پنجشنبه, ۱۳ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 2 May, 2024
مجله ویستا
تعامل زبان و ادبیات فارسی با فرهنگ هندوان
بالشکرکشی محمود غزنوی به هند، زبان فارسی نیز بالشکر آراسته زیبایی، روشنایی، دانش، معرفت و عرفان به هند لشکرکشید . غزنویان جان مردمان را برای توسعه قدرت گرفتند، حرمتها را شکستند، خانهها و معبدها را ویران را کردند اما زبان فارسی ارواح را تسخیر کرد، جانها را فراخنا بخشید، دستها را به هم پیوند، زبان را از تلخیها شست و شکستهها را مرمت کرد و طرح بناهای تازه، شاداب و راحت با مصالح شعر وادب و عرفان و آگاهی در انداخت .
غزنویان و همتایانشان پس ازآنها برافتادند . قدرت دست به دست شد و قدرتمندان پی پای پیل اجل خاک شدند . ولیکن زبان فارسی بال و پرمهربان و نوازشگر خود را برسراسر هند گسترد، مسلمان و هندو و بودایی و بتپرست، مهاراجهها و هاریجانها را چنان چشمه ساری جاری و زلال سیراب کرد و تمام توانایی و دارایی خود را دراختیار شیفتگان تازه خویش نهاد . آنان نیز مهربانانه قدر نعمت پاس داشتند و بر توانایی و دارایی ولی نعمت خود افزودند . و هند شد مقر شکوهمند زبان فارسی .
«تعامل زبان و ادبیات فارسی با فرهنگ هندوان» عنوان مقالهای است از دکترخان عامر که گوشه چشمی به این سفر رنگین و چشم نواز و دلانگیز دارد .
درعهد غزنویان، زبان فارسی درهندشمالی گسترش یافت وشاعران و نویسندگان نامداری به وجود آمدند و بعد از آنها، لودیان، گامهای بلندتری درگسترش این زبان درمیان هندوان برداشتند .
بعد از فرمان معروف راجه تودرمل، وزیر دارایی اکبر شاه (قرن ۱۰ و ۱۱ه . ق) مبنی بر این که زبان فارسی ، زبان رسمی و اداری شود، هندوان زبان فارسی را با شوق و رغبت فراگرفتند .
و از دوره جهانگیر تا زوال مغولان (قرن ۱۱ - ۱۳ه . ق) اوج شکوفایی این زبان درشبه قاره است .
زبان و ادبیات فارسی، به دلیل غنای فرهنگی، ادبی، هنری و علمی خود، پس از نفوذ در شبه قاره هند، از زمان محمود غزنوی، بسیار مورد توجه و ستایش فرهیختگان، عارفان، شاعران، نویسندگان، مورخان و دانشمندان هندی قرار گرفت به طوری که آنان نیز در پروراندن این زبان زبان زیبا و عرفانی، نقش به سزایی داشتند و با به جا گذاشتن آثار و شاهکارهای ادبی و علمی، عشق و علاقه خود را نسبت به آن ابراز کردند .
در عهد غزنویان (قرن ۴ - ۶ ه . ق)، زبان فارسی، در هند شمالی گسترش یافت و شعرا و نویسندگان نامداری، در این عهد به وجود آمدند . بعد از غزنویان، در عهد لودیان (قرن ۹ و ۱۰ ه . ق)، گامهای گستردهتری در راه گسترش زبان فارسی در میان هندوان برداشته شد . سکندر لودی، عدهای از آنان را که زبان فارسی را به خوبی فرا گرفته بودند، در دربار خود گماشت و این عمل وی، بر افکار و اذهان هندوان تأثیر فراوانی گذاشت .
بعد از فرمان معروف راجه تودرمل (۱)، وزیر دارایی اکبرشاه (قرن ۱۰ و ۱۱ ه . ق) مبنی بر این که زبان فارسی، زبان اداری و رسمی شود، هندوان، زبان فارسی را با رغبت فراوانی، یاد گرفتند . از عهد جهانگیر تا زوال مغولان (قرن ۱۱ - ۱۳ ه . ق) که اوج شکوفایی زبان فارسی در هند بود . هندوان آثار پرارزش و سودمندی به زبان فارسی، بویژه در زمینه شعر، داستان، تاریخ و انشاء به وجود آوردند .
