهان مورد استفاده قرار بگیرد یقینا چای داخلی بر چای خارجی در آینده ای بسیار نزدیک غلبه خواهد کرد.
اکنون در شهرهای شمالی قیمت انواع چای خشک در جه ۱ هر کیلو تا ۴۵۰۰ تومان نیز به فروش می رسد در حالی که قیمت خرید برگ چای درجه ۱ حدود ۳۴۰ تومان است که برای همین منظور امسال عده ای از چایکاران خود برگ سبز چای را به صورت سنتی خشک کرده و در بازارهای محلی با قیمت و کیفیت بالا تر به فروش رساندند.
این موضوع نشان می دهد که چایکاران علا قه به کشت چای با کیفیت را دارند ولی حمایت های لا زم از آنها به عمل نمی آید و همین امر باعث شده است که چایکاران با توجه به هزینه های بالا به محصول بی کیفیت تکیه کنند. نا گفته نماند که در بعضی از کارخانه ها انواع چای درجه ۲ و ۳ در قالب چای درجه ۱ نیز به فروش می رسد. عامل مهم دیگری نیز که صنعت چای را در کشور به نابودی کشانده افزایش بی رویه قیمت زمین در شمال کشور و تغییر کاربری آن از کشاورزی به مسکونی جهت ساخت ویلا بوده که این عامل هم بلا ی خانمان سوز شده است.
باغدار هنگامی که به این موضوع واقف می شود که قیمت زمین رفته رفته سیر صعودی داشته و ارزش افزوده آن به مراتب خیلی بیشتر از چایکاری و چای چینی است اقدام به فروش زمین های خود کرده یا به دلیل گرفتن پروانه ساختمانی و تغییر کاربری آن از کشاورزی به مسکونی اقدام به خشک کردن باغ کرده و در این صورت خسارت سنگینی به صنعت کشاورزی وارد می سازد. کما این که بیش از ۸۰ درصد باغات چای شمال در دره ها و دامنه های کم شیب و پرشیب کوه ها قرار گرفته است لذا به هیچ عنوان مکانی مناسب جهت ساخت ویلا نبوده و باعث تخریب های دیگری در اکو سیستم طبیعی از جمله فرسایش خاک، بروز سیل و... هم خواهد شد. که در این میان فقط دلا لا ن زمین سود سرشاری از فروش این زمین ها نصیبشان شده و دورش نیز به چشم خریدار رفته است. برای همین منظور افراد قبل از خرید انواع زمین در هرنقطه از شمال کشور به این موضوع واقف و اطلا عات کافی در این زمینه را داشته باشند که به حکایت آش نخورده و دهان سوخته دچار نشوند.
همان طور که در قبل هم اشاره شد ما ایرانیان سختی های فراوانی را برای به دست آوردن چای در کشور عزیزمان کشیدیم حال وجدانمان قبول نخواهد کرد که به همین راحتی و سادگی چای را با دست های خود از بین ببریم در حالی که خود ما پدید آورنده آن در ۱۰۰ سال پیش بودیم و دوست نداریم و نخواهیم داشت که همیشه و در همه چیز اول مصرف کننده باشیم تا تولید کننده.

نویسنده : حسام شکوهی

منبع : روزنامه مردم سالاری