چگونه آب‌وهوای جهان را نجات دهیم؟

آینده سیاست‌های مرتبط با تغییرات آب‌وهوایی به سبب پیچیدگی‌های اقتصادی، سیاسی و زیست محیطی نامشخص است. این مقاله، هزینه‌های اقتصادی ناشی از تعلل در اقدام به موقع برای کاهش میزان انتشار‌ترکیبات کربن را نشان می‌دهد و استدلال می‌کند بهترین راهکار برای رهایی از شرایط کنونی این است که به جای انتظار کشیدن برای یک تصمیم‌گیری بلاتکلیف، هم اینک یک سیاست تعدیلی در کاهش انتشار‌ترکیبات کربن پیش گرفته شود.
با وجود نگرانی‌های فزاینده درباره تغییرات آب‌وهوایی، همچنان بر سر زمان و شدت اقدامات لازم برای واکنش نشان دادن به چنین موضوعی، اجماعی حاصل نشده است. نزدیک به یک دهه است که مذاکرات بین‌المللی درباره اتخاذ یک سیاست موثر آب‌وهوایی به نتیجه‌ای نرسیده است و با تداوم همین روند، دستیابی به یک توافق جامع در آینده‌ای نزدیک بعید به نظر می‌رسد. علت پیشرفت کند مذاکرات، به ماهیت جهانی مشکلات آب وهوایی باز می‌گردد که دستیابی به راه‌حل را، نیازمند اقدامی هماهنگ و همه جانبه می‌نماید. لیکن باید در نظر داشت که دستیابی به یک راه‌حل جهانی در تعارض با ماهیت مساله می‌باشد؛ چنانکه انتشار‌ترکیبات کربنی توسط کشورهای مختلف، به میزان متفاوتی صورت می‌پذیرد و این میزان نیز به سرعت در حال تغییر است. زیان‌های آب‌وهوایی به صورت نامتقارن در میان کشورهای مختلف دیده می‌شود و توارث و رقابت نیز تصویر پیچیده‌تری از اوضاع به دست می‌دهد. این مساله بیشتر کشورها را به رفتارهای ناهماهنگ و یکجانبه‌ترغیب کرده است که نتیجه‌ای جز افزایش پیوسته سرجمع انتشار ‌ترکیبات کربنی نداشته است. سردرگمی‌های فراگیر درباره هزینه و فایده‌های سیاست آب‌وهوایی پیشگیرانه در کنار ابهامی که در میزان و شدت خسارات وجود دارد، خود به علتی در توجیه رویکرد کنونی «تا چه پیش آید» بدل شده است.
زمان، یک عامل تعیین‌کننده در کارآیی و هزینه‌های سیاست‌های آب‌وهوایی اتخاذ شده می‌باشد؛ چرا که دلایلی چون پایداری CO۲ در اتمسفر، طول عمر بالای ذخایر عظیم انرژی و زیرساخت‌های مرتبط با آن و زمانی‌که برای تغییر عادت‌ها در جهت مدیریت تحریک تقاضا صرف می‌شود، باعث می‌شود تا نتایج اقداماتی که در حال حاضر یا در آینده نزدیک صورت می‌پذیرد چیزی نزدیک به یک قرن دیگر خود را نشان دهند.
از این رو هر گونه قصوری در دستیابی به یک توافق بالقوه به منظور اتخاذ یک تصمیم درست، سبب خواهد شد تا مجموعه‌ای از اقدامات پیشگیرانه ناکارآمد و بسیار پر هزینه را متحمل شویم.
● هزینه تعلل در اقدام به موقع
بلاتکلیفی کنونی که تمایلات و توانایی ما را در تن دادن به یک اقدام جهانی احاطه کرده است (و انتظار نمی‌رود که تا ظرف یک یا دو دهه دیگر حل شود) سیاست‌گذاران کشورها را وادار به ادامه رویکرد «تا چه پیش آید» می‌نماید. در تحقیق پیش رو، با این پیش فرض که میزان غلظت CO۲ در خلال قرن آینده ثابت باشد، به بررسی تبعات اقتصادی تعلل ۲۰ ساله در اتخاذ یک تصمیم درست و اقدام به موقع متناظر آن می‌پردازیم.
