کارت گرافیکی های وحشی

اورکلاک برای بسیاری از کاربران همیشه جزو موضوعات جذاب بوده است و بعضی از آنها دقت بسیاری را صرف تجربه اورکلاک می کنند. برای گیم بازها کارت گرافیکی یک قطعه اساسی به شمار می آید و آنها سعی می کنند بودجه ای مناسب را صرف آن کنند. کارت گرافیکی قلب یک سیستم گیم به شمار می آید و یک کارت گرافیکی خوب در اکثر مواقع به سرعت فریم های بالا منجر می شود. گیم بازهایی که به اورکلاک پردازنده علاقه دارند، قطعا بدشان نمی آید که کارت گرافیکی خود را نیز اورکلاک کنند.اورکلاک کارت گرافیکی نیز همانند پردازنده سبب بالا رفتن سرعت فریم هنگام بازی کردن می شود اما اینکه به ازای یک اورکلاک مشخص، تا چه حد و یا چند درصد سرعت فریم بالا می رود نکته کلیدی این قسمت به شمار می آید.به طور کلی هم کارت گرافیکی و هم پردازنده روی سرعت فریم یک بازی تاثیر می گذارند. اینکه می گوییم کارت گرافیکی بیشترین تاثیر را روی سرعت فریم بازی دارد به این معنی نیست که پردازنده نقش کوچکی در این زمینه دارد.تا زمانیکه کارت گرافیکی نیازهای موتور گرافیکی یک بازی را تامین نکند، نقش پردازنده کمرنگ است ولی چنانچه مثلا در رزولوشن ۷۶۸۱۰۲۴ بازی می کنید و کارت گرافیکی به خوبی از عهده وظایفش بر می آید، یک پردازنده سریع به خوبی و با درصدهای بالا سرعت فریم را افزایش می دهد. به همین دلیل توصیه می کنیم در کنار اورکلاک کارت گرافیکی حتما به اورکلاک پردازنده نیز فکر کنید.
● اما اورکلاک کارت گرافیکی یعنی چه؟
پردازنده گرافیکی و حافظه موجود روی کارت گرافیکی در یک فرکانس معین کار می کنند. مثلا انویدیا کارت گرافیکی جیفورس۸۸۰۰ iGTX را با فرکانس هسته ۵۷۵ مگاهرتز و فرکانس حافظه ۱۸۰۰ مگاهرتز طراحی کرده است. این مقادیر به صورت پیش فرض برای این کارت درنظر گرفته شده است و هر کارت۸۸۰۰ iGTX معمولی در این فرکانس ها کار می کند. تنها کاری که شما هنگام اورکلاک انجام می گیرد این است که این فرکانس ها افزایش می یابد. بسیاری از شرکت ها این کار را خودشان انجام می دهند یعنی کارت های خود را در فرکانس هسته و حافظه ای بیش از مقادیر پیش فرض تولید می کنند. کارت هایی که توسط خود سازندگان اورکلاک می شوند با نام پیش اورکلاکشده یا Pre-Over clocked یا Factory Over clocked شناخته می شوند و معمولا هم شیوه نامگذاری متفاوتی دارند. مثلا شرکت Point of View کارت های گرافیکی تولیدی خود را به دو دسته تقسیم کرده است.
یک سری کارت های معمولی و دیگری سریEXO Editions. کارت های سری معمولی این شرکت با فرکانس های هسته و حافظه پیش فرض طراحی می شوند و کارت های سریEXO،دارای فرکانس هسته و حافظه بیشتر نسبت به مدل های معمولی هستند. مثلا کارت جیفورس ۸۸۰۰ iGTX معمولی این شرکت همان فرکانس هسته و حافظه ۵۷۵ و ۱۸۰۰ هرتز و کارت ۸۸۰۰ iGTX نسخه EXO دارای فرکانس هسته و حافظه ۶۰۰ و ۱۹۰۰ مگاهرتز است. مقدار اورکلاک بسته به تصمیم سازنده و ظرفیت پردازنده گرافیکی و حافظه موجود روی کارت می تواند زیاد یا کم باشد. مثلا این کارت دارای حدود ۴ درصد اورکلاک هسته و ۶ درصد اورکلاک حافظه است.