بعد از مرگ اورنگ زیب، دوره دوم تیموریان که دوره فروپاشی و انحطاط این سلسله است، شروع میشود . پادشاهان این دوره، توجه کمتری به زمامداری و امور فرهنگی و ادبی نشان دادند و همین امر باعث شد که زبان فارسی کمکم جایگاه خود را در بین هندوان از دست بدهد . با این وجود، هندوان شایستهای نیز در این دوران به چشم میخورند که آثار چشمگیری از خود، برجای گذاشتند . در زمان بهادر شاه ظفر دوم، آخرین پادشاه خاندان مغول، زبان فارسی، دوباره آن هم تا حدودی اهمیت و رونق یافت .
انگلیسیان، بعد از سرکوب انقلابیون، بر تمام هندوستان تسلط یافتند و زبان انگلیسی را در منطقه، گسترش دادند . هندیان، در برابر این اقدام به مبارزه پرداختند، لیکن استعمارگران به ناچار برای از بین بردن نفوذ زبان فارسی در شبه قاره هند، از زبان اردو بهره جستند .
با برچیده شدن بساط استعمارگران انگلیسی در سال ۱۹۴۷ م که بر اثر مبارزات مردمی و به رهبری مهاتما گاندی تحقق یافت، زبان فارسی که در هند دلیل فرهنگ و تمدن محسوب میشد، به دوران تازهای قدم نهاد .
در این مقاله، به معرفی برخی از شاعران، نویسندگان، مورخان و سخنوران معروف هندو که سهم مؤثری در گسترش زبان و ادب فارسی در دوران سلاطین مسلمان هند داشتند، برپایه دورههای حکومتی، پرداختهایم .
● عهد سکندر لودی
۱) میان بهوه (۲)
میان بهوه هندو، وزیر سکندر لودی، مردی عالم و دانشمند بود و به زبانهای سانسکریت و فارسی، تسلط کامل داشت . وی، در سال ۹۰۸ ه . ق «طب سکندری» یا «معدن الشفاء سکندرشاهی) را که شامل ۱۰۰۷ بیماری و روش درمان آنهاست، تألیف کرد .
● عهد اکبرشاه
۱) منوهر توسنی (۳)
منوهر توسنی، پسر «راجه لونگرن (۴)» و یکی از شاعران هندوی فارسیگوی دربار اکبرشاه بود . وی، به فارسی آشنایی کامل و علاقه مفرط داشت . اکبر، او را «میرزا منوهر» خطاب میکرد و تخلص وی را «توسنی» انتخاب کرد .
وی، اولین شاعر هندو است که در اشعارش از فنون ادبی بهره جسته و زبانش فصیح و روان است . همچنین وی، اولین شاعر هندو است که دیوانی به زبان فارسی دارد .
نمونههایی از شعر او چنین است:
از اثر یک نگه اوست مست
هم بت و هم بتکده هم بتپرست
یگانه بودن و یکتا شدن ز چشمآموز
که هر دو چشم جداجدا نمینگرند
غرض ز خلقت سایه همین بود که کسی
به نور حضرت خورشید پای خود ننهد
● عهد شاه جهان
۱) منشی چندر بهان برهمن (۵)
منشی چندر بهان برهمن، پسر «دهرم داس (۶)» ، یکی از شاعران و نثرنویسان ممتاز هندوی فارسیگوی دوره شاه جهان (قرن ۱۱ه . ق). محسوب میشود .
وی، در اواخر عهد اکبرشاه، در خانوادهای برهمن، در لاهور به دنیا آمد . تحصیلات ابتدایی را، پیش عبدالحکیم سیالکوتی آموخت . بعد از آن، ملازم میر عبدالکریم، میرعمارت لاهور گردید . سپس به ملازمت افضلخان علامی، وزیر کل، درآمد . بعد از مرگ علامی، براثر وساطت شاهزاده داراشکوه، به دربار شاه جهان راه یافت و به کار دبیری و واقعهنویسی پرداخت .
