حمله آمریکا به سوریه دلایل و پیامدها

فرود چهار بالگرد نظامی آمریکایی در عمق هشت کیلومتری خاک سوریه و کشته شدن ۹ شهروند سوریه ای و زخمی شدن ۱۴ تن دیگر، حادثه ای بی نظیر در طول دوران اشغال عراق توسط آمریکایی ها بود که از خاک عراق صورت گرفت. در مورد دلایل این حمله از طرف آمریکایی ها گفته شده است که برای حمله به یک گروه از مظنونان همکاری با القاعده در عراق صورت گرفته است؛ اما شواهد و مدارک دال بر این است که این حمله دنبال اهدافی فراتر از این بوده و به نظر می رسد دلایل این امر را باید جای دیگری جستجو کرد. حمله به خاک کشوری دیگر توسط ارتش آمریکا نمی تواند بدون موافقت بالاترین مرجع تصمیم گیری در این کشور صورت گرفته باشد و این بدان معنی است که شخص رئیس جمهور آمریکا دستور این اقدام را داده است. این ادعا که این حمله به این مزرعه به بهانه کشتن اعضای القاعده چرا در این موقعیت زمانی که فعالیت القاعده در عراق به کمترین میزان خود رسیده است و عملا سوری ها روابط دیپلماتیک خود را با عراق هم پس از ۳۰ سال از سر گرفته اند، دروغی بیش نیست و دلیل این حمله را می توان ارسال پیامی صریح برای مقامات دمشق دانست که با در پیش گرفتن سیاستی مستقل و همگامی و همراهی با ایران و تشکیل محوری بنام مقاومت در منطقه؛ عملا آمریکایی ها را به چالش فراخوانده اند. به گزارش دیپلماسی ایران اما نکته دیگری که در این میان به نظر می رسد، انجام این حمله درست یک هفته قبل از برگزاری رسمی انتخابات ریاست جمهوری آمریکاست که می تواند نشان از کمک دولت بوش به نامزد جمهوریخواه این کشور باشد، امری که در آمریکا رواج دارد و جمهوریخواهان استاد این کار هستند.
اما فارغ از این مورد، سیاستی که در بالا از آن سخن رانده شد، می تواند اهداف چندی را برای آمریکایی ها در پی داشته باشد. سوریه و ایران به همراه حزب الله لبنان با تشکیل یک اتحاد قوی در منطقه، سیاست های آمریکا را در منطقه به شکست کشانده اند و متحد اصلی آمریکا، یعنی رژیم اسراییل را هم دچار بحران کرده است. پیروزی سال ۲۰۰۶ حزب الله لبنان بر اسراییل در جنگ ۳۳ روزه این رژیم را دچار بحران سیاسی بی سابقه ای کرد که با استعفای تمام دست اندرکاران این جنگ، امروز تشکیل دولت در این رژیم را هم با مشکل مواجه کرده است و احزاب سیاسی اسراییل نمی توانند دولتی ائتلافی را تشکیل دهند، کما اینکه همین بحران موجب شده است تا رئیس این رژیم بنابه درخواست نخست وزیر مکلف دستور انتخابات زودهنگام را هم صادر کند. بنابراین حمله روز گذشته را می توان پیامی برای دمشق فرض کرد که باید راه مذاکره با اسراییل را که در شرایط بسیار سختی به سر می برد باز کند و با عدم حمایت از حزب الله و جنبش های فلسطینی اجازه نفس کشیدن به این رژیم را بدهد. در مورد شرایط سخت این رژیم تنها باید به این نکته اشاره کرد که آنها حاضر شده اند طرح صلح عربی را هم پذیرفته و در این مورد با اعراب به مذاکره بپردازند.