اورکلاک برای بسیاری از کاربران همیشه جزو موضوعات جذاب بوده است و بعضی از آنها دقت بسیاری را صرف تجربه اورکلاک می کنند. برای گیم بازها کارت گرافیکی یک قطعه اساسی به شمار می آید و آنها سعی می کنند بودجه ای مناسب را صرف آن کنند. کارت گرافیکی قلب یک سیستم گیم به شمار می آید و یک کارت گرافیکی خوب در اکثر مواقع به سرعت فریم های بالا منجر می شود. گیم بازهایی که به اورکلاک پردازنده علاقه دارند، قطعا بدشان نمی آید که کارت گرافیکی خود را نیز اورکلاک کنند. اورکلاک کارت گرافیکی نیز همانند پردازنده سبب بالا رفتن سرعت فریم هنگام بازی کردن می شود اما اینکه به ازای یک اورکلاک مشخص، تا چه حد و یا چند درصد سرعت فریم بالا می رود نکته کلیدی این قسمت به شمار می آید. به طور کلی هم کارت گرافیکی و هم پردازنده روی سرعت فریم یک بازی تاثیر می گذارند. اینکه می گوییم کارت گرافیکی بیشترین تاثیر را روی سرعت فریم بازی دارد به این معنی نیست که پردازنده نقش کوچکی در این زمینه دارد. تا زمانیکه کارت گرافیکی نیازهای موتور گرافیکی یک بازی را تامین نکند، نقش پردازنده کمرنگ است ولی چنانچه مثلا در رزولوشن ۷۶۸۱۰۲۴ بازی می کنید و کارت گرافیکی به خوبی از عهده وظایفش بر می آید، یک پردازنده سریع به خوبی و با درصدهای بالا سرعت فریم را افزایش می دهد. به همین دلیل توصیه می کنیم در کنار اورکلاک کارت گرافیکی حتما به اورکلاک پردازنده نیز فکر کنید.
● اما اورکلاک کارت گرافیکی یعنی چه؟
پردازنده گرافیکی و حافظه موجود روی کارت گرافیکی در یک فرکانس معین کار می کنند. مثلا انویدیا کارت گرافیکی جیفورس۸۸۰۰ iGTX را با فرکانس هسته ۵۷۵ مگاهرتز و فرکانس حافظه ۱۸۰۰ مگاهرتز طراحی کرده است. این مقادیر به صورت پیش فرض برای این کارت درنظر گرفته شده است و هر کارت۸۸۰۰ iGTX معمولی در این فرکانس ها کار می کند.تنها کاری که شما هنگام اورکلاک انجام می گیرد این است که این فرکانس ها افزایش می یابد.
بسیاری از شرکت ها این کار را خودشان انجام می دهند یعنی کارت های خود را در فرکانس هسته و حافظه ای بیش از مقادیر پیش فرض تولید می کنند. کارت هایی که توسط خود سازندگان اورکلاک می شوند با نام پیش اورکلاک شده یا Pre-Over clocked یا Factory Over clocked شناخته می شوند و معمولا هم شیوه نامگذاری متفاوتی دارند. مثلا شرکت Point of View کارت های گرافیکی تولیدی خود را به دو دسته تقسیم کرده است.
یک سری کارت های معمولی و دیگری سریEXO Editions. کارت های سری معمولی این شرکت با فرکانس های هسته و حافظه پیش فرض طراحی می شوند وکارت های سریEXO،دارای فرکانس هسته و حافظه بیشتر نسبت به مدل های معمولی هستند. مثلا کارت جیفورس ۸۸۰۰ iGTX معمولی این شرکت همان فرکانس هسته و حافظه ۵۷۵ و ۱۸۰۰ هرتز و کارت ۸۸۰۰ iGTX نسخه EXO دارای فرکانس هسته و حافظه ۶۰۰ و ۱۹۰۰ مگاهرتز است. مقدار اورکلاک بسته به تصمیم سازنده و ظرفیت پردازنده گرافیکی و حافظه موجود روی کارت می تواند زیاد یا کم باشد. مثلا این کارت دارای حدود ۴ درصد اورکلاک هسته و ۶ درصد اورکلاک حافظه است.
