بحران بی نظیر

ترور بی نظیر بوتو در سرزمینی که شخص اول آن تاکنون چندین بار هدف سو»قصدهای نافرجام تروریستی قرار گرفته و اکنون مدتهاست جولانگاه تروریست های بین المللی محسوب می شود، واقعه ای غیرقابل پیش بینی نبود. هر چند که ترور بوتو در هر شرایطی این پتانسیل را داشت که شوکی جهانی ایجاد کند، اما این ترور در برهه ای حساس انجام گرفت که این شوک را صد چندان کرد. ترور نخست وزیر سابق پاکستان در حالی رخ داد که چندی دیگر موعد انتخابات پارلمانی این کشور فرا می رسد و با توجه به درگیری های داخلی که هم اکنون به وجود آمده است و احتمال زایش منازعات دیگر، نمی توان فرجام خوشی برای آن پیش بینی کرد. از سوی دیگر اکنون و با تشدید درگیری های داخلی که وجهه ای نظامی - امنیتی یافته است، ارتش پاکستان برای کنترل اوضاع به تکاپو افتاده است و به مقابله با شورشیان پرداخته که این خود فرصت بی نظیری را در اختیار تروریست های فربه پاکستان قرار داده که فکر دسترسی به تسلیحات هسته ای اسلام آباد را در سر بپرورانند که در این صورت برای اولین بار در تاریخ، یک گروه تروریستی به سلاح هسته ای دست خواهد یافت و این می تواند عواقب غیرقابل تصوری برای جامعه جهانی داشته باشد.
با این همه بی نظیر در این اواخر از محبوبیت سال های قبل در پاکستان برخوردار نبود هر چند باز هم حزب وی بخت نخست انتخابات پارلمانی ژانویه تلقی می شد. بوتو حتی در میان خانواده خود هم محبوبیت چندانی نداشت و این بیشتر به مساله ترور برادر وی «میر مرتضی بوتو» در دوران نخست وزیری بی نظیر باز می گشت. در آن دوران مرتضی بوتو برادر کوچک تر بی نظیر که نماینده پارلمان این کشور تلقی می شد، به شدت با سیاست های خواهرش مخالفت می ورزید تا اینکه به وسیله افرادی ناشناس ترور شد. پلیس پاکستان در زمان نخست وزیری بی نظیر بوتو مرتضی را بیرون از منزل در سال ۱۹۹۶ ترور کرد. بین ۷۰ تا ۱۰۰ پلیس در صحنه حاضر بودند، تمامی چراغ ها در خیابان به یکباره خاموش شد و در حالی که تمام خیابان را پلیس محاصره کرده بود این ترور اتفاق افتاد. همراه مرتضی بوتو شش مرد دیگر هم کشته شدند. بدن آنها گلوله باران شده بود و در حالی که خون از تنشان جاری بود، در خیابان رها شدند. از آن زمان به بعد بسیاری از کارشناسان و حتی بستگان بی نظیر وی را عامل اصلی ترور برادر کوچکترش، مرتضی می دانند. سیاست های بوتو که همگی حاکی از تلاش وی برای دست یافتن به سود و منافع شخصی بود، سبب شده بود که مردم نیز مانند خانواده اش دیگر چندان تمایلی به وی نداشته باشند.
بی نظیر بوتو در طول ۵۴ سال حیات خود دو بار موفق شد به سمت نخست وزیری پاکستان دست یابد. یکبار از سال ۱۹۸۸ تا سال ۱۹۹۰ و دیگر بار از سال ۱۹۹۳ تا سال ۱۹۹۶ و هر دوبار به اتهام فساد مالی از مقام خود بر کنار شد. او و شوهرش متهم بودند که بیش از یک میلیارد دلار از خزانه ملی پاکستان ربوده اند و همین مسائل تا حدی از محبوبیت بی نظیر در پاکستان کاسته بود.
نکته دیگری که محبوبیت بوتو را در میان مردم کاهش داده بود، زد و بندهای وی با مشرفی بود که در آن مقطع هنوز یونیفورم نظامی را هم از تن بیرون نیاورده بود. این زد و بندها برای مردم پاکستان نشان از آن داشت که بوتو بیش از پاکستان به خود و قدرت خود و حفظ و بسط آن می اندیشید. بی نظیر حتی از مشرف درخواست کرده بود که تمامی پرونده های فساد مالی وی را نادیده بگیرد و مشرف هم از رهگذر «فرمان آشتی ملی» این درخواست را اجابت کرده بود.
تعامل و همکاری بوتو با مشرف به قدری در انظار عمومی و نزد مردم عادی کوچه بازار ناپسند و نامطلوب جلوه کرده بود که نام حزب او که تا پیش از این «حزب خلق پاکستان» نام داشت در میان مردم به «حزب خلق مشرف» تغییر نام داده بود. وی چند ماه پیش سر میز مذاکره با ژنرال پرویز مشرف بر سر سهم خود از قدرت چانه زنی می کرد و بارها در انظار عمومی بر این تاکید داشت که دموکراسی در پاکستان بدون مشرف ابتر و آرمانی از دست رفته است. اما چندی بعد و با اعلام وضعیت فوق العاده از سوی مشرف، بوتو عملا حمایت از وی را بی نتیجه یا فت و بر موج دموکراسی خواهی سوارشد. وی که تا چندی قبل ادعا می کرد احیای دموکراسی بدون مشرف امکان پذیر نیست، به ناگاه اعلام کرد که مشرف باید از قدرت کناره گیری کند و تلاش هایی را برای ائتلاف با مخالفان مشرف، نظیر نواز شریف آغاز کرد. گفت وگوهای او با نظامیان و اشتیاق بی نظیر برای ائتلاف با رژیم مشرف و سپس چرخش ۱۸۰ درجه ای وی سبب شد که این شائبه در اذهان مردم پاکستان قوت گیرد که ژست سیاسی بوتو چیزی جز یک پانتومیم نیست.
به هر حال ترور بی نظیر، بحران بی نظیری را در پاکستان خلق کرده که از ۳۵ سال قبل، یعنی در زمان جدا شدن بنگلادش از پاکستان بی سابقه است. هرچند که به واقع به نظر می رسد که دموکراسی، برای بوتو هم مانند بسیاری دیگر از مدعیان، اسب تروآیی بیش نبوده است اما باز هم شعارهای بوتو بسیاری را در پاکستان جذب کرده بود. شاید در حال حاضر برگزاری دموکراتیک انتخابات پارلمانی پاکستان که کمتر از دو هفته به موعد آن باقی است، بتواند مرهمی بر زخم کنونی این کشور بگذارد. خصوصا که اکنون انگشت اتهام به سمت پرویز مشرف، اشاره رفته است. به نظر می رسد که مشرف از رهگذر مذاکره با بوتو تلاش داشت تا حدی جو حاکم بر کشور را به نفع خود سامان بخشد و پس از آنکه اندکی به این هدف دست یافت، بوتو را برای همیشه از صحنه سیاسی پاکستان حذف کرد.

نویسنده : حسین میزان

منبع : فردا