شعر و خط شکسته او، مورد تقدیر شاه جهان بود . داراشکوه نیز، سبک تحریر برهمن را بسیار دوست میداشت . وی، از آن جایی که گروهی از علمای هندو را برای ترجمه آثار عرفانی و فلسفی هند در خدمت داشت، برهمن را نیز به دربار خود برد و دبیر خاص خود کرد .
برهمن، بعد از عصیان اورنگ زیب بر پدر و کشتن شاهزاده داراشکوه، به بنارس رفت و گوشهنشینی برگزید . بالاخره در سال ۱۰۷۳ ه . ق . درگذشت .
از برهمن، تألیفات بسیار ارزندهای بهجا مانده که میتوان از «دیوان برهمن» ، «چهار چمن» ، «منشأت برهمن» ، «تحفةالانوار» و «گلدسته» نام برد .
چندر بهان برهمن، در شعر، زبانی ساده دارد . اشعارش، دارای مضامین عشق، محبت، تصوف و مسایل وحدتالوجود است، که با لحنی عارفانه بیان شده است .
دیوان وی، شامل غزلیات و رباعیات است .
نمونههایی از شعر او را در زیر میآوریم:
بانی خانه و بتخانه و میخانه یکیست
خانه بسیار ولی صاحب هر خانه یکیست
بنای قصر جهان را ثبات ممکن نیست
به جز اساس محبت که دیر بنیادست
گل یکی، خار یکی، شاخ یکی، تاک یکی است
نزد ارباب نظر هر خس و خاشاک یکی است
مرا دلیست به کفر آشنا که چندین بار
به کعبه بردم و بازش برهمن آوردم
دل درختی است عشق پرورده
از محبت همیشه بارور است
۲) بهگوان داس (۷)
بهگوان داس، از منشیان و مورخان سادهنویس درباره شاه جهان بود . وی، «شاه جهان نامه» یا «نسبت نامه صاحبقران» (نسب نامه) را که حاوی نسبنامه شاه جهان به همراه خلاصهای از تاریخ تیموریان ایران و هند است، در حدود سال ۱۰۳۷ ه . ق به رشته تحریر درآورد .
این تاریخ، از آن جایی که نخستین تاریخ فارسی عهد تیموریان هند است که به قلم یک هندو نوشته شده، حایز اهمیت است .
۳) بنوالی داس ولی (۸)
بنوالی داس ولی، منشی شاهزاده داراشکوه، یکی از سخنوران، نویسندگان و مورخان سرشناس هندوی فارسیدان عهدشاه جهان بود .
معروفترین اثر وی، «راجا ولی» یا «رساله در ذکر راجگان و سلاطین دهلی» است .
«راجاولی» ، خلاصهای از تاریخ قدیم راجگان هندو و سلاطین مسلمان دهلی، از قدیمترین ایام تا دوره شاه جهان (۱۰۳۷ - ۱۰۶۸ ه . ق) است .
از دیگر آثار بنوالی داس، میتوان «گلزار حال» ، «محیط معرفت» ، «گنج عرفان» و «دیوان هندی و فارسی» او را نام برد .
● عهد اورنگ زیب
۱) رای بندر ابن داس بهادر شاهی (۹)
رای بندر ابن داس بهادر شاهی، پسر «رای بهار آمل» (۱۰)، شاعر فارسیگوی، نثرنگار و مورخ دوره اورنگ زیب عالمگیر است . عالمگیر، او را «رای» خطاب میکرد .
اثر مهم وی به فارسی، کتاب «لبالتواریخ» است . این کتاب، یکی از مهمترین و درعین حال اساسیترین تاریخ عمومی شبه قاره هند، از دوره شهابالدین محمد غوری تا محمد اورنگ زیب عالمگیر است که درسال ۱۱۰۶ه . ق، توسط یک مورخ هندو، نگاشته شده است . دراین اثر، تمام قضایای تاریخی، از نقطه نظر و دیدگاه هندوان، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است .
