اولین تلسکوپ

آیا شما میدانید نظریه تلسکوپ برای اولین بار توسط چه کسی مطرح شد ؟
ممکن است پاسخ دهید : ((خوب معلومه گالیله)) اما این طور نیست گالیله اولین شخصی بود که یک تلسکوپ را طراحی کرد، ساخت و از آن برای رصد ستارگان استفاده کرد ( طبق تاریخ علم غرب). در تاریخ علم بشر، بارها افرادی درباره‌ی نور صحبت کرده‌اند مانند فلاسفه یونان که نظریات مختلفی راجع به نور و ماهیت آن در کتابهای خود آورده‌اند. اما باور عمومی تا قرن هفتم میلادی این بود که نور از چشم موجودات رنده ساطع میشود و این دلیل دیدن اشیا است اما در قرن هفتم اولین شخصی که به طور علمی در کلاس ‌های درس خود این عقیده را نفی کرد و نور را به شکلی که امروز ما آن را می‌شناسیم تشریح کرد امام جعفر صادق(ع) بود.
ایشان در کلاسهای خود بحث‌های بسیاری را درباره نور مطرح ساختند که از آن موارد نظریه ایشان راجع به جمع آوری نور است ایشان گفته‌اند : ((نور از طرف اشیا بسوی چشم ما میاید و از آن نور که از طرف هر شیئی به سوی چشم ما میآید فقط قسمتی به چشم ما می‌رسد و بهمین جهت ما اشیا دور را به خوبی نمی‌بینیم و اگر تمام نوری که از یک شیء دور می‌آید به چشم ما برسد ما شیء دور را نزدیک خواهیم دید و اگر بتوان چیزی ساخت که تمام نور یک شیء دور را به چشم ما بتاباند در صحرا شتری را که در فاصله سه هزار ذرع میچرد در فاصله شصت ذرعی خواهیم دید.)) ( از کتاب مغز متفکر جهان شیعه ترجمه ذبیح الله منصوری )
پس به این ترتیب می‌بینید که بسیار زودتر از گالیله نظریه تلسکوپ یعنی همان وسیله‌ای برای جمع آوری نور مطرح شده بود .
(اگر علاقه مند هستید می توانید با مراجعه به کتاب (رسالت النور) جابر که از شاگردان امام بودند با ابعاد مختلف درس های ایشان درباره نور آشنا شوید)
... خب فکر می‌کنم همه شما داستان عینک ساز هلندی و گالیله را درباره اختراع تلسکوب شکستی شنیده باشید برای همین از ذکر آن خودداری میکنم و چون می‌خواهیم راجع به ساخت تلسکوپ‌های بازتابی حرف بزنیم فقط مختصرا از تاریخچه تلسکوپ نیوتنی که کمتر به گوش خورده می‌نویسیم :
تا نیمه دوم قرن هفدهم میلادی منجمان از تلسکوپ های شکستی استفاده میکردند که البته خطاهای داشت ( بعدا مفصلا در این باره میگوییم) اما دانشمندان دریافتند که اگر در ساخت تلسکوپ از آینه مقعر به جای عدسی اصلی استفاده کنند مشکلات حل میشود و حتی میتوانند تلسکوپ‌های بزرگتری بسازند آنها همچنین دریافتند که اگر شعاع انحنای آینه را زیاد کنند تا انحنای آینه (تقعر) بخشی از یک سهمی شود، میتوانند بخش زیادی از کجنمای‌های نوری را کاهش دهند، جیمز گریگوری در سال ۱۶۶۳ برای اولین بار سیستمی را بر همین پایه طراحی کرد که البته نتوانست با آن رصدی انجام دهد، پنج سال بعد اولین تلسکوپ انعکاسی توسط ایزاک نیوتن طراحی و ساخته شد تلسکوپ نیوتنی طرح متفاوتی از تلسکوپ گریگوری داشت و نسبتا ساده‌تر بود و این آغاز دوره جدیدی در اکتشافات فضایی بود البته با اینکه فقط چند سال بعد از نیوتن طرح‌هایی با مزایای بیشتر توسط افرادی چون کاسگرین مطرح شد. اما همچنان سادگی طرح نیوتن باعث ادامه پیدا کردن ساخت تلسکوپ نیوتنی مخصوصا در بین منجمان آماتور شد.
داستان تلسکوپ نیوتن هم از این قرار بود که وی پس از کار گریگوری با خود فکر کرد که می تواند با روش بهتری این کار را انجام دهد.
نیوتن در اواخر ماه مارس به منزلش در کمبریج برگشت، تمام وسایل ضروری را تهیه نمود و مصمم شد که تلسکوپش را بسازد.
او به جای آینه از یک فلز صاف و صیقلی شده ( که آلیاژ مخصوصی از ترکیب مس و قلع با کمی آرسنیک بود ) استفاده کرد، چون در آن زمان مردم روش ساختن آینه مقعر با نقره اندود کردن یک طرف شیشه را ابداع نکرده بودند. ظرف مخصوصی تهیه و فلز‌ها را در آن ذوب کرد و چون گاز سمی تولید می‌کرد تا آنجا که می‌توانست آن را دور از محل کار خود قرار داده بود. سپس فلز را در قالب ریخت و بعد آن را جلا و صیقل ‌داد تا این که توانست آینه بسیار خوبی بسازد.
آن را داخل لوله پنج اینچی قرار داد و در کانون آینه اصلا آینه تخت کوچکی قرار داد که نور جمع شده از آینه اصلی را به طرف سوراخی روی بدنه لوله منعکس می‌کرد و در آنجا هم یک عدسی شیئی تصویر را بزرگ می‌کرد. پس از آزمایش این تلسکوپ او فهمید که به موفقیت بزرگی رسیده است برای همین نمونه بزرگتری از آن را برای انجمن سلطنتی انگلستان ساخت و اینچنین بود که طرح او در مدت کوتاهی فراگیر شد.

(ابعاد تاریخی از کتاب پیشگامان دانش اخترنشانی اثر سولیوان برداشت شده است.)
منبع : teleinfo.persianblog.com

منبع : شبکه فیزیکی هوپا