تغذیه دوران سالمندی به اهمیت غذا خوردن کودکان

تغییرات فیزیولوژیکی که در اثر گذشت زمان و افزایش سن به وجود می‌آید، سبب وقوع پدیده سالمندی می‌شود. در دنیای امروز، تحقیقات متعددی به منظور کاهش تبعات این تغییرات و مشکلات ناشی از آن شده است. بطوری که بهبود تغذیه و برنامه‌های غذایی سالم برای افزایش امید به زندگی در افراد یکی از دستاوردهای توسعه در جهان امروز است.
مطابق با آخرین تحقیقات انجام شده، رابطه مستقیم میان کاهش اشتها، کیفیت و کمیت زندگی در افراد سالمند وجود دارد. به عقیده محققان، با بررسی عوامل مؤثر در اختلال اشتها و پیشگیری از ابتلا به سوء تغذیه در این افراد می‌توان از ابتلا به بیماری‌های جسمی و روحی و مرگ زودرس جلوگیری کرد.
● عوامل کاهش اشتها
افزایش سن و عوارض ناشی از آن مانند افزایش فشار خون یا کلسترول، کاهش متابولیسم بدن، اختلالات شناختی و آلزایمر، تنهایی و افسردگی و ... سبب تغییر ذائقه و اختلال اشتها می‌شود.
دکتر مرتضی صفوی، متخصص تغذیه معتقد است: نیازهای تغذیه‌ای افراد سالخورده با دیگر افراد متفاوت است. کاهش فعالیت بدنی، ابتلا به بیماری‌های قلبی - عروقی، تغییر سبک زندگی و اختلال در هضم و جذب مواد غذایی و سایر مشکلات گوارشی، موجب تغییر در رژیم غذایی می‌شود.
این متخصص اضافه می‌کند: از آنجایی که توده‌های استخوانی با افزایش سن در افراد تحلیل رفته و سوخت و ساز بدنی کاهش پیدا می‌کند، این افراد کمتر به مصرف مواد غذایی چرب و پرحجم علاقه‌مند هستند و بطور کلی نیاز متوسط بدن به پروتئین، ویتامین و ... کاهش پیدا می‌کند.
سلامت دهان و دندان، وضعیت اجتماعی، مصرف داروها و دیگر مشکلات فیزیولوژیکی از مؤلفه‌های تأثیرگذار بر کاهش اشتها و سوء تغذیه ناشی از آن در سالمندان است.
دکتر احمد ساعدی، متخصص تغذیه درخصوص این عوامل می‌گوید: شرایط زندگی و مشکلات روحی و روانی، نقش مهمی در کاهش اشتهای این افراد دارد. با افزایش سن، روابط اجتماعی محدود‌تر شده و تنها بودن می‌تواند عامل مهمی در بی‌اشتهایی محسوب شود. برای نمونه سالمندانی که مجبور به تبعیت از رژیم‌های غذایی ویژه که مطابق با علائق آنها نبوده و امکان پرهیز و خودداری از مصرف آن را ندارند، هستند یا به دلیل مشکلات فیزیولوژیکی قادر به خرید و مصرف میوه یا سبزی تازه نیستند، دچار سوءتغذیه می‌شوند.
این متخصص اضافه می‌کند: مشکلات گوارشی نظیر خونریزی معده و روده، مانع مصرف موادغذایی بطور کامل می‌شود، از طرف دیگر مشکلات دهان و دندان و استفاده از دندان مصنوعی بویژه در ماه‌های اول سبب کاهش اشتها و وزن در افراد سالخورده می‌شود.
دکتر محمدرضا شکوری، متخصص تغذیه، مصرف برخی داروها بویژه داروهایی که برای درمان مشکلات شناختی، آلزایمر و بیماری‌های روحی و روانی مانند افسردگی استفاده می‌شود را از عوامل مؤثر در کاهش اشتهای سالمندان دانسته و معتقد است: احساس تهوع، استفراغ، درد معده و دیگر مشکلات گوارشی از عوارض جانبی مصرف برخی داروها بوده که ممکن است در کاهش اشتهای سالمندان مؤثر باشد. از طرف دیگر در برخی موارد کاهش بزاق دهان در اثر افزایش سن بر هورمون‌هایی که در ایجاد گرسنگی نقش دارند و میزان ترشح اسید معده تأثیر گذاشته و منجر به کاهش وزن و اشتها در طولانی مدت می‌شود.
متخصصان تغذیه توجه به نیازهای تغذیه‌ای افراد سالمند، کمک به حضور آنها در گروه‌های دوستانه و خانوادگی و مهیا کردن موادغذایی که تهیه آنها برای این‌گونه افراد مشکل است و استفاده از چاشنی‌ها و طعم‌دهنده‌های مجاز پس از مشورت با پزشک را از جمله عوامل مفید در بهبود اشتها و بهره‌مندی از یک برنامه صحیح غذایی در افراد سالمند می‌دانند.
