همبستگی هنرها در زیر گنبد مینا

طبیعت منشأو الهام بخش همه هنرهاست. آسمان لاجوردی و آبی‘ ابر سفید وفضای مه گرفته دریاها و دریاچه ها‘ حرکت ابرها بر بلندای کوهها و ریزش برف و باران و پوشش قلل آنها از برف جاری شدن رودها در دره ها و رویش گلها و گیاهان بر بستر آنها حرکاتی موزون و دلچسب توأم با تزئینات و رنگ آمیزی متنوع و زیبا در فراز ونشیب طبیعت به وجود آورده است.
به نظر می رسد که اکثر هنرجویان رشته های مختلف هنری و همچنین اکثر دوستداران هنر به هبستگی و رابطه میان هنرها اندیشیده و عوامل آنها را در طبیعت جستجو کرده باشند. برای مثال هنرجویان رشته موسیقی با مشاهده پستی و بلندی کوهها و دشتها به یاد زیر وبمی یک خط ملودی از این نمودارها بهره یا الهام می گیرند. موسیقی شعر معماری وهنرهای دیگر نیز دارای منحنیهای متعددی است که با پستی و بلندی طبیعت و برجستگیها و انحناهای اعضاء بدن انسان هماهنگی دارد. این منحنیها در هنرهای مختلف – از نظر حسی – تقریبا دارای معانی یکسان هستند. مثلا در هر کلام شعر گونه یک نوع موسیقی خفیف نهفته است که به آن موسیقی شعر می گوییم ومی دانیم که شعر وموسیقی در دو عامل وزن و صدا باهم مشترکند. البته دامنه این دو عامل در موسیقی وسیعتر و در شعر محدود تر است ولی در بعضی از اشعار شعرا می توان موسیقی شعر را به وضوح شنید برای مثال در این مصراع از غزل حافظ می توان صدای دف رابه خوبی شنید: من که شبها ره تقوی زده ام با دف و چنگ یادآور می شوم که هجای «هم آوا» و «هماهنگی» چون «ها» و «وا» و «با» (که با علامت فلش مشخص گردیده اند) در نقاط معینی از شعر قرار دارند ودر استخوانبندی و اسکلت وشکل و وزن آن نقش عمده داشته ودر حکم تکیه گاه و ستونهای اصلی وزن این شعر به حساب می آیند. شکل زیر با توجه به وزن شعر و زیر وبم هجای آن نت نویسی ومقایسه تطبیقی شده است. ملاحظه می کنید که وزن شعر و زیر و بم خفیف آن خود می تواند استخوانبندی ‘ فرم و ساختمان یک جمله موسیقی را به وجود آورد. ناگفته نماند که آهنگساز خلاق و خوش قریحه ‘از نیروی آفرینش و دانش خود در جهت تکامل آن استفاده خواهد کرد و این موسیقی خفیف را با دامنه ای گسترده تر و درخششی دیگر جان خواهد بخشید.

نویسنده : فرهاد فخرالدینی

منبع : نشریه الکترونیکی هنرهای زیبا