سلا‌مت روان در دوران کودکی

دوران كودكی را می توان به دوره نوزادی، كودكی اول و كودكی دوم تقسیم كرد و در باره اهمیت رویدادهایی كه در هر یك از این مراحل پیش‌ می‌آیند و بهداشت روانی را تحت تاثیر قرار می‌دهند، به بحث پرداخت.
تحقیقات نشان داده اند كه همه اعضای حسی كودك، از همان لحظه تولد فعالیت خود را آغاز می‌كنند. یك مشاهده ‌گر دقیق می‌تواند متوجه شود كه كودك، دست كم ‌بخشی از ادراك ها و هیجان های خود را به كار می‌گیرد. او آنچه را كه می‌شنود، می‌بیند و احساس می‌كند و به همان صورتی كه دیگران انجام می‌دهند، ‌به ما می‌گوید. نوزاد انسان، فعال و علاقه‌مند به محیط است. بنابراین، هر نوع سهل‌انگاری در تربیت او پیامدهای جبران ناپذیری در برخواهد داشت.
گریه‌های نوزاداز نظر سازگاری، اهمیت زیادی دارد. به وسیله گریه كودك ناراحتی های خود را نشان می‌دهد و والدین دست به كار می‌شوند و مراقبت‌های لازم را از او به عمل می‌آورند. والدین - مخصوصا مادر- معنای گریه‌های نوزاد را می فهمند و متناسب با آن عمل می‌كنند. ‌بررسی ها نشان داده‌اند، نوزادانی كه خیلی زود به موسسات نگهداری كودكان سپرده می‌شوند از نظر مسائل عاطفی و رشد وابستگی ها آسیب پذیرترند.
گریه‌های نوزاد، برای تشخیص به موقع برخی ناهنجاری ها و بیماری ها، ‌می‌توانند كمك بزرگی باشند. به طور مثال، كودكانی كه از آسیب های مغزی رنج می‌برند، نسبت به كودكان سالم،‌ ناموزون تر و كوتاه تر گریه می‌كنند وگریه‌ كودكانی كه از سوء تغذیه رنج می برند، طولانی تر و آهنگ آن بالاتر است.
تغذیه نوزاد بعد دیگری است كه می‌تواند بهداشت جسمی و روانی را به شدت تحت تاثیر قرار دهد. تغذیه نوزاد با شیرمادر برای هردو طرف دستاوردهای مفیدی دارد. مادرانی كه بچه خود را شیر می‌دهند، بیشتر احساس رضایت و لذت می‌كنند. كودك نیز براثر تغذیه با شیر مادر و تماس با بدن او،‌احساس امنیت و خوشحالی می‌كند و شخصیت خود را به شیوه مناسب و استوار رشد می‌دهد. پژوهشگران دریافته اند كه شیرمادر سرشار از مواد ایمنی است كه كودك را در مقابل بسیاری از بیماری ها حفظ می‌كند.
عامل دیگری كه می‌توان گفت در بهداشت روانی كودك مؤثر باشد، یادگیری است. برای یادگیری، لازم است كه حواس كودك كامل می‌باشد. دستگاه شنوایی در مقایسه با بینایی، در لحظه تولد رشد یافته‌تر است و در واقع جنین انسان، حتی قبل از تولد نیز صداها را می شنود. به‌همین دلیل، ‌به هنگام تولد صدای مادر، آشناترین صدا برای نوزاد است. حس شنوایی در یادگیری زبان و رشد نوزاد از اهمیت خاصی برخوردار است.
حس چشایی و بویایی نیز هر دو به هنگام تولد حضور دارند. مثلاً، كودكان از بدو تولد، ‌مایعات شیرین را ترجیح می‌دهند و از آنها لذت می‌برند ‌اما در برابر مایعات ترش و تلخ، چین و چروك بر صورت خود می‌اندازند. برای تضمین بهداشت روان كودك، همه حواس باید به كار گرفته شوند. (عامل دیگری كه می‌تواند بر رشد عاطفی كودك اثر عمیق داشته باشد تعامل یا كنش متقابل میان كودك و والدین است. تحقیقات بر این نكته تاكید دارند كه والدین بر شخصیت كودك خود اثر می‌گذارند. امروزه، نه تنها می‌پذیرند كه اطرافیان بر كودك اثر دارند بلكه این واقعیت را نیز می‌پذیرند كه كودك همه كسانی را كه با او در تماس هستند، تحت تاثیر قرار می‌دهد.)

سیدعباس باقری یزدی

منبع : روزنامه سلامت