آب‌درمانی‌ توسط آب‌های شفابخش

یكی از مكان‌های جذاب و دیدنی گردشی در سراسر دنیا، چشمه‌های آب گرم یا آب معدنی است. معمولا غیر از مسافرانی كه باهدف گردشگری به این نقاط سفر می‌كنند، عده‌ای هم به دنبال درمان دردهای مختلف مفصلی و عصبی، امراض پوستی و تمدد اعصاب به این نقاط می‌روند. به طور كلی به آب‌های زیرزمینی كه دارای مواد و املاح شیمیایی هستند، آب‌های معدنی گفته می‌شود. تاثیرات درمانی زیادی برای اكثر این آب‌ها شناخته شد‌ه است. امواج و همچنین عناصر موجود در این آب‌ها شامل یون‌های سدیم، كلر، منگنز، كلسیم، آهن، پتاسیم، منیزیم، گوگرد، هیدروژن و... بر سلامت انسان موثرند. در بعضی از مناطق دنیا آنقدر چشمه‌های آب معدنی اهمیت دارد كه از آنها حتی در بیمارستان‌ها با سیستم‌های مدرن و سالم‌سازی شده برای آب درمانی استفاده می‌شود.
كشور ما ایران هم یكی از نقاط غنی از لحاظ وجود آب‌های معدنی و چشمه‌های آب گرم است كه معروف‌ترین آنها در محلات، سرعین، رامسر، لاهیجان، سمنان، تخت‌سلیمان، لاویج، رینه، گرم كلنو (بندرعباس) و گلشتر‌(رودبار) قرار دارند. در كشور ما نیز بعضی از این چشمه‌های آب گرم دارای امكانات مدرن برای استفاده بازدیدكنندگان هستند كه شامل دوش‌های انفرادی و عمومی، سونا، جكوزی، استخر، سالن فیزیوتراپی و سایر امكانات جنبی است و این باعث می‌شود تا در كنار لذت بردن از مناطق دیدنی و آب و هوای فرحبخش این مراكز، بهداشت و سلامت عمومی نیز به خاصیت درمانی این چشمه‌ها اضافه شود. شاید شما هم تا به حال از حمام آب گرم برای خلاصی از درد دست و پا استفاده كرد‌ه‌ باشید! شاید هم گاهی برای هوشیار كردن بدنتان از آب سرد استفاده كرده باشید. آب كه بخش‌ عمده‌ای از بدن ما را تشكیل می‌دهد به صورت‌های مایع، یخ، بخار یا گاز در طبیعت وجود دارد و برای ایجاد آرامش، تحریك جریان خون، حذف آلودگی‌ها از پوست، كاهش درد و درمان بیماری‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.
قدرت سودمندی آب از زمان‌های قدیم ارزشمند بود و پزشكان در درمان بیماری‌ها و سلامت مردم از آن استفاده می‌كردند. حمام بخار در بین رومی‌ها و ترك‌ها معمول بوده و مردم چین باستان و سرخپوستان آمریكایی درباره تاثیرات شفابخش آب اطلاعاتی داشتند. در اروپا هم استفاده از چشمه‌های معدنی كه <اسپاز(SPAS)> نام دارند، برای سلامت معمول بوده است.
● چگونه آب مایه حیات است
در سال ۱۹۸۵ یك حمام در چشمه‌ای در <ویت‌ویچ> در انگلستان ایجاد شد كه آب آن از ۶۰ متری دریاچه‌ای زیرزمینی به بالا كشیده‌ می‌شد. این آب طبیعی كه دمای آن ۳۳ درجه سانتی‌گراد (كمی پایین‌تر از دمای طبیعی بدن) حرارت دارد، از آب تازه نشاط‌آورتر است. دیدار كنندگان بدون هیچ تلاشی در آب شناور می‌مانند و این كار به آنها آرامش و روحیه‌ای تازه می‌دهد.
آب‌های معدنی دارای دو خاصیت عمده هستند، خاصیت اول مربوط به دما و درجه حرارت و خاصیت دوم مربوط به املاح و تركیبات شیمیایی موجود درآنهاست. گرمای آب باعث می‌شود مفاصل و عضلات آرامش یابد. رسیدن گرما به رگ‌های بیمار خون را در بدن او افزایش داده و اكسیژن بیشتری در دسترس سلول‌ها قرار می‌دهد.
همچنین گشاد شدن مویرگ‌ها در اثر گرمای آب قابلیت عكس‌العمل اعصاب را بالا برده و هدایت انرژی حرارتی مورد نیاز را تامین كرده، كار تبادل مواد در سلول‌های بدن را تسریع و موجب رفع خستگی عضلات و آرامش در سلسله اعصاب می‌شود. برای بیمارانی كه عضلات ضعیف دارند یا بعد از عمل جراحی عضوی از بدنشان بی‌حركت و بی‌استفاده مانده، فیزیوتراپی در آب گرم بخشی از درمان است، چرا كه مفاصل و عضلات را در آب راحت‌تر تكان و ورزش می‌دهند تا حركت عضو مستحكم‌تر و پیشرفته‌تر شود.
