یکشنبه, ۳۰ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 19 May, 2024
مجله ویستا
نقش زنان در اقتصاد خاورمیانه
خاورمیانه در مقایسه با دیگر مناطق جهان پایینترین نرخ فعالیت اقتصادی زنان را دارد.
در دهه ۱۹۸۰ این نرخ از ۱۵ درصد فراتر نرفت، در حالی که در این مدت نرخ یادشده در شرق آسیا تقریباً ۶۰درصد بود. در آغاز دهه ۱۹۹۰ سهم زنان از کل نیروی کار در کشورهای عربی منطقه فقط ۱۷ درصد بود. به گزارش صندوق توسعه زنان سازمان ملل (UNIFEM)، زنان در جهان عرب کمتر از ۲۸ درصد نیروی کار را تشکیل میدهند، بهخصوص در مصر و لبنان زنان کمتر از ۲۲ درصد کل نیروی کار را بهخود اختصاص میدهند، در حالی که در عربستان سعودی، این نسبت فقط ۵ درصد است که کمترین میزان از این دست در جهان است.
توضیح این عملکرد بسیار ضعیف در این منطقه را میتوان در خصلت نوپدرسالارانه و رانتی این دولتها جستوجو کرد. تأثیر این ویژگیها را هنجارهای حاکم در این جوامع خاورمیانه تقویت میکند.
درآمد حاصل از منابع غیرمولد مانند نفت سبب شده است که نوعی الگوی توسعه خاص در کشورهای خاورمیانه شکل بگیرد که بهطور مستقیم یا غیرمستقیم رانتی هستند. این الگوی توسعه که حامی حفظ وضعیت موجود اجتماعی است، در نگاه نظام رفاه اجتماعی به زنان بازتاب یافته است. وضعیت رانتی این کشورها ارتباط دوجانبهای با ویژگیهای نوپدرسالارانه دولت خاورمیانهای دارد.
همانگونه که والنتین مقدم در مقدمه مقاله خود در نشریه «اینترنشنال ریویو آو پابلیک ادمینیستریشن» مینویسد، دستمزد خانواده -که از درآمدهای نفتی تامین میشود-و نیز قوانین خانواده باعث تضعیف مشارکت اقتصادی زنان و تقویت نهاد خانواده پدرسالار میشود. زنان در عربستان سعودی بچهآور و در مصر همسر، خانهدار و مادر هستند و مردان نانآور هستند.
براساس تفاسیر فرهنگی، جامعه از کاری که فقط زن میتواند داخل خانه انجام دهد، بهره میبرد. افزون بر این، برخی مفسران دین معتقدند اشتغال زن شرافت وی را مورد مخاطره قرار میدهد. این موضوع جزئی از بحث گستردهتر درباره اجازه اشتغال زن در شریعت است. طرفداران حقوق زنان خاطرنشان میکنند شریعت به زنان اجازه میدهد همپای مردان کار کنند و زنان میتوانند با کار کردن در بیرون از خانه، بهرههای فراوانی برای جامعه داشته باشند. یک جنبه جالب دیگر این بحث آن است که آیا شریعت بین کار مناسب برای مردان و کار مناسب برای زنان تمایز قائل میشود یا خیر؟
در هر صورت، قانون خانواده در بیشتر کشورهای خاورمیانه محافظهکارانه است. مثلاً در اردن زنان برای ادامه اشتغال یا یافتن شغل، نیازمند اجازه شوهر هستند. همچنین پدر از نظر اخلاقی حق دارد پس از ازدواج دخترش نیز وی را کنترل کند.
روی هم رفته، رونق نفتی دهه ۱۹۷۰ باعث ورود زنان به بازار کار نشد. محدود ماندن تقاضا برای نیروی کار زنان در بازار کار علل زیادی داشت. به غیراز نرخ بالای باروری، مهاجرت مردان در میان کشورهای خاورمیانه بسیار بالا بود. به علاوه، پس از پایان رونق نفتی و با افزایش بیکاری در دهه ۱۹۹۰ سیاستی تلویحی برای کاستن از اشتغال زنان در پیش گرفته شد.
با این حال، بهعلت کمبودهای بازار کار در ممالکی که به کشورهای نفتخیز مهاجر میفرستادند، بخش کشاورزی در مواردی به نیروی کار زنان متکی شد. در برخی موارد مانند اردن، در دهه ۱۹۷۰ مشارکت زنان در نیروی کار فقط ۳ درصد بود، زیرا ورود نیروی کار مردان عربی و نیروی کار زنان جنوب شرق آسیا مانع از ورود زنان اردنی به بازار کار شد. در اواخر دهه ۱۹۹۰ نرخ مشارکت نیروی کار زنان اردنی ۵/۱۲ درصد بود که با توجه به آنکه فعالیت اقتصادی رسمی نیز در این مطالعه در نظر گرفته شده، بسیار اندک بود.
رایجترین نوع اشتغال برای زنان در خاورمیانه کارمندی در بخش دولتی است، زیرا وضعیت تحصیل زنان ارتقا یافته و مردان ترجیح میدهند به بخش خصوصی بروند که پرسودتر است. زنان در بخش خصوصی، هتل، رستوران و بخشهای تجاری حضور نسبتاً کمی دارند. تحلیلگران این حالت را با اشاره به اجتناب زنان از این قبیل مشاغل بهعلت فرهنگ و هنجارهای حاکم در این منطقه توضیح میدهند. در این مشاغل امکان برخورد با غریبهها به حداکثر میرسد.
