هاشمی رفسنجانی و انتظارات گوناگون

مطالعه در پیدایش و رشد نهضت‌های سیاسی و اجتماعی یا به عبارتی انقلاب‌ها، نشان می‌دهد که شخصیت‌های شکل‌دهنده این جنبش‌ها عموما قادر به ادامه نقش‌آفرینی در استقرار نظام جدید نبوده و به تدریج، خود به خود یا به اجبار صحنه سیاست را ترک می‌کنند. این واقعیت به حدی جدی است که گاهی از آن با عبارت «انقلاب فرزندان خود را می‌خورد» نام برده می‌شود. دلیل این امر شاید این باشد که افراد همه دارای ظرفیت‌های متعدد نیستند و افرادی که دارای جسارت و شجاعت لازم برای حضور در جمع مبارزان باشند الزاما دارای ظرفیت لازم برای سازمان‌دهی نظام جدید نبوده یا پس از استقرار نظام قادر به ارائه خدمت موثر در اداره کشور نیستند. البته موضوع زد و بندها و حسادت‌ها و... امری جداگانه است.
این قاعده کلی همواره دارای استثناهایی هم هست از جمله در انقلاب اسلامی معدودی از شخصیت‌های نسل اول انقلاب مانند مقام معظم رهبری و جناب آقای هاشمی رفسنجانی از جمله استثناهایی هستند که به لحاظ برخورداری از ظرفیت‌های چندگانه در صحنه‌های مختلف نقش‌آفرینی کرده‌اند. پرداختن به ظرفیت‌های جناب آقای هاشمی رفسنجانی در این یادداشت به معنی بی‌توجهی به سایر بزرگان انقلاب نیست. بررسی اجمالی در زندگی سیاسی حضرت آیت‌الله هاشمی رفسنجانی، بیان‌کننده این واقعیت است که ایشان فردی چندظرفیتی و استثنایی است. او در دوران مبارزه ظرفیت جسارت، شجاعت، مقاومت و حوصله خود را در خدمت نهضت اسلامی قرار داد. این صفات در کنار نبوغ مدیریت ذاتی، ایشان را به یکی از عناصر کلیدی دوران نهضت و انقلاب تبدیل کرد.
در دوران استقرار نظام و عبور از بحران‌های شکننده سال‌های اول شکل‌گیری جمهوری اسلامی هوشمندی، درک روشن از فضای سیاسی داخلی و خارجی، عشق و ارادت به امام راحل(ره) و متقابلا اعتماد بی‌نظیر آن فقید سعید به ایشان، هاشمی را در موضع کارگردان اصلی صحنه مدیریت کشور در دهه اول انقلاب قرار داد. در جریان دفاع مقدس، ظرفیت و توانایی هاشمی برای درک همزمان ارزش‌ها و ضوابط فنی و کلاسیک ارتش از یک سو و ظرفیت خط‌شکنی، ایثارگری و تهور نیروهای سپاه و بسیج از سوی دیگر، هاشمی را در موضع فرماندهی جنگ قرار داد در حالی که این مسوولیت مانع درک صحیح و به موقع ایشان از شرایط بین‌المللی و منطقه‌ای نگردید.
تلاش ایشان برای اقناع مسوولان نظام به پذیرش قطعنامه ۵۹۸ و پایان جنگ، نشانه‌ای بارز از ظرفیت‌های مدیریتی هاشمی است. ضرورت بازسازی اقتصاد ایران پس از جنگ هشت ساله و لزوم تغییر در نگرش‌ها و سیاست‌های کلان اقتصادی،‌اجتماعی و فرهنگی هاشمی را به صحنه مدیریت اجرایی کشور کشاند. تبدیل تهدیدها و کمبودها به فرصت‌ها، استفاده مناسب از فرصت‌ها برای حل و فصل باقی مانده مسائل با عراق و آزادی اسیران سرافراز، توسعه زیرساخت‌ها و پی‌ریزی برنامه‌های گوناگون توسعه کشور از سدسازی و توسعه نیروگاه‌ گرفته تا توسعه آموزش و... توانایی‌های جدیدی از مدیریت هاشمی را ارائه کرد. ایجاد تحرک در فضای سیاسی کشور در آستانه انتخابات مجلس پنجم و ایجاد یک فضای چندصدایی، ظرفیت تعامل هاشمی با جریانات سیاسی مختلف را نمایش گذاشت.
برگزاری انتخابات پرشکوه دوم خرداد ۷۶ و ایجاد یک رقابت بین آقایان ناطق نوری و خاتمی برای تعیین جانشینی هاشمی اوج فضای چندصدایی سیاسی در انتهای دوران سازندگی بود. هاشمی انتقال قدرت بعد از خود را به زیبایی مدیریت کرد. حضور هاشمی در انتخابات گذشته ریاست‌جمهوری، هرچند به عبارتی «عقل سیاسی حکم می‌کرد ایشان وارد آن صحنه پرخطر نشود» نشانه تعهد عمیق ایشان به آینده کشور بود. رنجش‌های هاشمی از همه ناجوانمردی‌های آن دوران قابل درک است ولی گذشت ایشان و ماندن پررنگ در عرصه سیاسی ایران برای دفاع از مردم و نظام نشانه ظرفیت‌های واقعی هاشمی است و امروز هاشمی به عنوان رئیس خبرگان و نیز در موضع ریاست مجمع تشخیص مصلحت نظام به عنوان بالاترین مرجع مشاور رهبری و نیز خطیب جمعه در خدمت مردم، اسلام و انقلاب است.
دیروز و امروز هاشمی با نهضت اسلامی بود و هست و فردا و فرداها هم هاشمی باید مدافع مردم و ارزش‌ها و اصالت‌های نهضت اسلامی باشد. آنچه که جای تعجب دارد این است که عده‌ای انتظار دارند هاشمی با آن سابقه و با همه اطلاعاتی که در مورد روند منفی مدیریت سال‌های اخیر کشور دارد از مسوولان جاری تجلیل کند.
چگونه هاشمی در شرایطی که همه شاخص‌ها بیان‌کننده روند نزولی اقتصاد ملی است می‌تواند از مسوولان تجلیل کند؟ آنچه که جای گله‌مندی است عدم حمایت از آقای احمدی‌نژاد نیست آنچه از هاشمی و امثال او انتظار می‌رود دفاع از مردم و کشوری است که همه سرمایه خود را در خدمت انقلاب و نظام گذاشته‌اند. اگر فرد یا افرادی خواسته یا ناخواسته، دانسته یا ندانسته، به جای خدمت با حرکت برخلاف همه نظرات کارشناسی یا هدر دادن ده‌ها میلیارد دلار درآمدهای کمیاب کشور، تورم را بر مردم تحمیل کرده‌اند و اکنون نیز قصد دارند بی‌کفایتی خود را با تخریب همه دستاوردهای انقلاب بپوشانند آیا هاشمی باید به نفع آنان خطبه بخواند؟ در خاتمه انتظار داریم مدافعان دولت محترم که رسانه‌های فراگیر کشور را در اختیار دارند با ایجاد فضای تبادل‌نظر و مناظره این فرصت را ایجاد کنند تا در منظر صاحبان انقلاب همه ادعاهای موافقان و مخالفان دولت حلاجی شود پس از آن اگر دستاوردی بود می‌توان از هاشمی و سایر علمای بزرگ کشور انتظار حمایت داشت.

سیدحسین مرعشی

منبع : روزنامه کارگزاران