در حین ماساژ در آب، درمانگر می‌تواند فشار بیشتری برای بیمار بكار گیرد، بدون آنكه احساس درد و ناراحتی در او ایجاد شود. خواص معدنی چشمه‌ها نیز بر اساس نوع و ماده معدنی موجود در آن متفاوت است. مطالعات كافی و اختصاصی بر روی هر كدام از چشمه‌های آب گرم موجود و خواص آنها انجام نشده است. مسلما وجود درمان‌های فیزیكی از جمله آب درمانی، حمام و كمپرس‌های گرم و سرد سونا و آب‌معدنی درمانی، درمان‌های خاص دارویی معمول را نفی نمی‌كند، بلكه به‌عنوان درمان‌های كمكی در درمان این بیماری‌ها به‌كار می‌رود.
● آبی برای مفاصل خشك
تحقیقات انجام شده در پروژه <نایاده> ایتالیا اثر درمانی چشمه‌های آب معدنی بر استئوآرتریت یا همان آرتروز را بررسی كرده است. طی ۲ سال ۶ هزارو۱۱۱ بیمار مبتلا به آرتروز اولیه و ثانویه بررسی شده‌اند. درمان دوره‌های یك ساله در شستشو با آب (بالنئوتراپی) و لجن‌درمانی به مدت ۲ سال پی درپی و آب درمانی با آب حاوی گوگرد ، سدیم، كلر، برمید، یدید، سولفات و بی‌كربنات در چشمه‌ آب گرم ایتالیا نشان داد كه طی این دو سال میزان درمان‌های دارویی و فیزیكی مورد نیاز بیماران، تعداد موارد بستری در بیمارستان و غیبت از محل كار در گروهی كه تحت‌ آب گرم درمانی قرار گرفته‌ بودند، كاهش مشخصی داشته است.
این آمار نشان می‌دهد كه درمان با آب چشمه می‌تواند در درمان و تسكین دردهای آرتروز مفید واقع شود. در مطالعه دیگری اثرآب درمانی و شستشو با آب (بالنئوتراپی) بر كمردرد مزمن بررسی شد، دراین مطالعه اثر آب معدنی درمانی و آب درمانی با آب شیر (آب‌های غیرمعدنی) مقایسه شد و دیده شد كه بعد از ۳ ماه درمان با حمام آ‌ب معدنی، پیشرفت واضحی در درمان بیماران ایجاد شد. این پیشرفت شامل بررسی حركات ستون مهره‌ها، وضعیت درد، حساسیت و درد عضلات اطراف مهره‌ها در لمس و میزان مورد نیاز داروهای ضددرد است. بدین ترتیب در این مطالعه مشخص شد كه اثر آب درمانی در درمان كمردرد از نظر آماری به‌طور مشخصی بیش از اثر آب‌های غیرمعدنی است.
● آب معدنی روی پوست شما
پسوریازیس نوعی بیماری پوستی است كه در آن به‌دلیل اختلال در سیستم ایمنی بدن، علایمی چون التهاب و پوسته‌ریزی فلس مانند پوست، همراه با درد مفاصل در بیماران ایجاد می‌شود.
گروهی از محققان اثر آب معدنی درمانی را بر درمان پسوریازیس بررسی كرده‌اند. در این مطالعه از آب‌های معدنی <لئوپولدین> كه سرشار از گوگرد است استفاده شده. بیوپسی پوستی از ضایعات بیمار قبل و ۴ هفته پس از درمان انجام شد و مشاهده شد پیشرفت درمان در افرادی كه با آب معدنی درمان شده بودند ۵۸/۹ درصد و در افرادی كه با آب مقطر درمان شده بودند ۵۰/۵ درصد است.
● مراقب باشید!
با وجود تمام این آثار ارزشمند آب‌های معدنی، نكته‌ای كه انسان را در مشاهده این مراكز، دل‌آزرده می‌كند، عدم رعایت بهداشت از سوی مردم است كه به‌خصوص در استخرهای آب گرم و دو‌ش‌های عمومی‌ بسیار دیده می‌شود.
به همین علت برای اینكه بتوانیم از خواص درمانی آب‌های معدنی استفاده كافی ببریم، به تمام هموطنان توصیه می‌كنیم هنگام مراجعه به این نقاط به‌خصوص در استخرها و حوضچه‌های عمومی بهداشت را رعایت كنند. دوش گرفتن قبل و بعد از استفاده از استخر و رعایت بهداشت فردی واستفاده از وسایل بهداشتی شخصی برای سلامت استفاده از این مراكز شرط لازم است. همچنین لازم به ذكر است كه باید از تكرار و استفاده مداوم از آب‌های معدنی پرهیز شود چون ممكن است بدن نسبت به یون‌ها تطابق پیدا كند.
افرادی كه نارسایی قلبی، بیماری عفونی یا زخم‌های باز وسیع دارند، نباید از آب‌های معدنی استفاده كنند و در صورت استفاده باید جوانب احتیاط و بهداشت را كاملا رعایت كرده ومراقب باشند. بهتراست پیش از هر نوع درمان كمكی از جمله آب معدنی درمانی با پزشك خود مشورت كنید.

‌ طاهره موسوی

منبع : روزنامه سلامت