جدول ۱ نشان می‌دهد در شرایطی که سیاست‌گذاران تمامی کشورها هم اکنون و به‌طور هماهنگ اقداماتی را در جهت کنترل تغییرات آب‌وهوایی اعمال کنند بسته به اینکه این سیاست‌ها تعدیلی یا شدید باشند؛ تولید ناخالص جهانی (GWP) بین ۲/۰ تا ۳/۲‌درصد کاهش پیدا می‌کند. اگرچه این میزان کاهش قابل‌چشم‌پوشی نیست باید در نظر داشت که در ازای آن طیف وسیعی از اثرات سوء تغییرات آب‌وهوایی به نحو مطلوبی پیشگیری خواهد شد. با این وجود تعلل در اقدامات مناسب می‌تواند بسیار پر هزینه باشد؛ چنان که اگر سیاست‌های متعادل با بیست سال تاخیر اتخاذ شود هزینه آن در عوض ۲/۰‌درصد تولید ناخالص جهانی، ۳/۰‌درصد خواهد بود و اگر سیاست‌های بلند پروازانه شدید با همان میزان تاخیر اتخاذ شود بیش از ۵/۵‌درصد هزینه جهانی آن خواهد بود.
این مطلب نمایانگر آن است که هزینه اضافی هر سال تاخیر در اعمال سیاست‌ها سالانه حدود ۲/۲‌تریلیون دلار می‌باشد. چنین هزینه‌ای درک توجیه اقتصادی اتخاذ سیاست‌های سختگیرانه در آینده را (که به نظر می‌رسد سیاست‌گذاران جهان دنبال می‌کنند) با مشکل روبه‌رو می‌سازد.
با دقت بیشتر در سطر آخر جدول ۱ می‌توان دریافت که در صورت اتخاذ فوری یک سیاست راهبردی با هدف تثبیت غلظت CO۲ در حد ppmv ۵۵۰ که از طریق کاهش انتشار آلاینده‌های کربن اعمال می‌شود می‌توان در ۲۰ سال آینده مجددا به فرآیند معمولی تجارت بازگشت بدون آنکه هزینه‌های چنین سیاستی (۰۶/۰‌درصد تولید ناخالص جهانی) به سطح عمومی رفاه آسیبی وارد کند.
در صورتی که همین سیاست پس از ۲۰ سال به سیاست سختگیرانه تبدیل شود هزینه جهانی آن تنها ۷/۲‌درصد می‌باشد که نسبت به هزینه ۵/۵‌درصدی اقدامات سختگیرانه‌ای که بخواهد تمام سیاست‌ها را به بیست سال آینده موکول نماید به مراتب کمتر خواهد بود. این نتایج نشان می‌دهد که برای مصونیت از تبعات تصمیم‌گیری دیرهنگام در باب تغییرات آب‌وهوایی راهکاری وجود دارد که به هر روی می‌توان میزان ترکیبات کربنی را مابین ۴۵۰ تا ۵۵۰ ppm ثابت نگه داشت. با وجود این انتخاب‌های محدود، به راستی مسیر بهینه و منعطف کدام است؟
● غلبه بر سردرگمی در سیاست‌گذاری‌های آب‌وهوایی:
به منظور مشخص کردن راهکاری بهینه، موقعیتی را شبیه‌سازی می‌کنیم که آن‌تردید‌ها پیرامون شرایط آب‌وهوایی تا سال ۲۰۳۵ مرتفع شود. در حال حاضر ۳ سناریو هم احتمال برای سال ۲۰۳۵ مفروض است:
۱) حالت بدون توافق؛ در این حالت هیچ‌گونه سیاست‌گذاری بین‌المللی یا ملی متصور نیست، چرا که یا سیاست‌گذاران ترجیح می‌دهند تا خود را با تغییرات آب‌وهوایی وفق دهند یا مذاکرات پیرامون مساله آب‌وهوا به هیچ اجماعی مبنی‌بر اتخاذ یک سیاست پیشگیرانه دست نخواهد یافت.