۲) آن بال کرشن (۱۱)
آن بال کرشن، از نویسندگان و شاعران عهد اورنگ زیب است . معروفترین اثر وی کتاب «دمشق خیال» است . موضوع کتاب، تصوف است که با شیوهبیان متکلفانه، نوشته شده است . در اثنای کتاب، از اشعار خود و برخی صوفیان مشهور، بهره گرفته است .
۳) سوامی بهوپت رای بیغم (۱۲)
سوامی بهوپت رای بیغم، از مثنوی سرایان معروف عهد اورنگ زیب است .
وی، اهل «هماچل پردیش» بود . در تصوف، از مکتبی پیروی میکردکه بنیانگذار و حامی آن، داراشکوه بود . بهوپت، تحت تأثیر مولانا جلالالدین محمد رومی بلخی قرار داشت و این مسأله، در مثنویهایش به چشم می خورد .
کلیات او، حاوی پنج هزار بیت است . از وی، یک مثنوی به نام «مثنوی بیغم» ، به جا مانده است .
نمونه شعری وی چنین است:
علم حق در علم صوفی گم شود
این سخن که باور مردم شود
۴) ایشور داس (۱۳)
ایشور داس، از اهالی «پتن» بخش گجرات بود . وی، در حدود ۱۱۰۱ه . ق، به نگارش خاطرات زندگی پرماجرای خود - وقایع دوران سلطنت اورنگ زیب - پرداخت و اثر پرارزشی به نام «فتوحات عالمگیری» ، از خود به جا گذاشت .
به علت حکم امتناع عالمگیر، از نوشتن تاریخ عهد عالمگیری، در سال ۱۰۷۸ ه . ق، مورخان آن زمان، دیگر به نگارش وقایع بعد از سال مذکور، نپرداختند و اگر «فتوحات عالمگیری» در دست نبود، تاریخ عهد عالمگیر، از سال ۱۰۷۸ تا ۱۱۰۱ ه . ق، در پرده ابهام باقی میماند . بنابراین، «فتوحات عالمگیری» ، مرجع معتبری برای کسب اطلاع درباره دوران پرشکوه آخرین امپراطور بزرگ تیموریان هند است .
این تاریخ، از لحاظ این که مولف آن هندو است اهمیت فراوان دارد . از آن جایی که اورنگ زیب، در تمام دوره پنجاه ساله سلطنت خود، دائما با هندوان در حال جنگ و جدال بوده است، از این جهت نقطه نظرها و دیدگاههای یک هندو، در خور توجه خواهد بود .
۵) بهیم سین کایست (۱۴)
بهیم سین کایست، پسر «رگهو نندن داس» (۱۵)، از امرای عهد اورنگ زیب بود . وی، در جنگهای دکن و همچنین در جنگ برادرکشی پسران اورنگ زیب بر سر مساله جانشینی، شرکت داشت .
وی، در سال ۱۱۲۰ ه . ق، کتابی به نام «تاریخ دلگشا» یا «نسخه دلگشا» نوشته است . این کتاب، از آن جایی که نویسندهاش در دستگاه اورنگ زیب عالمگیر، منصب مهمی داشته و با اکثر سرداران سپاه آشنا و بسیاری از وقایع تاریخی آن عهد را شاهد بوده، بسیار معتبر و موثق است . این اثر، شامل اوضاع سیاسی، اجتماعی، جغرافیایی و مذهبی آن دوره است . همچنین «تاریخ دلگشا» ، در برگیرنده وقایع تاریخ پنجاه ساله عهد عالمگیر است که دیدگاهها و نقطه نظرهای هندوان را بیان میکند .
۶) سوجان رای بتالوی کهتری (۱۶)
سوجان رای بتالوی کهتری، از امرای اورنگ زیب بود . وی، کتابی به نام «خلاصه التواریخ» نوشته که تاریخ عالم را، از ابتدا تا عهد اورنگ زیب، در بردارد .
۷) جگجیون داس گجراتی (۱۷)
جگجیون داس گجراتی، پسر «منوهر داس گجراتی» ، از مورخان هندوی عهد اورنگ زیب است . وی همچنین، در عهد محمد معظم ملقب به «بهادرشاه» ، پسر اورنگ زیب، به عنوان وقایع نگار، بخشی الممالک و رئیس کل پست، خدمات شایستهای انجام داد .