به عقیده آنها توجه‌نکردن به مشکلات رفتاری تغذیه‌ای و ابتلا به سوءتغذیه در سنین بالا، عوارض متعددی از جمله ضعف جسمانی و تحلیل قوای بدنی، افزایش احتمال ابتلا به افسردگی و دیگر بیماری‌های روانی و اختلالات جسمی نظیر پوکی استخوان، نارسایی قلبی، تنفسی، سرطان و... خواهد داشت.
● سو‌ءتغذیه در سالمندی
همانطور که گفته شد، عوامل متعددی مانند مصرف داروهای متعدد، فقر و مشکلات اقتصادی، زندگی در خانه سالمندان، ناتوانی در خوردن غذا و نیاز به کمک دیگران و نداشتن آگاهی در مورد تغذیه می‌تواند منجر به سوءتغذیه در سالمندان شود.
دکتر احمد ساعدی متخصص تغذیه کمبود موادغذایی و ویتامین‌های مورد نیاز بدن را عاملی مؤثر در ابتلا به سرطان، ضعف سیستم دفاعی و افزایش احتمال ابتلا به بیماری‌های عفونی و نارسایی‌های قلبی و عروقی می‌داند.
این متخصص اضافه می‌کند: شکستگی‌های استخوانی در اثر زمین خوردن که حاصل ضعف عمومی بدن است، زخم معده و بهبود نیافتن بیماری‌ها در سنین بالا از جمله خطرات ابتلا به سوءتغذیه است. مصرف نکردن موادغذایی حاوی پروتئین یا ویتامین‌ها در طولانی‌مدت منجر به فقر ویتامین‌های ضروری در این دوران مانند انواع ویتامین D،A،B و ... شده و مشکلات گوارشی و اختلالات عصبی و روانی را در افراد سالمند تشدید می‌کند.
● هرم غذایی مناسب
انواع ویتامین‌ها، بویژه ویتامین‌های B،C،D،A، مایعات و پروتئین، مواد معدنی مانند آهن، کلسیم، منیزیم، روی، سلنیوم و کربوهیدرات‌ها از جمله موادغذایی مورد نیاز سالمندان محسوب می‌شوند.
مطابق با تحقیقات انجام شده، مصرف موادغذایی حاوی ویتامین B۶ و B۱۲ و مواد معدنی مانند سلنیوم بطور مداوم، احتمال ابتلا به بیماری‌های شناختی و حافظه را به میزان قابل‌توجهی کاهش می‌دهد.
دکتر مرتضی صفوی، متخصص تغذیه در خصوص مواد معدنی و ویتامین‌های مورد نیاز برای پیشگیری از ابتلا به سوءتغذیه در افراد سالمند می‌گوید: رژیم غذایی افراد سالمند باید مشابه برنامه غذایی کودکان و متناسب با شرایط زندگی و فیزیولوژیکی آنها باشد. این متخصص اضافه می‌کند: از آنجایی که نیاز به دریافت موادغذایی پرکالری در این افراد کمتر است، مصرف موادغذایی پرچرب و شیرین باید کاهش پیدا کند. از طرف دیگر مصرف موادغذایی حاوی کلسیم و ویتامین‌های گروه B(۲BوB۱) سبب آرامش‌بخشی و پیشگیری از بیماری‌های عصبی – روحی در آنها می‌شود. آنتی‌اکسیدان‌های موجود در موادغذایی مانند جوانه گندم، میوه‌ها و سبزیجات برگ تیره، ویتامین D،A، C از جمله موادغذایی مفید در این دوران است. به عقیده این متخصص، ویتامین A در دوران سالمندی، بخوبی جذب دستگاه گوارش شده و مصرف هر دو نوع این ویتامین (گیاهی و حیوانی) که در موادغذایی مانند زرده تخم‌مرغ، جگر، اسفناج، کلم بروکلی، انبه، سیب‌زمینی، هویج و ... یافت می‌شود، نقش مهمی در سلامت آنان دارد.
با افزایش سن و کاهش تولید ویتامین D خطر ابتلا به فقر این ریز مغذی مهم در افراد سالمند افزایش پیدا می‌کند، از این رو قرار دادن مواد غذایی حاوی ویتامین D در رژیم غذایی سالمندان، توصیه اکید متخصصان است.
دکتر احمد ساعدی متخصص تغذیه، مصرف مکمل‌ها در افرادی که قادر به مصرف مواد غذایی و دریافت ویتامین‌ها و مواد معدنی از راه غذا نیستند را به افراد سالمند توصیه کرده و معتقد است، مصرف مکمل‌هایی که استاندارد بوده و مقادیر دریافتی روزانه آنها صحیح استفاده شده باشد، می‌تواند روش مناسبی برای پیشگیری از سوء تغذیه در سالمندان باشد اما باید توجه داشت که مصرف این مکمل‌ها بدون توجه به میزان مورد نیاز بدن، سن و بیماری‌های گوناگون، می‌تواند منجر به ایجاد عوارضی مانند ابتلا به سنگ کلیه، کیسه صفرا و ... شود.
منیزیم، امگا ۳، ویتامین ای، روی و آهن از جمله مواد ضروری مورد نیاز بدن است که در استحکام استخوان‌ها، ترسیم بافت‌ها و استحکام توده عضلانی بدن نقش دارد.

مریم بهریان

منبع : روزنامه ایران