۲) حالت سیاست تعدیلی؛ در این حالت بر سر تثبیت میزان CO۲ در حد ppm ۵۵۰ اجماعی بین‌المللی حاصل می‌شود.
۳) حالت سیاست سختگیرانه؛ در این حالت توافق می‌شود تا در سال ۲۰۳۵ میزان CO۲ در حد ppm ۴۵۰ تثبیت شده باشد.
شکل ۱ مسیر مقرون‌به‌صرفه انتشار کربن را برای سه حالت متعین متفاوت را در کنار راهکار بهینه نشان می‌دهد و این واقعیت را یادآور می‌شود که احتمال وقوع هر سه حالت برابر است. شکل ۱ دلیل روشنی برای رفتار حمایتی به دست دهد. همان گونه که در نمودار‌ها مشخص است راهبرد بهینه (حالت ۱) مقدار قابل‌توجهی از میزان آلاینده کربنی می‌کاهد چنان که در سال ۲۰۳۰ انتشار گاز CO۲ به میزان ۵۷‌درصد نسبت به حالت اول کمتر است. این مساله به ما می‌گوید در جهانی که احتمال مواجهه با یکی از سه موقعیت بدون سیاست آب‌وهوایی، سیاست تعدیلی و سیاست سختگیرانه در ۳۰ سال آینده برابر است، بهترین راهبرد در کوتاه‌مدت می‌تواند پیگیری سیاستی مابین سیاست‌های تعدیلی و سختگیرانه باشد که خود را به حالت سخت‌گیرانه نزدیک‌تر کند. انحراف از سیاست حمایتی بهینه نتیجه‌ای جز تحمیل بار اقتصادی اضافی روی هزینه‌های قابل‌توجه سرمایه‌گذاری لازم برای بهبود و توسعه دنیای انرژی نخواهد داشت.
● سیاست پیشنهادی:
مفهوم مدل پژوهشی توصیف شده از نظر سیاست‌گذاری واضح و روشن است و از استدلالاتی که مستلزم اقدام سریع برای فائق آمدن بر تغییرات آب و هوایی است، پشتیبانی می‌کند. (ر.ک. یوهه و همکاران، ۲۰۰۴) برخلاف استرن(۲۰۰۶) هیچ دلیل خاصی در کاهش بکارگیری رویکرد این مدل وجود ندارد؛ چراکه با توجه به وضعیت موجود، در نهایت زمانی خواهد رسید که جهان نیازمند اتخاذ یک سیاست مؤثر و سختگیرانه خواهد بود. با توجه به سردرگمی کنونی در سیاست‌گذاری آب و هوایی، راهبرد کوتاه‌مدت بهینه‌ای اتخاذ نخواهد شد. در نتیجه راهبردی که در آینده و پس از حصول خسارات بسیار، ناشی از عدم پیشگیری رویکردی خاص در حال حاضر، در پیش گرفته می‌شود، یک حالت سختگیرانه برای کاهش حجم عظیمی از انتشار ترکیبات کربنی در ۲۰ سال آینده خواهد بود. با در پیش گرفتن یک سیاست متعادل تر در حال حاضر، هزینه‌های اضافی نیز محدود و متعادل خواهد بود، اما در حالتی که هم‌اکنون هیچ اقدامی صورت نپذیرد هزینه‌های آینده رشد تاسف‌باری را خواهد داشت.

والنتینا بوستی، کارلو کارارو، آلکساندر اسگوبی، ماسیمو تاونی
مترجم: یونس احمدی، حمید زمانزاده

منبع : روزنامه دنیای اقتصاد