اثر معروف جگجیون، «منتخب التواریخ» است . وی، از عهد اورنگ زیب، شروع به جمعآوری اسناد ومدارک معتبر تاریخی پرداخت و سرانجام درعهد بهادر شاه، در سال ۱۱۲۰ ه . ق، نوشتن این اثر تاریخی را به اتمام رسانید .
«متخب التواریخ» ، شامل تاریخ عمومی تیموریان ایران و شبه قاره هند، از عهد امیرتیمور گورکانی تا پایان سال دوم عهد بهادر شاه اول و وقایع دوران سلطنت هر یک از شاهان سلسله تیموریان، تحت عنوان خاص است که به ترتیب تاریخی، نوشته شده است .
● دوران بعد از اورنگ زیب
۱) خوشحال چند کایسته (۱۸)
خوشحال چند کایسته، پسر «منشی جیون رام (۱۹)، در عصر محمدشاه، نوه بهادر شاه، دبیر دفتر دیوانی بود . او، معروف به «نادر الزمان» بود .
مهمترین اثر وی، تاریخ محمد شاهی «یا تاریخ نادر الزمانی» است . این کتاب دارای دو بخش است . بخش اول، مجمعالاخبار نام دارد که تاریخ عمومی جهان است و بخش دوم، زبدة الاخبار نام دارد که شامل تاریخ هند به خصوص احوال محمدشاه، میباشد . خوشحال چند کایسته، این کتاب را در سال ۱۱۵۴ ه . ق، تألیف کرد .
۲) رای آنند رام مخلص (۲۰)
رایآنند رام مخلص، پسر «هردی رام (۲۱)» ، از شاعران و نویسندگان هندوی عهد محمدشاه، نوه بهادر شاه (قرن ۱۲ ق . ق)، بود . وی، شاگرد میرزا عبدالقادر بیدل هلوی بود و در شعر وادب، تسلط کامل داشت .
▪ آثار مهم وی عبارتند از:
مرآت اصطلاحات - فرهنگ اصطلاحات فارسی است . آنند رام، این کتاب را از آن جهت نوشت که متوجه شده بود در زمان وی (اواخر عهد گورکانیان)، معیار صحیح و مستندی، برای تلفظ درست واژگان فارسی، وجود ندارد و همچنین، اکثر مردم، فقط به فارسی نوشتاری، آشنایی دارند و متوجه محاورات روزانه رایج در میان ایرانیان نمیشوند .
ـ گلدسته اسرار - این کتاب، حاوی نامههایی است که رای آنند رام به نادر شاه نوشته است .
ـ بدایع وقایع - اثر تاریخی رای آنند رام که شبیه تذکره است .
ـ رقعات مخلص - در برگیرنده نامههای ادبی و تاریخی است .
ـ چمنستان - مجموعه اقوال و حکایات است .
ـ هنگامه عشق - قصه عشق «رانی چندر پربها (۲۲)» و «کنور سندرسین (۲۳)» است .
ـ کارنامه عشق - قصه عشق شاهزاده «گوهر» است .
ـ پریخانه - نمونههای خطاطی خوشنویسان مشهور است .
● دیوان اشعار مخلص
نمونههایی از اشعار او:
چون منجم دید طالع نامهام، خندید و گفت
این پسر قایم مقام حضرت مجنون شود
بلبل شوریدهای چون من ندارد این چمن
صد بهار آخر شد و من همچنان دیوانهام
تاجر عشقیم مخلص میرسیم از شهر دل
هرکجا جنس وفا باشد خریداریم م
ماجرای بلبل و گل شاهد احوال ماست
از تو مخلص ناله و از یار نشنیدن بس است
میازار ای محبت باز چون من ناتوانی ر
غریبی دردمندی بیکسی آزرده جانی ر
زحال بلبل مسکین ندارم اطلاع ام
به پای گلبنی دیدیم مشت استخوانی ر
۳) لالرام
لالرام، از نویسندگان عهد محمدشاه، نوه بهادر شاه، بود . اثر مهم وی، «تحفةالهند» است که آن را در سال ۱۱۴۸ه . ق نوشته است . این کتاب، تاریخ عمومی هند، از آغاز تا عصر بهادر شاه است .
