نقش دین در دنیای مدرن ...

کشف حقیقت، نقش و جایگاه دین در گرو شناخت ماهیت ، مسئولیت ، و آغاز و انجام انسان و عنصر حیات و نگاهی اجمالی به نظام آفرینش و ارتباط میان این امور است.
از منظر مؤمنان، داعیان دعوت حق، راهیان راه انبیاء، سالکان مسلک رسولان، عالمان و اندیشمندان آزاد اندیش، انسان نه اینکه موجود ناشناخته ای نیست بلکه برای معرفت خویشتن و پدیده های اطراف خود دارای ابزار شناخت و معرفت است و به تعبیر قرآن ازسمع، بصر وقلب برخوردار می باشد. انسان هـــــمانگونه که بر پایــــــه قوانین و سنتهای الهی از نظر مادی، دورانی را طی می کند و در مسیر تکامل بدون دخالت خود، گام هایی را بر می دارد و بعد از سپری نمودن دوران نهد و در آن مراحل کودکی، نوجوانی، جوانی، میانسالی و کهنسالی را طی می نماید.
از طرف دیگر استعدادهای ذهنی، درونی و روانی او بر اساس آموزه ها ، الگوهای موجود ، سیستم تعلیم و تربیت و فرهنگ و آداب رایج، رشد و نمو می کند وبا توجه به تفاوت و نوع آنها شخصیت ویژه ای را برای او شکل می دهند.
از طرف دیگر حیات وزندگی بطور عمومی به چهار شکل تبلور پیدا نموده و می نماید و بنا بر تقسیم بندی که استاد ناصر سبحانی انجام داده اند به :
الف) حیات گیاهی ، که دارای دو ویژگی رشد و تولید مثل می باشد .
ب) حیات حیوانی ، که از سه ویژگی رشد ، تولید مثل وحرکت برخوردار می باشد .
ج) حیات انسانی،که دارای چهارویژگی رشد، تولید مثل، حرکت،علم واراده می باشد.
جهان هستی نیزبنابر آیات قرآنی و تحقیقات علمی تابع مجموعه ای از قوانین و مقررات دقیق است و گردش زمین و ماه و خورشید و دیگرمجموعه های کیهان و تحولاتی مانند شب و روز و فصل ها و رشد و نمو گیاهان و درختان و ... بر پایه آن قوانین دقیق صورت می پذیرد.
با این نگاه اجمالی به انسان ، حیات و هستی، به این نتیجه می رسیم که منهای بخش ذهنی ، فکری و ارادی انسان ، بقیه امور متعلق به او تقریبا به طور خودکار و سیستماتیک بر- خاسته از اراده خداوند و به وسیله قوانین و سنت های تغییر ناپذیراداره می شوند.
ازآنجا که خداوند انسان را برای سه هدف :
۱) عمران ، سازندگی و بالندگی :
- هو أنشاکم من الارض واستعمرکم فیها» {هود:۱۶}
۲) عبادت، بندگی و اطاعت:
- وما خلقت الجنّ و الانس الا لیعبدون» {ذاریات:۵۶}
۳) خلافت ، انجام مسؤلیت های محوله از جانب خداوند .
ـ {إ ِنِّی جَاعِلٌ فِی الأَرْضِ خَلِیفَةً} [البقرة : ۳۰] آفریده است:ـ قیام واقدام به سازندگی ،بندگی وماموریت الهی .
- همگامیبا سیر حرکت حیات و نظام هستی - سیر تکاملی فکری ، معـــــــــنوی و اخــــــــلاقی انسان به مجموعه ای از قوانین، باید ها و نبایدهایی که اصول و ثوابت آن لزوما همچون قوانین حاکم بر هستی و حیات باید استوار و تغییر ناپذیر باشـــــــند نیازمند است.
از آنجا که توانایی های قانون گذاری و تشریع انسان برای خود تحت تأثیر شدید محدودیت های زمانی، مکانی و متأثر شدن از عواملی مانند نوع خاص تعلیم و تربیت ، فرهنگ ، نژاد ، گرایش ها و منافع و مصالح قرار داردولزوما نمی تواند قوانین و رهنمودهای اصولی را با توجه به گذشته ، حال و آینده ارائه دهد . و بارها در تاریخ حیات بشری چنین چیزی را تجربه نموده و به شکست.
و بن بست و گاهی به فاجعه های وحشتناک انجامیده است . در نتیجه این خداوند علیم و حــــکیم است که بر اساس علم و حکمت و تدبیر خویش رهنمودهایی کلی و ثوابت لایتغیر را به عنوان دستور العمل هایی در جهت رشد و تکامل فکری ، معنوی ،اخلاقی ، عملی و ارادی انسان ها فرا راه ایشان قرار داده و در کنار آن رهنمودهای کلی و ثوابت لا یتغیر،احکام جزئی و دستور العمل های متغیری را برای پاسخگویی به تحولات مختلف و پدیده- های جدید وهمراهی با سیر تکاملی حیات بشری مقرر نمودهاست.
آن رهنمودها و دستورالعمل های اسلام ، از آنجا که برخاسته از علم و تدبیر و حکمت مطلق بری از عیب و نقــــــص خـــــداوند می باشد به تمام معنی با ساختار شخصیتی انسان و تعامل او با دیگر انسانها و پدیده ها، سازگاری و هماهنگی تام و تمام دارند . و انسان را با سیر ، حرکت و تکامل مادی و معنوی آفرینش همراه و همگام می گردانند.