با این حال، در مصر زنان در سطوح بالای دولتی نیز حضور اندکی دارند. بر خلاف توضیحات بالا، شمار زنان در مناصب تصمیمگیری در بخش خصوصی از ۷ درصد در سال ۱۹۸۸ به ۲۴ درصد در سال ۲۰۰۳ رسیده است.
زنان خویشفرما نیز با مشکلات بزرگی در خاورمیانه روبهرو هستند. تخمین زده میشود نرخ مشارکت زنان در شرکتهای کوچک و متوسط در مصر حدود ۱۸ درصد باشد. با وجود اینکه بزرگترین برنامه پرداخت وامهای کوچک و بیکاری در مصر اجرا میشود، اکثریت استفادهکنندگان از این برنامه مردان هستند. بر همین اساس، در سوریه از پارسال حدود ۴۰ هزار مورد وام کوچک پرداخت شده، اما فقط ۱۷ درصد آن نصیب زنان شده است. روی هم رفته، برآورد میشود نرخ مشارکت زنان در فعالیتهای تجاری کوچک، متوسط و بزرگ در مصر کمتر از ۲۰ درصد باشد. به هر حال، بهدلیل وجود موانع اجتماعی مربوط به جنسیت، فعالیتهای تجاری آنها اغلب منحصر به بخش غیررسمی و غیرمولد است.
در کشورهای پادشاهی حوزه خلیج فارس، وضعیت خیلی بدتر است. مثال قانون مربوط به فعالیت مالی زنان بسیار گویاست. تا این اواخر زنان مجبور بودند برای دریافت پروانه کسب، یک کارگزار حقوقی مرد داشته باشند. این کارگزار حقوقی از جانب زن تمام کاغذبازیهای لازم برای سرمایهگذاری را انجام میداد. در نتیجه، زنان ترجیح میدادند پول خود را در حساب پسانداز بانک بگذارند تا اینکه آن را در کسبی به کار اندازند. بنابراین، اعلام این امر توسط دولتهای منطقه که میزان قابل توجهی (در عربستان سعودی بیش از ۳۰ درصد) حسابهای پسانداز متعلق به زنان است، نشاندهنده برابری جنسیتی در خاورمیانه نیست.
آنچه واقعاً میتواند نقش زنان را در اقتصاد کشورهای خاورمیانه تقویت کند، یکپارچگی کامل اقتصاد این کشورها در نظام اقتصادی جهانی است. در خلال ۳۰ سال گذشته سهم کشورهای عربی از کل سرمایهگذاری مستقیم خارجی فقط یک درصد بوده است. با این حال، تونس که از سرمایهگذاری مستقیم خارجی در بخشهای به کار گیرنده زنان مانند تولید، خدمات دولتی و گردشگری استقبال کرد، فاصله اشتغال بین دو جنس را کمتر کرده است.
آینده فعالیت اقتصادی زنان در کشورهای خاورمیانه در حوزه مدیترانه بسیار بهتر است،به طوریکه امروز اغلب این کشورها اصلاحات اجتماعی را هر یک به نوعی آغاز کردهاند و هر روز ساختار و قواعد سنتی و ناکارآمد خود را تعدیل میکنند. زنان خاورمیانه نیز هر روز بیشتر از گذشته با حقوق مدنی خود آشنا میشوند و مطالبات معوق خود را میطلبند.از سوی دیگر کشورهای خاورمیانه ناچارند اقتصاد خود را بهعلت نیاز به پول آزاد کنند. از دیگر سو، فعلاً کشورهای حوزه خلیج فارس با اتکا به درآمد نفت، بهتر میتوانند از فشارهای مالی آزادسازی بگریزند.
www.idis.gr
مترجم: وحید رضا نعیمی
مترجم: وحید رضا نعیمی
منبع : روزنامه همشهری
نمایندگی زیمنس ایران فروش PLC S71200/300/400/1500 | درایو …
دریافت خدمات پرستاری در منزل
پیچ و مهره پارس سهند
تعمیر جک پارکینگ
خرید بلیط هواپیما
مجلس شورای اسلامی رسانه سید ابراهیم رئیسی دولت مجلس دولت سیزدهم رئیس جمهور لبنان رئیسی سیدابراهیم رئیسی تعطیلی شنبه ها مجلس دوازدهم
مشهد سیل ایران هواشناسی سیل مشهد تهران بارش باران آموزش و پرورش خراسان رضوی پلیس سازمان هواشناسی امتحانات نهایی
خودرو حقوق بازنشستگان بازار خودرو قیمت دلار دلار ایران خودرو قیمت خودرو قیمت طلا مالیات مسکن ترکیه بانک مرکزی
لیلا حاتمی زری خوشکام نمایشگاه کتاب سینمای ایران علی حاتمی کتاب نمایشگاه کتاب تهران تلویزیون سینما سریال دفاع مقدس زهرا خوشکام
ایلان ماسک
رژیم صهیونیستی اسرائیل غزه فلسطین آمریکا جنگ غزه روسیه حماس چین اوکراین یمن حزب الله لبنان
فوتبال استقلال پرسپولیس بازی تراکتور لیگ برتر اشکان دژاگه بارسلونا فدراسیون فوتبال سپاهان مس رفسنجان تکواندو
هوش مصنوعی اینترنت آیفون فناوری هواپیما گوگل اپل سامسونگ موبایل دانش بنیان
زنان رژیم غذایی کاهش وزن سلامت سرطان قلب پوست سلامت روان بارداری