۴) بساون لال شادان (۲۴)
بساون لال شادان، پسر «تن سکهو رای (۲۵)» ، از کایستهای سکسینه و از شاعران عروف دربار امیرالدوله محمد امیر خان نواب تونگ (۱۸۳۴م). بود . از وی، دیوانی شعر و یک مثنوی به نام «امیرنامه» باقی مانده است .
بساون، در مثنوی «امیرنامه» ، زندگی امیرالدوله را به نظم درآورده است . از آن جایی که وی، شاهد دلاوریها و شجاعتهای امیرالدوله بوده، این مثنوی، حایز اهمیت است . او، در سال ۱۱۴۷ ه . ق درگذشت .
نمونههایی از اشعار وی چنین است:
پیوسته چون مسافر دریا کناره جوست
در عشق او کسی که بود آشنای م
گر بود خورشید رویی در نظر تا روز حشر
میتوان بیآب و نان مانند عیسی زیستن
۵) وارسته مل سیالکوتی (۲۶)
وارسته مل سیالکوتی، از سیالکوت، بهترین محقق و منتقد عصر خود بود . بزرگترین مزیت او، در نامهنگاری و محاوره دانی بود . وارسته، قسمت عمده زندگیش را، در پنجاب گذراند و به مراکز علمی آن دوران، نظیر دهلی و لکهنو، کمتر رفت و آمد، داشت .
▪ آثار وی عبارتند از:
- مصطلحات الشعر
- مطلعالسعدین
- صفات کائنات یا عجایب و غرایب
- جواب شافی یا رجمالشیاطین
- جنگ رنگارنگ یا تذکره وارسته
مصطلحات الشعرا - مجموعه محاورات جدید و مصطلحات برگزیده است . وارسته، برای نوشتن این مجموعه از منابع بسیاری مانند فرهنگ جهانگیری، کشف اللغات، مؤید الفضلا، مدارالافاضل، قاموس، تاج المصادر، شرح دیوان خاقانی از شادی آبادی، شرح قصاید انوری ازفراهانی، لطایف مثنوی معنوی، صراح، مجموعه ابراهیم شاهی، منتخب اللغات استفاده کرد .
علاوه بر این منابع، از راهنمایی علمای محاورهدان ایرانی نیز، بهره برده است . نوشتن این کتاب، بعداز ۱۵سال تلاش بیوقفه وارسته، درسال ۱۱۸۰ه . ق به پایان رسید و خود نیز، درهمان سال، وفات یافت .
۶) منشی لاله تیک چندر بهان (۲۷)
منشی لاله تیک چندربهان، از نویسندگان معروف قرن ۱۲ه . ق است . وی، اهل دهلی و ازشاگردان مولانا شیخ ابوالخیر خیرالله وفایی ملقب به «خیرالمدققین» و سراج الدین علی خان آرزو ملقب به «سراج الدین علی خان آرزو ملقب به «سراج المحققین» بود . وی، از طرف دربار دهلی، لقب «رای» و «راجه» ، دریافت نمود .
چندربهان، رسالهای درباره حروف تهجی به نام «جواهر الحروف» و رساله دیگری به نام «نوادرالمصادر» درباره افعال و مصادر فارسی نوشته که درخور توجه است .
کتاب «بهار بوستان» وی، شرح بوستان سعدی است .
اثری وی، «بهار عجم» است، که «بهار عجم» فرهنگی جامع، مشتمل برلغات و اصطلاحاتی است که درآثار سخنوران، به کار رفته است . چندر بهان، برای نوشتن این فرهنگ، بیست سال زحمت کشید .
۷) بندرابن داس خوشگو (۲۸)
بندر این داس خوشگو، از شاگردان خان آرزو و سرخوش بود . مهمترین اثر وی، «سفینه خوشگو» است . این کتاب، از تذکرههای برجسته زبان فارسی محسوب میشود . مؤلف، دراین کتاب، شرح حال مفصلی از شاعران، همراه با اشعار منتخب آنان را، درسه جلد متقدمین، متوسطین و معاصرین، گردآوری کرده است . این تذکره بسیار جامع و مفصل است .
