وقتی مشت آهنین باز می شود

گوردون براون ۵۷ ساله و تحصیلکرده دانشگاه ادینبورگ از سال ۱۹۷۲ تا ۱۹۷۶ دارای مشاغل دانشگاهی بوده و از آن پس در سمت های مختلفی مانند خبرنگار تلویزیون، نماینده مجلس از حزب کارگر و مقام های اقتصادی در کابینه سایه انگلیس و بالاخره از ۱۹۹۷ در کابینه بلر به عنوان خزانه دار کل انگلیس مشغول به کار شد و با ۱۰ سال سابقه در این سمت، طولانی ترین سابقه را در این مقام داشته است. در مدت اشتغال به وزارت خزانه داری وی موفق شد با انجام اصلاحاتی نرخ بهره و بیکاری را پایین نگاه دارد، کنترل نرخ بهره را به بانک مرکزی انگلیس بسپارد و با افزایش رشد اقتصادی انگلیس حسن شهرتی کسب کند. براون به دنبال کناره گیری تونی بلر در تابستان سال گذشته از نخست وزیری به عنوان جانشین از قبل مطرح و عهده دار نخست وزیری انگلیس شد.
وی که در اواخر دوران نخست وزیری بلر کوشش کرده بود ضمن حفظ مواضع دولت انگلیس شخصیت سیاسی مستقل خود را نیز حفظ کند مدت کوتاهی پس از رسیدن به مقام نخست وزیری با انتقادات فراوانی روبرو شد. این انتقادات بخشی میراث سیاست های بلر در زمینه جنگ عراق و پیروی از آمریکا و بخش دیگر مربوط به کاستی های داخلی انگلیس بود که در پس پرده مشکلات خارجی مخفی شده بود و با کنار رفتن بلر فرصت خودنمایی کرد. بدون شک براون با قدم های لرزانی که در زمینه اداره کشور برداشت می بایست منتظر پیامدهای نامطلوب جاری نیز می بود، زیرا وی نخست وزیری نبود که به دنبال انتخابات سراسری و رای مردم این سمت را بدست آورده باشد بلکه برای تکمیل دوره حاکمیت حزب مردم تا سال ۲۰۱۰ به این سمت منصوب شد. موفقیت در مسایل اقتصادی در کابینه بلر شاید باعث نوعی اعتماد به نفس برای اعمال مدیریت جامع درکابینه کشوری شد که اختلاف نظر بین وزرای یک حزب امر چندان دور از ذهنی نیست. در نتیجه نوعی درهم ریختگی مدیریت در پاسخگویی به مسایل جاری انگلیس به علاوه بی اعتمادی عمومی مردم به حزب کارگر درصد قابل توجهی از پشتیبانی ملی را از براون سلب کرد.
از مسایل مهمی که مدت کوتاهی پس از نخست وزیری براون او را درگیر کرد کاهش شدید قیمت مسکن، رکود و بحران های ناشی از آن در اقتصاد انگلیس بود و مخالفان وی آن را به ناتوانی براون در اداره کشور نسبت دادند. بر اساس نظرسنجی روزنامه گاردین مردم انگلیس عمدتا بر این باورند که رشد اقتصادی این کشور در دو سال آینده نیز رو به کاهش خواهد بود و براون در پاسخ به منتقدان خود متوسل به آمارهای مربوط به نرخ بهره، نرخ مالیات و درصد تورم و بیماری شد که خود عمدتا نشانه ای بر نامحسوس بودن رشد اقتصادی است. حزب مخالف نیز در تمام موارد فوق تحلیل هایش مبتنی بر بروز بحران به دلیل سیاست های غلط اقتصادی براون متکی بوده است.
براون که روزی وی را مشت آهنین سیاست بریتانیا لقب داده بودند اینک حدود ۱۱ ماه پس از نخست وزیری به نظر می رسد که این مشت تقریبا باز شده و از استحکام چندانی برخوردار نیست. کوشش های براون برای جلب نظر مردم انگلیس موفق نبوده است و در مقابل این اتهام که وی در امر تصمیم گیری فردی ناتوان به نظر می رسد با ارایه فهرستی از تصمیم های روی کاغذ از جمله مسایل مربوط به نیروگاه های هسته ای و تامین مسکن خود را فردی صاحب اقتدار تلقی می کند و بروز موفقیت های خود را به چند ماه آینده موکول کرده است. اما حزب وی با بدترین شکست در انتخابات شورای شهر در طول ۴۰ سال اخیر و نیز شکست در انتخابات محلی میان دوره ای امید به کسب موفقیت های احتمالی حتی در بین اعضای حزب کارگر را به یاس تبدیل کرد. حتی تعدادی از اعضای حزب کارگر وی را