جشن بهمنگان

جشن بهمنگان در روز دوم بهمن ماه و به مناسبت همنام شدن روز و ماه برگزار می گردید. این عیدی بود که در آن روز طعام می پختند و بهمن سرخ و بهمن زرد بر کاسه ها می افشاندند.»
در حال حاضر به دلیل تغییراتی که در گاهشماری ها به وجود آمده است روز دوم بهمن ماه که بهمنگان بوده است به۲۶ دی ماه تغییر کرده و در تقویم ها ثبت شده است.در ترجمه «خرده اوستا» چنین آمده است: «در جشن بهمنگان، ایرانیان به مناسبت این که امشاسپند بهمن در جهان مادی نگهبان چارپایان سودمند است از خوردن گوشت پرهیز می کنند.
ایرانیان قدیم این روز را به احترام آن جشن می گرفتند و شادی می کردند و خود را برای پیروی از صفات پسندیده آن که راهنمای پیشرفت و سعادت است، آماده می ساختند.» (جشن های باستانی ایران/ علی خوروش دیلمانی)در مورد این جشن علی بن توسی (اسدی توسی) شاعر قرن ۵ هجری در کتاب لغتنامه خود (لغت فرس) زیر کلمه بهمنجه می نویسد: «بهمنجه رسم عجم است، چون دو روز از ماه بهمن می گذشت بهمنجه می کردند و این عیدی بود که در آن روز طعام می پختند و بهمن سرخ و بهمن زرد بر کاسه ها می افشاندند.»
فرخی می گوید:
فرخش باد و خداوندش فرخنده کناد ‎/ عید فرخنده و بهمنجه و بهمن ماه
انوری نیز می گوید: بعد ما کز سر عیش همه روز افکندی ‎/ سخن رفتن و نارفتن ما در افواه ‎/
اندر آمد ز در حجره من صبحدمی ‎/ روز بهمنجه یعنی دوم بهمن ماه
ابوریحان بیرونی در آثارالباقیه در مورد جشن بهمنجه چنین می نویسد:
«روز دوم آن روز بهمن عید است که برای توافق دو نام آن را بهمنجه نامیده اند؛ بهمن نام فرشته موکل بر بهایم است که بشر با آنها برای عمارت زمین و رفع حوایج نیازمند است و مردم فارس در دیگ هایی از جمیع دانه های ماکول با گوشت غذایی می پزند و آن را با شیر خالص می خورند و می گویند که حافظه را این غذا زیاد می کند و این روز را در چیدن گیاهان و کنار رودخانه ها و جوی ها و روغن گرفتن و تهیه بخور و سوزاندنی ها خاصیتی مخصوص است و بر این گمانند که جاماسب وزیر گشتاسب این کارها را در این روز انجام می داد و سود این اشیا در این روز بیشتر از دیگر روزهاست.» (آثارالباقیه _ ص ۳۵۰)
ابوریحان در کتاب التفهیم خود آورده است: «بهمن نام گیاهی است که اکنون در اطراف خوزستان و دشت میشان می روید. ایرانیان در روز جشن این گیاه را با شیر مخلوط می کردند و می خورده اند.» (اصل و نسب و دین های ایرانیان باستان/ عبدالعظیم رضایی/ ص ۴۹۹)
چنانکه از عبارت ابوریحان و اسعدی توسی برمی آید، بهمن نیز نام گیاهی است که به خصوص در جشن بهمنجه خورده می شده که به رنگ سفید یا سرخ و به شکل زردک بود. (یشت ها _ جلد اول/ ابراهیم پورداوود/ ص ۹۰)
امروز نیز بین مردم ما در زمستان به خصوص ماه بهمن خوردن برف و شیره مرسوم است و معتقدند که خاصیت دارویی دارد.
● ریشه اسطوره ای بهمن
برابر نوشته های اوستا، اهورامزدا دارای فروزه های نیک بیشمار است که از میان آنها ۶ صفت برگزیده تر هستند که به هر یک از این صفات امشاسپند و به مجموع آنها امشاسپندان می گویند.این کلمه از سه جزء تشکیل شده است: اَ: حرف نفی، مشه: از ریشه مر به معنی مرگ (جمع این دو بخش = اَمِشَه: بی مرگ) سَپَنته: مقدسان _ پاکان. امشاسپندان یعنی پاکان بی مرگ.بهمن، اردیبهشت، شهریور، سپندارمذ، خرداد، امرداد نام های ۶ امشاسپند است.
بهمن اولین و برترین امشاسپند است و صورت اصلی این کلمه وهومن (Vohumana) است که مرکب از دو کلمه است. (وهو) به معنی نیک و (من) به معنی ضمیر و وجدان و مصدر اندیشه و به عبارت دیگر وجدان نیک و خرد کامل و آن دو لفظ مصطلح اخیر هم مرکب از دو کلمه است.۱- وهو: نیک، من: ضمیر و وجدان۲- وه: نیک، من: ضمیر و وجدان و از روایات اوستا چنان استنباط می شود که صحت و سعادت و نیکی تمام ضمایر و قلوب به این امشاسپند مربوط است و ستودن و تمجید نمودن این امشاسپند عبارت از استقبال نیک ضمیری و صاحب وجدان نیک شدن است و در روایات اوستا می آید که وهومن امشاسپند از هر کس ناخشنود باشد در دنیا سعادت و در آخرت، بهشت و درجات عالی نصیب آن شخص نخواهد شد.
غرض از تحصیل رضایت آن امشاسپند تهذیب و صحت و سلامتی و صفای وجدان و ضمیر است که انسان را از هرگونه ذلت و نکبت و مرتبه نشیب رهانیده و به درجات عالی رهبری نموده رستگاری خواهد بخشود.او در گاهان نیز همین مقام را دارد. او کردار مردمان را در واپسین داوری می سنجد، بهشت خانه اوست. زرتشت از طریق اوست که به نزد اهورامزدا بار می یابد.بهمنگان بر همه ایرانیان و به خصوص مردان ایستاده و پدران پرتلاش فرخنده باد.

منبع : بانک اطلاعات گردشگری