از آن جایی که مؤلف، در دوران ملازمت خود، اغلب ازشهرهای بزرگ دیدن کرده، با اکثر شعرا ملاقات کرده و احوال شاعران معاصر را، بنا به اطلاعات شخصی خود، نگاشته، بر اعتبار این تذکره افزوده است . خوشگو، ای تذکره را درسال ۱۱۵۵ه . ق به پایان رساند و آن را به عمده الملک امیرخان انجام، اهدا کرد .
خوشگو، شاعر هم بود، نمونههایی از اشعار او را درزیر میخوانیم:
برای یار تعظیم رقیبان هم ضرور افتد
به شوق بت نخستین سجدهای پیش برهمن کن
موجودگر نبودیم، معدوم هم نبودیم
امروز از کجاییم، گر درعدم نبودیم
آواز تیشه امشب در بیستون نیامد
شاید به خواب شیرین، فرهاد رفته باشد
۸) لچهمی نراین شفیق (۲۹)
لچهمی نراین شفیق، تاریخ نویس، زندگینامهنویس و شاعر قرن ۱۲ ه . ق بود ولی معروفیت او، به حیث مورخ بودنش است .
▪ آثار تاریخی وی عبارتند از:
ـ حقیقتهای هندوستان (۱۲۰۴ه . ق) - واردات استانهای هند
ـ مآثر آصفی (۱۲۰۸ه . ق) - تاریخ خاندان نظام، تاریخ مختصر مرهتهها و شرح حال راجهها و امر
ـ تنمیق شگرف (۱۲۰۰ه . ق)
ـ بسایط الغنایم - تاریخ مرهتهها تا جنگ پانیپت
ـ حالات حیدرآباد (۱۲۱۴ه . ق) - در مورد مساجد، باغات و ساختمانهای حیدرآباد
ـ مآثر حیدری - تاریخ سلطان حیدرعلی
▪ تذکرههای وی عبارتند از:
ـ گل رعنا (۱۱۸۷ه . ق) - این تذکره، درباره شاعران مسلمان و هندوان فارسیگوی است .
ـ شام غریبان - این تذکره، درباره شاعران ایرانی است که به هند آمدهاند .
ـ چمنستان شعرا - این تذکره، در ارتباط با شعرای اردوزبان است .
▪ نمونههای شعر وی چنین است:
ـ بر لب نازک او بوسه توان داد شفیق
ـ که مرا یاد کند باز به دشنامی چند
شنیدهام که به سوی شفیق میآیی
بیا بیا که دل و جان نثار خواهم کرد
۹) چند و لعل شادان (۳۰)
چند و لعل شادان، پسر «رای نراین داس» (۳۱)، از شاعران چیره دست قرن ۱۳ ه . ق است .
وی، در حیدرآباد دکن، تا مقام نخستوزیری ارتقا یافت . چندو لعل، دیوان اشعار و مثنویهایی دارد .