مثال دیگر کارت های گرافیکی ساخت XFX است که نسخه های اورکلاک شده آنها در دو سری با نام های XXX و Extreme طراحی می شوند.در مورد همین کارت ۸۸۰ iGTX، این شرکت نسخه Extreme آن را با فرکانس هسته و حافظه ۶۰۰ و۱۹۰۰ مگاهرتز و نسخه XXX آنرا با فرکانس های ۶۳۰ و ۲۰۰۰ مگاهرتز به فروش می رساند. همان طور که می بینید نسخهXXX درصد اورکلاک بالاتر و البته قیمت بیشتری هم دارد. اگر دنبال اورکلاک بی دردسر هستید خرید یک کارت گرافیکی از پیش اورکلاک شده بهترین راه حل برای شما است، به خصوص که همه عواقب و خطرات احتمالی ناشی از اورکلاک نیز متوجه سازنده کارت است و چنانچه مثلا کارت مشکلی پیدا کرد سازندگان بدون هیچ سوالی آنرا برای شما بر طرف می کنند.
اما این روش اورکلاک هزینه اضافی به دنبال دارد و باید کارت های از پیش اورکلاک شده را با قیمت های بالاتر از مدل های معمولی بخرید. اگر قصد چنین هزینه ای را ندارید باید خودتان زحمت اورکلاک را بپذیرید! از اینجا به بعد قرار است ببینیم چطور در خانه می توانیم کارت گرافیکی را اورکلاک کنیم. این کارت به دو روش انجام می شود:اولی از طریق درایور کارت گرافیکی و دومی:از طریق بایوس موجود روی کارت گرافیکی. فرکانس مربوط به هسته و حافظه هر کارت گرافیکی درون بایوس موجود روی کارت گرافیک قرار دارد.
تنظیمات مربوط به درایور کارت هنگام بوت شدن ویندوز و Load شدن درایور کارت گرافیکی، این اعداد را از روی بایوس می خواند. شما می توانید اعداد مربوط به این فرکانس را با نرم افزارهای مخصوص تغییر دهید تا کارت گرافیکی در محیط سیستم عامل با فرکانس هسته و حافظه مورد نظر شما کار کند. همچنین اعدادی که داخل بایوس موجود روی کارت گرافیکی وجود دارند را می توان تغییر داد. با تغییر این اعداد از داخل بایوس، هر زمان که کامپیوتر شما روشن می شود کارت گرافیکی با فرکانس های جدید کار می کند.
در واقع قضیه به این صورت است که با روشن شدن کامپیوتر فرکانس ها از روی بایوس کارت گرافیکی خوانده می شود با رسیدن به ویندوز، درایور کارت گرافیکی اعداد مربوط به فرکانس هسته و حافظه را از روی بایوس کارت می خواند و آنها را Load می کند. در صورتیکه کارت را با نرم افزار اورکلاک کنید تنظیمات درایور کارت گرافیکی به گونه ای تغییر می کند که از اطلاعات موجود در بایوس صرف نظر شده و فرکانس های جدیدی را که شما در نرم افزار مشخص کرده اید در نظر بگیرد. ما به اورکلاک از طریق بایوس کاری نداریم چون هم پر دردسر و هم ریسک بالایی دارد. ما برای نمونه، یک کارت جیفورس۸۶۰ iGT ساخت لیدتک با فرکانس هسته و حافظه پیش فرض۵۴۰ و۱۴۰۰ مگاهرتز را در نظر گرفته ایم. این کارت جزو جیفورس های سری ۸ بوده و ازDX ۱۰ پشتیبانی می کند.
● nTune
انویدیا سازنده کارت های جیفورس در کنار درایور کارت های گرافیکی خود نرم افزاری با نام nTune عرضه می کند.با نصب nTune در صفحه تنظیمات کارت گرافیکی شما، چندین گزینه جدید ظاهر می شود که Performance یکی از آنهاست.