در بعد دیگر ماجرا آمریکایی ها سوریه را متهم می کنند که مرزهای خود را بر روی اعضای القاعده باز گذاشته و این کشور به خوبی از مرزهای خود مواظبت نمی کند و همین امر در داخل عراق برای نظامیان آمریکایی دردسر جدی ایجاد کرده است. این ادعا در حالی مطرح می شود که سوری ها تمهیدات شدیدی را در مرز خود با عراق اندیشیده و از ترس حمله احتمالی آمریکا همواره در آماده باش مرزی به سر می برند، اما ورود بالگردهای نظامی ارتش آمریکایی و حمله آنها به غیرنظامیان سوری، مشخص کرد که سوریه از کنترل کامل مرزهای خود ناتوان است و یا اینکه سیستم های اخلالگر ارتش آمریکا توانسته رادارهای سوریه را کور کرده و سپس اقدام به حمله نموده باشند. در مورد این موضوع باید اشاره کرد که آن روزهایی که القاعده در عراق به شدت فعال بود و روزانه ده ها حمله بزرگ و کوچک را علیه منافع آمریکا در عراق انجام می داد، چرا آمریکایی ها اقدام به حمله به سوریه نکرده بودند؟ سوالی که پاسخ آن را تنها استراتژیست های آمریکایی بهتر می دانند، اما بر اساس برآورد موجود، دلیل این امر بیشتر به گرفتاری بیش از اندازه آمریکا در عراق بازمی گشت که اجازه ماجراجویی بیشتر را به آنها نمی داد. از جانب دیگر، طی هفته های اخیر تنش بسیاری در منطقه بر سر توافقنامه امنیتی آمریکا و عراق در گرفته است و سوریه به همراه ایران از مخالفان جدی و سرسخت این توافقنامه هستند. آمریکایی ها بر اساس این توافقنامه اجازه خواهند داشت تا در مناطق مختلف عراق، به خصوص مناطق مرزی، پایگاه های نظامی ایجاد کرده و به کنترل تحرکات همسایگان عراق بپردازند.
سوری ها و ایران این امر را مخالف منافع خود یافته و با آن مخالفت می کنند. برخی بر این باورند که حمله هفته گذشته بالگردهای آمریکایی به خاک سوریه پیامی بوده به سران این کشور که دست از مخالفت با این توافقنامه برداشته و مخالفان داخلی عراق را در این مورد تحریک و تهییج نکنند، البته همین عده می گویند که چون آمریکا از واکنش احتمالی ایران در برابر هرگونه تجاوز به خاک خود می ترسد، متحد این کشور را هدف قرار داده تا با یک تیر دو نشان بزند و به این ترتیب پیامی هم به تهران ارسال کند. به هر حال به گفته وزیر امورخارجه سوریه حمله آمریکایی ها به خاک این کشور نخستین نشانه های توافقنامه امنیتی واشنگتن- بغداد است. البته به نظر می رسد آمریکایی ها در برخی دیگر حوادث تروریستی در سوریه هم دست داشته اند، انفجار بمب در بزرگراه منتهی با فرودگاه دمشق در ۲۷ سپتامبر گذشته، به باور بسیاری از کارشناسان امنیتی، طراحی آمریکایی ها بوده است. نوع بمب و نحوه انفجار آن که به گفته مقامات سوری از یکی از کشورهای همسایه وارد شده و کار یک گروه تکفیری بود، مانند انفجارهای انتحاری صورت گرفته در عراق بوده است. در اوایل ماه اوت نیز سرهنگ محمد سلیمان مشاور امنیتی و از نزدیکان بشار اسد در ساحل شهر بندری طرطوس ترور شد و در آن زمان کارشناسان نوع ترور را از شگردهای سازمان جاسوسی آمریکا دانستند.
حال سوالی که باقی می ماند این است که آیا سوریه به این حمله پاسخ خواهد داد؟ جواب منفی است. سوری ها در سپتامبر ۲۰۰۷ نیز شاهد حمله جنگنده های اسراییلی به تاسیسات خود در منطقه دیرالزور در منتهی الیه شمال شرق مرزهای خود بودند و هیچ واکنشی نسبت به این حمله نشان ندادند، هر چند در آن زمان گفتند که به این حمله پاسخ خواهند داد. البته سوری ها برگه های فراوانی خواهند داشت تا آمریکایی ها را از کرده خود پشیمان کنند که شاید نخستین آن نزدیکی بیش از حد به روسیه و دادن امتیازهای فراوان به این کشور برای ایجاد پایگاه های نظامی است، در بعد دیگر آنها می توانند مرزهای خود را برای ورود و خروج اعضای ادعایی آمریکا در مورد القاعده به خاک عراق باز بگذارند و یک بار دیگر این کشور را در ناآرامی ببرند، کما اینکه این حمله پیوندهای سوریه با ایران را هم مستحکم تر خواهد کرد و سوریه که از اعراب ناامید شده است، به ایران پناه خواهد آورد، در آخر نیز سوریه به حزب الله لبنان و گروه های مقاومت فلسطینی آزادی عمل بیشتری در خاک خود خواهد داد و اینها عواملی هستند که واشنگتن به شدت از آن هراس دارد.