نمونههای شعر او چنین است:
حافظ و جامی و سعدی و نظامی، مولوی
پادشاهان سخن در ملک اشعار آمده
به چه حسن جلوه کردی که همه اسیر گشتند
به سخن چگونه وصف کند انوری، سنایی
دکتر خان عامر
پینوشت:
LAMRADOT AJAR .۱
AWUHB NAYIM .۲
INASOT RAHUNAM .۳
NARAG NOLAJAR .۴
NAMHARB NAHB RADNAHC IHSNUM .۵
SAD MARHD .۶
SAD NAVGAHB .۷
ILAV SAD ILAVNAB .۸
IHAHSRUDAHAB SAD NEBARDNIB IAR .۹
LUMA RAHIB IAR .۱۰
ANHSIRK LAB NNA .۱۱
MAHGIB IAR TAPOHB IMAWS .۱۲
SAD RAVHSI .۱۳
TSEYAKNES MIHB .۱۴
SAD NADNAN UHGAR .۱۵
IRTAHK IVALATAB IAR NAJUS .۱۶
ITARAJUG SAD NAVIJGAJ .۱۷
ETSEYAK DNAHC LAHHSOHK .۱۸
MAR NAVIJ IHSNUM .۱۹
SELHKU MAR DNANA LAR .۲۰
MAR IADREH .۲۱
AHBRAP RDNAHC INAR .۲۲
NES RADNUS RAWNUK .۲۳
NADAHS LAL NAVASAB .۲۴
IAR UHKAS NAT .۲۵
ITUKLAISLAM ETSARAV .۲۶
NAHBRAENAHC KET ALAL IHSNUM .۲۷
OOGHSOHK SAD NEARDNIB .۲۸
HGIFAHS NAYARAN IMXAL .۲۹
NADAHS LAL UDNAHC .۳۰
SAD NAYARAN IAR .۳۱
پینوشت:
LAMRADOT AJAR .۱
AWUHB NAYIM .۲
INASOT RAHUNAM .۳
NARAG NOLAJAR .۴
NAMHARB NAHB RADNAHC IHSNUM .۵
SAD MARHD .۶
SAD NAVGAHB .۷
ILAV SAD ILAVNAB .۸
IHAHSRUDAHAB SAD NEBARDNIB IAR .۹
LUMA RAHIB IAR .۱۰
ANHSIRK LAB NNA .۱۱
MAHGIB IAR TAPOHB IMAWS .۱۲
SAD RAVHSI .۱۳
TSEYAKNES MIHB .۱۴
SAD NADNAN UHGAR .۱۵
IRTAHK IVALATAB IAR NAJUS .۱۶
ITARAJUG SAD NAVIJGAJ .۱۷
ETSEYAK DNAHC LAHHSOHK .۱۸
MAR NAVIJ IHSNUM .۱۹
SELHKU MAR DNANA LAR .۲۰
MAR IADREH .۲۱
AHBRAP RDNAHC INAR .۲۲
NES RADNUS RAWNUK .۲۳
NADAHS LAL NAVASAB .۲۴
IAR UHKAS NAT .۲۵
ITUKLAISLAM ETSARAV .۲۶
NAHBRAENAHC KET ALAL IHSNUM .۲۷
OOGHSOHK SAD NEARDNIB .۲۸
HGIFAHS NAYARAN IMXAL .۲۹
NADAHS LAL UDNAHC .۳۰
SAD NAYARAN IAR .۳۱
منبع : ماهنامه کیهان فرهنگی
نمایندگی زیمنس ایران فروش PLC S71200/300/400/1500 | درایو …
دریافت خدمات پرستاری در منزل
pameranian.com
پیچ و مهره پارس سهند
تعمیر جک پارکینگ
خرید بلیط هواپیما
ایران آمریکا اسرائیل مجلس شورای اسلامی دولت نیکا شاکرمی معلمان رهبر انقلاب مجلس خلیج فارس بابک زنجانی دولت سیزدهم
آتش سوزی تهران پلیس زلزله قتل آموزش و پرورش شهرداری تهران سیل قوه قضاییه سلامت دستگیری سازمان هواشناسی
قیمت خودرو قیمت طلا قیمت دلار خودرو بازار خودرو دلار بانک مرکزی ایران خودرو سایپا کارگران تورم قیمت
سریال مشهد تلویزیون فیلم سینمایی مسعود اسکویی سینمای ایران سینما فیلم رسانه ملی دفاع مقدس
مکزیک
رژیم صهیونیستی غزه فلسطین جنگ غزه حماس روسیه نوار غزه انگلیس ترکیه یمن اوکراین نتانیاهو
فوتبال استقلال پرسپولیس سپاهان تراکتور علی خطیر لیگ برتر ایران رئال مادرید لیگ قهرمانان اروپا باشگاه استقلال بایرن مونیخ لیگ برتر
هوش مصنوعی تلفن همراه اپل گوگل همراه اول اینستاگرام تبلیغات واکسن وزیر ارتباطات ناسا پهپاد
سرطان فشار خون کبد چرب دیابت بیماری قلبی ویتامین کاهش وزن قهوه