با وارد شدن به این گزینه جدید سوالی مبنی بر اینکه مسئولیت همه این تغییرات به عهده شما است پرسیده می شود و در صورت موافقت شما،منوی Performance به طور کامل باز می شود که خود شامل چندین قسمت است.
در قسمت Adjust GPU Setting از این منو می توانید فرکانس هسته و حافظه کارت گرافیکی جیفورس خود را تغییر دهید.
با فعال کردن گزینه مربوط به اورکلاک،می توانید فرکانس هسته(core bus) و حافظه (memory bus) را در یک محدوده مشخص تغییر دهید.
برای کارت۸۶۰۰ GT این محدود برای فرکانس هسته بین۱۳۵تا ۱۲۸۰مگاهرتز و برای حافظه IDDRبین۳۵۰ تا ۲۱۰۰ مگاهرتز بود. خوب، حالا سوال اصلی این است که این فرکانس را تا چه حد افزایش دهیم؟
توجه داشته باشید که شما نمی توانید هیچ یک از دو فرکانس مذکور را به یکباره در حد اکثر حالت ممکن آنها قرار دهید. هیچ دلیلی ندارد که کارت گرافیکی ما بتواند از پس فرکانس هسته و حافظه ۷۵۰ و ۱۸۰۰ مگاهرتز برآید و در اکثر موارد باید مقادیری کمتر از حداکثر مقدار ممکن را برای آنها در نظر بگیریم. حداکثر فرکانس قابل برای هر کارت گرافیکی را می توان مشخص کرد که البته یک فرآیند زمان گیر است.تجربه نشان داده که برای کارت های گرافیکی جیفورس، فرکانس هسته تمام مدل ها را چشم بسته می توان تا ۱۰ درصد افزایش داد. مثلا برای کارت،این فرکانس تا ۵۴۰أ۱/۰+۵۴۰ = ۵۹۴ مگاهرتز بدون هیچ خطری قابل افزایش است. فقط لازم به ذکر است که برای نخستین بار که می خواهیم حداکثر فرکانس های قابل تحمل یک کارت را به دست آوریم باید ابتدا از یک فرکانس شروع کنیم و این کار را نباید همزمان انجام داد و مثلا ابتدا فرکانس هسته را افزایش دهید و پس از رسیدن به حد نهایی، شروع به افزایش فرکانس حافظه کنیم تا حد نهایی آن نیز مشخص شود. برای شروع، فرکانس هسته را در ۵۹۵ مگاهرتز قرار دادیم و با فشار کلید Apply تغییرات را اعمال کردیم. با فشار این کلید ابتدا درایور کارت گرافیکی، فرکانس مورد نظر را تست می کند تا از یک حد مجاز و غیر قابل تحمل خارج نشده باشد در صورت تایید اعمال می شود. برای بررسی نهایی فرکانس جدید لازم است که این فرکانس داخل بازی مورد آزمایش قرار گیرد.
برای این کار وارد یک بازی سه بعدی سنگین شوید بازی هایی نظیر FEARDIRT یا STALKER برای این آزمایش مناسب هستند. رزولوشن را در حدی بگذارید که کارت گرافیکی دچار زحمت شود و اگر در این شرایط مشکل پیش نیامد، فرکانس مورد تایید است. این مشکل می تواند این باشد که هنگام بازی سیستم هنگ کند یا اینکه نقاط ریز سفید رنگ یا خط های باریک روی صفحه نمایان شوند. اگر این مشکلات پیش آمد که باید سیستم را مجددا راه اندازی کنید و فرکانس کمتری را وارد کنید،اگر هم بدون مشکل بودید که می توانید افزایش فرکانس را ادامه دهید. برای افزایش فرکانس از این به بعد باید این کار را در فواصل ۱۰ یا ۵ مگاهرتزی انجام دهید. اینکه به یکباره فرکانس هسته را ۱۰۰ مگاهرتز افزایش دهید،ممکن است باعث عبور شما از حد مجاز و آسیب جدی به کارت گرافیکی شود. در هر بار افزایش ۱۰ مگاهرتزی نتایج را ذخیره و وارد بازی شوید تا فرکانس جدید را آزمایش کنید. با افزایش فرکانس به جایی خواهید رسید که با وارد شدن به بازی یکی از مشکلات گفته شده رخ خواهد داد.