نقش دین را در ارتباط با انسان می توان به عوامل مؤثر بر رشد گیاهان و درختان مانند: آب ، خاک، و انرژی خورشید تشبیه کرد که میوه آن اصلاح باورها،رویکرد ها ، رفتارها وعمل به مسئولیتهای سازندگی، بندگی و جانشینی خداوند است.همچنین می توان مجموعه رهنمود های دینی را به مجموعه قوانین و مقررات حاکم بر امور راهنمایی و رانندگی در شهرها و جاده ها و وجود چراغ های قرمز ، سبز، زرد، گردش به چپ و راست و عواقب ناشی از پایبندی و عدم پایبندی آنها تشبیه کرد. از طرف دیگر با توجه به تحولات گسترده وپیشرفت- های عظیم درابعاد گوناگون صنعتی،علمی و فکری زندگی بشری و مطرح شدن گونه های بسیار زیادی از روابط اجتماعی، اقتصادی سیاسی و ... بشریت بیش از پیش به باید و نبایدها و تصفیه و پالایش پدیده ها و سبک و سنگین نمودن آنها نیازمند است. ازآنجاییکه در سیستم های غیر اسلامی تقریبا آن پدیده ها را اقشار مختلفی از مردم پدید می آورند و در رابطه با آنها سود و زیان های مادی و معنوی مترتب می شوند و منتفعان از آنها دفاع می نماید و متضرران در مخالفت با آنها قد علم می کنند ، و هریک به دنبال تقنین قوانینی در راستای جلب منافع و دفع مضارّ از خویش اند و گونه های بسیاری از قوانین متضاد در بسیاری از کشورها وحتی در ایالت های یک کشور ملاحظه می نماییم ودر موارد زیادی حتی به یک قانون متفاوت، عملکرد های مختلفی وجود دارد و عملاً بسیاری از جامعه ها در گذشته و حال به بدترین شکل ممکن از جانب تصمیم گیری ها و قانون گذاری ها یک جانبه نژادی ، طبقاتی ، جغرافیایی و...زیان دیده اند. شریت دیر یا زود به این نتیجه خواهد رسید که انسان قرار گرفته در دایره جهالتها ومنفعت طلبی ها ، خود خواهی ها و نژاد پرستی ها و مجالس بر خاسته از اعمال نفوذ احزاب و سازمان های سیاسی و اقتصادی وابسته به طبقات خاصی از جامعهبشری ، نمی تواند پاسخگوی نیازجامعه ها به قانون گذاری سازگار با طبیعت بشری و زندگی و تکامل صحیح انسان ها با یکدیگر و پدیده های متجدد و متغیر باشند و تنها راه رهایی را از تبعیت از آن قوانین وضعی - که در واقع نوعی از عبودیت انسان برای انسان در قالب قوانین یکطرفه و ستمکارانه است - بازگشت به احکام ثابت و متغیر دین خالص خداوند است که معنای آن بازگشت به توحید و یکتا پرستی و عدمتبعیت انسان از انسان می باشد .
در اینجا این پرسش ممکن است به ذهن برسد که دین چگونه و از طرف چه اشخاصی و یا ارکان هایی و با بهره گیری از چه راهکارهایی می تواند برای امور و پدیده های بسیار گسترده زندگی بشری قانون وضع کند و چه تضمینی برای اجرا و تبعیت از آنها وجود دارد؟ پاسخگویی به این پرسشها بسیار مفصل و گسترده است و در ارتباط با سیستم های سیاسی ، قانون گذاری ، اجرا یی و زمینه های عقیدتی تبعیت از آن باید در فرصت و زمان دیگر سخن گفت. در اینجا تنها به طور اجمالی به این موضوع اشاره می شود که اسلام با هدف خیر، رفاه،پیشرفت ، سربلندی،سعادت مادی ، معنوی ، دنیوی و اخروی انــــــــسان از جانب خداوندفرود آمده و نمونه ای از آن درعصر نبوت و خلافت راشده واقعیت پیدا کرده است ، و از بهره گیری علمی و کارشناسانه از تمامی دست آوردهای اندیشه و تحقیق و تجربه بشری برای اداره سیستم سیاسی ، اقتصادی ودر جهت رفاه و آسودگی فردی،اجتماعی و مادی و معنوی استقبال می نماید . و برای هرچه بهتر اداره شدن آنها از پیشرفته ترین روشهای قانون گذاری البته بر پایه اصول و ثوابت دین بهره می گیرد و برای پاسخگویی به پرسشهای مطرح شده در ارتباط با پدیده های سیاسی ، اقتصادی و ... ازخبره ترین کارشناسان وحقوقدانان و جامعه شناسان به روشی گروهی و سازمان یافته و پس از کار تحقیقاتی گسترده استفاده می نماید و با توجه به شناختی بر گرفته از وحی که از "انسان و هستی و زندگی" دارد ، علمی ترین و پیشرفته ترین و سازگار ترین قوانین و رهنمودها را فرا راه بشریت تشنه عدالت وسعادت قرار می دهد.

نویسنده: عبد العزیز سلیمی

منبع : سایت اعجاز علمی