بمب ساعتی اجتماعی، فرزند شکاف ثروت

براساس گزارش جدید سازمان ملل پیرامون محیط و فضای شهری، نابرابری فزاینده در شهرهای آمریکا می تواند به ناآرامی‌های اجتماعی گسترده و افزایش مرگ و میر منتهی شود.
در بررسی میزان نابرابری در صد و بیست شهر اصلی، نیویورک جایگاه نهم در جهان را به خود اختصاص داد و سطح نابرابری در آتلانتا، نیواورلئان، واشینگتن و میامی مشابه نایروبی/ کنیا و ابیجان/ساحل عاج گزارش شد. برخی از شهرها، بالای خط "اعلام خطر" - که در سطح بین المللی به رسمیت شناخته شده و جهت هشدار به دولت ها بکار می رود- قرار دارند.
در گزارش آمده است: "سطح بالای نابرابری می‌تواند تبعات منفی اجتماعی، اقتصادی و سیاسی به همراه آورد و اثرات بی ثبات کننده ای بر جوامع در پی داشته باشد. این نابرابری ها منجر به شکاف های سیاسی و اجتماعی می شود که می تواند تا سطح ناامنی و ناآرامی های اجتماعی ارتقا یابد."
بر اساس گزارش سالانه سازمان ملل پیرامون وضعیت شهرهای جهان، در ایالات متحده و کانادا، نژاد یکی از مهم ترین عوامل در تعیین سطح نابرابری بشمار می رود.
"در قیاس با ۱۵ درصد خانوارهای سفید پوست در نیویورک غربی، در همین منطقه تقریبا ۴۰ درصد خانوارهای سیاه پوست، لاتینی تبار و چند رگه کمتر از۱۵۰۰۰ دلار درآمد دارند. امید به زندگی آمریکایی های آفریقایی تبار به اندازه مردمی است که در چین یا برخی ایالت های هند زندگی می کنند و این مساله به رغم این حقیقت است که ایالات متحده بسیار ثروتمند تر از این دو کشور است."
تفاوت در میزان ثروت اغلب بر مبنای ضریب جینی محاسبه می گردد. هر چقدر سطح بالاتر باشد، ثروت بیشتری در دست افراد کمتری متمرکز است.
آنا تایبا جوکا سرپرست نمایندگی سازمان ملل در لندن دیروز گفت "واضح است که تنش‌های اجتماعی، برخاسته از نابرابری است. نظریه سرریز شدن یا بهتر است بگوییم چکه کردن ثروت از بالا (این که ثروت از ثروتمندان شروع می شود) به سرانجام نرسیده. نابرابری برای هیچکس خوب نیست."
بر اساس گزارش، هند بر اثر آزادسازی اقتصادی و جهانی شدن نابرابرتر شده و نابرابرترین شهرها در آفریقای جنوبی، نامیبیا و آمریکای لاتین قرار دارد.
"تاثیر فزاینده توزیع نابرابر ثروت، به شکاف عمیق و پایدار میان غنی و فقیر منتهی شده است. آزاد سازی تجارت، مزایای مورد انتظار را با خود به همراه نداشته است."
بر اساس گزارش مذکور هم اکنون پکن از منظر برابری در راس کشور های جهان قرار دارد و شهرهایی چون جاکارتا در اندونزی ودارداوا در اتیوپی را پشت سر گذاشته است.
در اروپا که عموما متوازن تر و برابرتر از قاره های دیگر است،دانمارک، فنلاند،هلند و اسلوونی به عنوان برابر ترین کشور ها و یونان، انگلستان و اسپانیا در میان نابرابرترین‌ها طبقه بندی شده اند."شکاف ها بویژه در شهر های اروپای شرقی،شهر های بزرگ اسپانیا و شمال انگلستان بسیار حاد است."
در این گزارش همچنین حرکت مداوم جمعیت از روستا به مناطق شهری ثبت گردیده است. باور بر این است که در سال جاری تعداد افراد ساکن در مناطق شهری برای نخستین بار از کسانی که در روستا زندگی می کنند بیشتر می شود . بر اساس گزارش مذکور هیچ نشانی از تخفیف یافتن این روند مشاهده نمی شود.