در آن حالت فرکانس را به یک مرحله قبل تر برگردانید و افزایش را در فواصل خیلی کوتاه تر و مثلا ۱ یا ۲ مگاهرتزی انجام دهید.
مثلا ما برای این کارت ابتدا فرکانس را از مقدار پیش فرض ۵۴۰ به ۵۹۵ مگاهرتز افزایش دادیم.پس از تست این فرکانس،افزایش را در فواصل ۱۰ مگاهرتزی و تا ۶۷۵ مگاهرتزی انجام دادیم.ما برای تست از بازیFEAR استفاده کردیم. در فرکانس ۶۷۵ هنگام بازی بعد از حدود ۵ دقیقه صفحه قفل می شد و مجبور به راه اندازی مجدد سیستم می شدیم.این بار فرکانس هسته را روی ۶۶۵ گذاشتیم و شروع به افزایش فرکانس در فواصل ۲ هرتزی کردیم.
بعد از چند بار افزایش فرکانس و کاهش فاصله افزایش به ۱ مگاهرتز متوجه شدیم که حداکثر فرکانس هسته قابل تنظیم برای این کارت ۶۷۰ مگاهرتز است. هر فرکانسی بالاتر از این مقدار برای این کارت، منجر به قفل شدن بازی FEAR پس از چند دقیقه بازی می شد.ما فرکانس هسته را در همین ۶۷۰ مگاهرتز ثابت نگهداشتیم و در همین شرایط شروع به افزایش فرکانس حافظه کردیم.لیدتک برای این کارت از حافظه های GDDR۳ ساخت سامسونگ استفاده کرده است و ما حدس زدیم که بتوانیم تا درصدهای بالایی این حافظه ها را اورکلاککنیم.اصولا حافظه های گرافیکی به خصوص نوع مرغوب آنها توانایی اورکلاک بالا،خیلی بیشتر از پردازنده گرافیکی را دارند.ما افزایش فرکانس حافظه را از ۵۰ مگاهرتزی آغاز کردیم. طبق حالت قبل، پس از هر بار آزمایش نتایج را ذخیره، وارد بازی شدیم تا فرکانس جدید تائید شود.
در nTune فرکانس حافظه به صورت DDR نمایش داده نمی شود ومنظور از فرکانس مثلا ۸۰۰ مگاهرتز، ۱۶۰۰ مگاهرتز در حالت DDR است که باید به آن توجه داشته باشید.با رسیدن به فرکانس ۹۰۰ مگاهرتز، هنگام بازی خط های شبیه برفک روی صفحه ظاهر می شد. پس از راه اندازی مجدد فرکانس را به ۸۶۰ کاهش دادیم و مشکل برطرف شد. با کمی پیش روی، ۸۶۵ مگاهرتز بیشترین فرکانس بود که می توانستیم برای حافظه های این کارت در نظر بگیریم. خوب ما فرکانس ۶۷۰ مگاهرتز را برای هسته و ۸۶۵ مگاهرتز (۱۷۳۰ مگاهرتز DDR) را برای این کارت گرافیکی و با استفاده از بازی FEAR ثبت کردیم.آزمایش فعلا در همین جا متوقف می شود. در منوی بالایی تنظیمات کارت گرافیکی در قسمت Profile این شرایط را ذخیره می کنیم و در قسمت Adjust Custom Rules طوری تنظیم می کنیم تا این تغییرات با هر بار بوت شدن ویندوز، به طور خودکار اعمال شوند. ما این شرایط را برای بازی های دیگر نیز آزمایش می کنیم و می خواهیم مطمئن شویم که فرکانس های جدید فقط برای FEAR صادق هستند یا برای بازی های دیگر هم قابل استفاده هستند. در هفته آینده ادامه این بحث را با مشخص شدن نتیجه این آزمایش ها ادامه می دهیم. به علاوه طرز کار با نرم افزار معروف Riva Tuner را به همراه چند توصیه کاربردی برای اورکلاک کارت گرافیکی ارائه خواهیم کرد.

منبع : روزنامه ابرار اقتصادی