تشویق به استعفا از مقامش کرده اند و یا اینکه باید سیاست های اجرایی خود را به طور کامل مورد تجدید نظر قرار دهد. حمایت اخیر تونی بلر نخست وزیر پیشین انگلیس و توجیه مشکلات اقتصادی جاری از قبیل کمبود اعتبار، افزایش نرخ بهره و بالا رفتن بهای نفت را امری جهانی و نه مخصوص به براون تلقی کرد. ولی افکار عمومی بیشتر به نتایج محسوس و نه آمار و ارقام و فلسفه توجه دارد تا جایی که جناح های مختلف حزب کارگر تدریجا به باوری واحد می رسند که برای پیشگیری از فاجعه شکست بی سابقه در انتخابات انگلیس گوردون را از نخست وزیری و رهبری حزب برکنار کنند. زیرا تصور آنها بر این است که تداوم رهبری براون تا ۲۰۱۰ موعد قانونی انتخابات آتی تمامی شانس های حزب کارگر را از بین خواهد برد و شاید انتخابات زودهنگام بتواند تا حدی مانع از شکست بی سابقه حزب کارگر شود. .چالش های اصلی براون را می توان به شرح زیر خلاصه کرد:
۱) مشکلات اقتصادی: بالارفتن قیمت نفت گرچه بهانه ظاهرا مطلوبی برای توجیه بحران های اقتصادی جهانی است ولی این مسئله در کشورهای صنعتی نمی تواند دلیل کافی تلقی شود، زیرا در مقابل گرانی نفت، قیمت کالاهای صنعتی خود به خود و به طور جبرانی افزایش می یابد و حتی گاه صاحبان صنایع از این بحران ها متنفع می شوند و فقط مصرف کنندگان بنزین هستند که باید بخش اقتصادی بحران را تحمل کنند. علاوه بر آن قیمت مسکن که طی چند سال اخیر در آمریکا و اروپا به شدت و در اثر بورس بازی بالا رفته بود به دلیل اشباع و بحران اعتباری و کمبود نقدینگی سیر نزولی خود را از چند ماه پیش آغاز کرده و به نظر می رسد که تا مدتها ادامه داشته باشد. کسانی که به امید کسب درآمد در زمینه مسکن سرمایه گذاری و یا با دریافت وام اقدام به خرید مسکن کرده بودند اینک با بحران مالی ملی و شخصی مواجه شده اند. علاوه برآن بحران و رکود در زمینه مسکن همواره منجر به کاهش اشتغال و پیامدهای ناشی از آن یعنی الزام دولت به پرداخت بیمه بیکاری و در نتیجه تورم ناشی از آن می شود. انگلیس در این زمینه دست کمی از سایر نقاط جهان ندارد و به دلیل کدورت های مردم از دخالت انگلیس در جنگ آمریکا با عراق شاید عمده واکنش خود را در مورد مسایل اقتصادی بروز می دهند.
۲) مسایل مربوط به صنایع هسته‌ای:تاکید براون بر گسترش صنایع هسته ای و تامین انرژی با ابهامات ظریفی روبرو است از جمله روابط برادر وی با یکی از کارگزاران امور هسته ای یعنی EDF Energy . به خصوص پس از آنکه افشا شد که دولت در بررسی انرژی در سال ۲۰۰۶ مطالعه عمومی دقیقی در مورد کاربرد انرژی هسته ای انجام نداده است. علاوه بر آن پدر همسر نزدیک ترین مشاور براون ارتباطات نزدیکی با صنایع هسته ای دارد.
۳) غیرانتخابی بودن : گوردون براون که ازآغاز زمامداری اش با مسئله نخست وزیری انتصابی مواجه بوده است و افکار عمومی و حزبی چنین ایجاب می کرد که خواستار انتخابات زودهنگام شود در پاییز گذشته پس از اطلاع از نظرسنجی ها مبنی بر عقب افتادن ۶ درصدی حزب کارگر در مقابل حزب محافظه کار در کرسی های اساسی مجلس اعلام کرد که در ۲۰۰۸ تصمیمی بر برگزاری انتخابات زودهنگام ندارد.
۴) عدم رعایت شئونات نظامی: از زمستان ۲۰۰۷ گروهی از افسران عالی رتبه ارتش انگلیس دست به انتقاداتی در مورد دولت زدند. بر اساس سنت های موجود و جانفشانی ارتش برای منافع ملی دولت موظف به حفظ شئونات فردی و اجتماعی آنها است. این نظامیان معتقدند که اسکان نامناسب و فقدان تجهیزات و مراقبت های ضروری سلامت برای نظامیان توسط دولت مورد غفلت قرار گرفته است.

مرضیه خادم شریف

منبع : ماهنامه دنیای اقتصاد