گزارش پیش‌بینی می کند که "انتقال قابل توجه جمعیت میان شهر و روستا پایان نیافته"، میزان فرایند شهری شدن طی ۴۰ سال آینده به طرز فاحشی افزایش پیدا خواهد کرد و تا سال ۲۰۵۰ به ۷۰ درصد خواهد رسید.
مهم ترین جریان شهری شدن در چین به وقوع پیوسته است. میلیون ها تن از روستاها به شهرها رفته اند. براساس گزارش، طی ۱۸ سال گذشته ۴۹ شهر جدید ایجاد شده اند. انتقال سریع به یک جامعه شهری، ثروت بسیار در بر داشته اما برخی تبعات منفی را نیز به همراه آورده است.
"چین با سه برابر بودن درآمد مناطق شهری نسبت به مناطق روستایی در این مورد دارای عمیق ترین شکاف در جهان است. نابرابری رو به افزایش است با دستمزد های بی‌تناسب برای نیروی کار بسیار ماهر ... و مشکلات جدی برای بیکاران و کارگران غیر رسمی."
در کشور های در حال توسعه نرخ رشد شهرها، بالاترین است. به طور متوسط ماهانه۵ میلیون نفر ساکن جدید به شهر ها اضافه می شود که در حقیقت ۹۵ درصد رشد شهری در جهان را به خود اختصاص می دهد. بنا به پیش‌بینی گزارش، شهرهای آسیایی طی ۴۰ سال آینده بیشتر رشد می کنند و ۶۳ درصد جمعیت شهری جهان تا سال ۲۰۵۰ را از آن خود می کنند.
انتظار می رود که توکیو با ۳۶۴۰۰۰۰۰نفر جمعیت تا سال ۲۰۵۰ کماکان بزرگترین کلان شهر جهان باقی بماند.اما مکزیکو سیتی، نیویورک و سائوپائولو راه خود را در جدول شهرهایی چون مومبایی،دهلی و داکار باز خواهند کرد. کینشازا و لاگوس دو شهر در قاره آفریقا هستند که پیش‌بینی می شود هر کدام با افزایش جمعیتی معادل ۶ میلیون نفر تا سال ۲۰۵۰ بیشترین رشد را داشته باشند.
علاوه بر حرکت از روستا به شهر که نشانه رشد سریع جمعیت در ۴۰ سال گذشته است سازمان ملل انتظار دارد که جمعیت بیشتری از شهری به شهر دیگر جا به جا شود. پایتخت ها به شکلی ویژه ، سرمایه کشور ها را هر چه بیشتر به خود جذب کرده و به سرعت رشد می کنند. برخی پایتخت ها محل سکونت تقریبا نیمی از جمعیت یک کشور هستند.
اما گزارش همچنین مشخص کرده است آنچه باور دارد، ظهور یک گرایش شهری جدید و شهر هایی است که ابعاد آن‌ها کوچک می شود.
انتظار می رود جمعیت ۴۶ کشور از جمله آلمان، ایتالیا، ژاپن و بیشتر کشور های شوروی پیشین در سال ۲۰۵۰ نسبت به امروز کمتر شود. بر اساس گزارش، طی ۳۰ سال گذشته بیشتر شهر ها در جهان توسعه یافته بجای رشد با سیر نزولی مواجه بوده اند.
۴۹ شهر در انگلستان از جمله لیورپول و دیگر مراکز صنعتی قدیمی در شمال انگلستان و ۱۰۰ شهر در روسیه عمدتا به دلیل معضل بیکاری طی ۱۹۹۰ و ۲۰۰۰ با کاهش ابعاد مواجه بوده اند. در ایالات متحده ۳۹ شهر، امروز کوچکتر از آن چیزی هستند که ۱۰ سال پیش بودند.
دلایل افول شهر ها عمدتا اقتصادی بوده اند اما بر اساس گزارش، محیط زیست نیز هم اکنون به یک عامل مهم و اساسی بدل شده است.
کیفیت هوا و آلودگی بر اثر استخراج معادن، نیروگاه ها و فرایند اکتشاف و استخراج نفت عامل کاهش جمعیت در شهرهای هند، مکزیک و آفریقا بوده اند. "شهرها اغلب با مشکلات تهدید کننده محیط زیست نظیر فقدان آب سالم، بهداشت و مسئله زباله‌ها و پس ماندها دست به گریبان هستند."

جان ویدال
برگردان : بابک پاکزاد

منبع : فرهنگ توسعه