● بهانه ای به نام مبارزه با ترور
دویچه وله نیز در تحلیلی در این زمینه آورده است: حمله اخیر از سوی آمریکا به خاک سوریه که به بهانه مبارزه با تروریسم صورت گرفت، یکی دیگر از تاکتیک های غافلگیر کننده دولت واشنگتن در مسیر مبارزه با تروریسم است؛ تاکتیکی که دولت پاکستان نیز شاهد آن است. دولت آمریکا بار دیگر در توجیه حمله خود به خاک سوریه اظهار داشت «تا زمانی که گروه های مسلح از خاک این کشور به عراق نفوذ کنند و این کشور پایگاهی برای تروریست ها باشد واشنگتن خود زمام امور را به دست خواهد گرفت و در مسیر مبارزه با این تروریست ها وارد عمل خواهد شد». استراتژی پنتاگون علاوه بر آن که تایید دوباره اقدامات خود سرانه آمریکا است، بار دیگر به سردی روابط سوریه و آمریکا منجرخواهد شد؛ روابطی که اخیرا با تمهیدات و اقدامات سیاستمداران اروپایی درحال بهبود بود. البته نمی توان گناه این اقدام را تنها به گردن پنتاگون نهاد، بلکه بهتر است کاخ سفید را محرک اصلی برای چنین اقدامی بدانیم. دلیل ادعای بالا را می توان بی اعتنایی بوش به هشدارهای مکرر دموکرات ها و همین طور بی اعتنایی به تمهیدات بازدارنده «کمیته همیلتون- بیکر» (کمیته بررسی سیاست های آمریکا در عراق) دانست. بوش بی توجه به این هشدارها، دستور عملیات های تهاجمی به خاک کشورهایی چون پاکستان و سوریه را صادر می کند و سوریه را کشوری می داند که حامی تروریست است. البته چنین اقداماتی در راستای عملی کردن اظهاراتی صورت می گیرد که با هدف گسترش جنگ علیه القاعده و طالبان در خارج از مرزهای افغانستان و در بعدی گسترده تر از این کشور اظهار می شود.
آمریکا با انجام چنین تاکتیک هایی در خاورمیانه و خاورنزدیک جا پای دولت هایی همچون اسراییل و ترکیه می گذارد. اسراییل از مدت ها پیش و ترکیه نیز از چندی پیش با اتخاذ چنین استراتژی هایی سعی در پیشبرد اهداف خود داشته اند. اسراییل با این استدلال که کشورهای مورد حمله، اقدام خاصی را در برابر گروه های شبه نظامی شان انجام نداده اند، اقدام به تجاوز و تخطی از مرزهای این کشورها نموده است. البته اسراییل علاوه بر این، برخی اهداف دولتی را هم در برخی کشورهای همسایه مورد هدف قرار می دهد که برای نمونه می توان به اقدام آن در سال ۱۹۸۱ اشاره کرد. در سال مذکور اسراییل به راکتور هسته ای عراق حمله و آن را تخریب کرد. در قسمت پایانی تحلیل دویچه وله آمده است: چنین اقداماتی بدون صدور هیچ بیانیه جنگی صورت می گیرد؛ امری که مطمئنا آسیب دیدن روابط دوجانبه را درپی خواهد داشت. البته سوریه در شرایط فعلی چشم امید به روز شمار پایانی دوران ریاست جمهوری بوش بسته است و امیدوار است که روابط این کشور با آمریکا در سایه حضور رییس جمهور جدید این کشور دچار تغییر شود.

منبع : روزنامه ابرار